IMAG0781 (4)

XLIX

wyobrażeniowych w umysłach wychowanków. Głównym jej pojęciem staje się wobec tego pojęcie u w a g j.¹ Definiuje ; on ją w następujący sposób: / „Uwaga w ogóle polega na uzyskiwaniu! przyrostu obecnych w świadomości wyobrażeń. Jeśt iona dowolna albo mimowolna.. Dowolna zależy od zamiaru. Gjyiele bardziej pożądaną i skuteczną jest uwaga mimowolna..w tkwi zainteresowanie” (§ 73). A wyraz zainteresowani© „oznacza w ogóle ten rodzaj” umysłowej akty wno/lci^ którą ma wywołać nauczanie” (§ 62). Zainteresowanie' jeśli energią umysłową (§ 64), ale nie samorzutnąj „Trzeba doiilif doprowadzić przez sztukę nauczania” (§ 73),

Otóż i mamy pierwszy przebłysk aktywności, energii umysłowej u ucznia. Przebłysk wywołany przez nauczyciela. Jest nns jakby 'pierwszą iskrą, którą dało się wykrzesać z zimnych wy^ obrażeń. Wieleż to teraz trzeba starania i sztuki, aby z tej iskry uczynić ognisko wprowadzające w ruch cały proces kształcenia się;, ogrzewające całą. kulturę ludzką. Chcąc dojść do tego, należy przede atógzystkim dbać o „ekspansję” tej iskry. Należy jednak również pałający, ogień obmurować, aby nie poszedł za daleko. Takie zadania ‘ma nauka o ,.wielostronnym zainteresowaniu”..

proces poznawczy, trzeba zrobić ttóte,. aby światło‘juwagi, kierowało się raz na jeden tylko wybrany przedmiot, to znowu, aby .ośwteiiał® większy obszar rzeczywiStbiili Rozwijając tę myśl, że uwaga pracuje rytmicznie przechodząc od „zgłębiania”, '(y.ertiefltung!) do „ogarniania” (Besiwnuiigfyi, H@rr. T^rt^sZedl-dd twierdzenia (§ 66), że nauczanie każdego .przede miotu; ma. przebiegać przez cztery stadia: jasności, kojarzenia, systemu i . metody. Uczniowie mistrza zrobili z tego teorię stopni formalnych, k|óra wywołała później gwałtowną krytykęjze strony otorońców- SWobodniejszego nauczania.. ^ _k .Stopnie formalne ' to chyba najbardziej namiętnie dysku-J towany frapS®vT*Bydaktyki herbartystów. Miały one swoich zawziętych zwolenników i^aHektyćK~wf0gów. W pismach samego Herbarta jest zaledwie zarodkowy pomysł. Przeczytajmy: uważnie § 66-—70 Zarysu. Cóż tam znajdujemy? Przede wszystkim tę myśl, iż uczeń nie może sobie przyswoić przezna-

4 — Pisma pedagogiczne