Folder(2013 11 26)0004 JPEG

żywiciel ostateczny

'ma

/rvTUHi.

V. ‘- / (wpy.mż '-'- )

żywiciel pośredni

cerkaria

dziwadelko

(miracidium)

sporocysta

r v^r

| \&i

ys. 258. Cykl rozwojowy motylicy wątrobowej, pe

Motylica wątrobowa jest gatunkiem obojnaczym. Jej rozmnażanie płciowe jest zatem możliwe nawet w sytuacji, gdy w organizmie żywiciela ostatecznego znajduje się wyłącznie jeden osob nik, co zdarza się stosunkowo często. Dojrzała motylica składa jaja, które wraz z żółcią dostają się do przewodu pokarmowego żywiciela, a stamtąd wraz z kałem są usuwane na zewnątrz Ich dalszy rozwój wymaga środowiska wodnego. Po kilku tygodniach z zapłodnionego jaja wy dostaje się orzęsiona, ruchliwa larwa nazywana dziwadełkiem (miracidium). Przez pewien czas pływa ona w wodzie, a po napotkaniu żywiciela pośredniego - ślimaka błotniarki moczarowi‘| - wnika do jego ciała, rozpuszczając tkanki za pomocą wydzieliny specjalnego gruczołu. N.i stępnie przekształca się w kolejną, tym razem nieruchliwą postać larwalną, czyli sporocystę która rozmnaża się partenogenetycznie, dając kolejne stadium larwalne - redie. Sporocysi.i pęka i ginie, a uwolnione redie, podobnie jak poprzednio sporocysta, rozmnażają się parteno genetycznie. W rezultacie powstaje kolejne pokolenie larw, czyli cerkarie. Cerkarie wydostali się przez otwór w ciele redii na zewnątrz, a następnie opuszczają ciało ślimaka. Przez pewien czas pływają swobodnie w wodzie dzięki ruchom umięśnionego, niewielkiego ogonka. Po kil ku godzinach osiadają na liśęiach roślin, tracą ogonek i wytwarzają ochronną otoczkę, prze kształcając się w adoleskarię. Dostaje się ona do organizmu żywiciela ostatecznego wraz /e zjedzonymi roślinnami. W jego przewodzie pokarmowym otoczka adoleskarii ulęga rozpusz czeniu, a młodociana postać pasożyta przenika przez ścianę jelita, jamę brzuszną i miąższ wą troby do przewodów żółciowych. Tam po 3-4 miesiącach osiąga dojrzałość płciową i zaczyna

sip ro7mnażać

¹ In noki wywołana inwazją tego pasożyta w organizmie ży-.vii icla ostatecznego nosi nazwę fascjolozy. U człowieka ibj.iwią się rn.in. obrzękiem wątroby, żółtaczką i anemią.

\ i • lii zmniejszenia populacji motylicy wątrobowej na polu li i pastwiskach prowadzi się działania polegające na nisz-.1 imi błotniarki moczarowej, rn.in. zabiegi melioracyjne.

W wątrobie zwierząt trawożernych, rn.in. owiec, bydła i koni,

......pasożytować również motyliczka. W jej cyklu rozwo-

i ■ \ \ m występuje dwóch żywicieli pośrednich. Pierwszymi i im-które'ślimaki lądowe, drugimimrówki. Zarażenie ży-i* ii la ostatecznego następuje przez zjedzenie wraz z rodu mością drugiego żywiciela pośredniego, czyli mrówki.

Rys. 259. Budowa morfologiczna przywry krwi.

no.<>v

Pasożyty te zawsze występują parami. Samiec jest krótszy (około 1 cm długości), ale znacznie szerszy od samicy. Na brzusznej stronie jego ciała znajduje się głęboka bruzda, w której leży prawie dwukrotnie dłuższa, ale wąska samica.

\ wątrobie psów, kotów, a także ludzi pasożytuje przywra I-ih ta Jej pierwszym żywicielem pośrednim jest ślimak za-;i. i-bka, a drugim ryba (jałotka, jaź i inne ryby planktono-/■ -i m•). Człowiek i zwierzęta, czyli żywiciele ostateczni, za-ni/ają się przez zjedzenie surowego lub suszonego mięsa i\b zawierającego larwy przywry kociej. Silna inwazja pa-lu/yla (u człowieka liczba przywr może dochodzić do 75 * i może zakończyć się śmiercią żywiciela.

/■- względu na nietypową dla płazińców rozdzielnopłcio-i r.t interesującym przedstawicielem przywr jest przy-wi.i krwi (rys. 259). Jej żywicielami pośrednimi są niektó-

■    .lodkowodne ślimaki, a żywicielem ostatecznym - lowiek i niektóre małpy.

( \l l rozwojowy przywry krwi. Zarażenie człowieka następuje w wodzie podczas prac I u v uprawie ryżu lub w czasie kąpieli. Larwy opuszczające ciało ślimaka przedostają się

■    Im wody, a następnie czynnie wnikają przez skórę do organizmu człowieka. Następnie \M.-(lrują z krwią do płuc i wątroby, gdzie rozwijają się i dojrzewają. Dojrzała płciowo i .i \ wra krwi przemieszcza się do włosowatych naczyń żylnych narządów wydalniczych, ąlnwnie pęcherza moczowego. Samice składają tam zapłodnione jaja zaopatrzone

kolec. Jaja przebijają ścianę pęcherza i dostają się do jego wnętrza, po czym zostają d.ilone wraz z moczem.

i Im hoba wywołana inwazją pasożyta w organizmie żywiciela ostatecznego nosi nazwę ..i In losomatozy. Uszkodzenie nerek, moczowodów i pęcherza moczowego powoduje h .lany zapalne i liczne owrzodzenia, skutkiem czego jest rn.in. krwiomocz., Schistoso-m.iio/a rozprzestrzenia się wśród ludzi żyjących w klimacie równikowym i podzwrotni-i. iwvrn. Jej zwalczanie wymaga kompleksowych działań polegających na leczeniu cho-. h zwalczaniu żywicieli pośrednich i zabezpieczaniu zbiorników wodnych przed . mi hi-i zyszczeniem odchodami.

i nomada: Tasiemce

l i .irmce są wyspecjalizowaną grupą płazińców przystosowaną do pasożytniczego trybu .'.. u Ich (ciało składa się zazwyczaj z główki, szyjki i członów. Główka spełnia funkcję h u/.idu czepnego. Za jej pomocą tasiemiec przyczepia się do ściany przewodu pokarmowego żywiciela. Na główce znajdują się zwykle przyssawki, a u niektórych tasiemców