Image 85

ZNACZENIE KOSZTÓW PRODUKCJI

Każdy proces produkcji wymaga określonych nakładów na zakup czynników produkcji. Kombinacje czynników produkcji wyznaczane są przez technologię wytwarzania danego dobra. Równocześnie każdy z czynników produkcji posiada swoją cenę, ukształtowaną na rynku. Ceny płacone przez producenta za kupowane czynniki produkcji są składnikami kosztów produkcji. Producent ponosi wydatki na zakup siły roboczej, maszyn, urządzeń, budynków, surowców, ziemi, energii, kapitału finansowego itp. Wszystkie te wydatki są dla producenta kosztami produkcji. Koszty produkcji są podstawowym elementem rachunku rentowności produkcji. Porównanie kosztów wytworzenia produktu z uzyskaną ceną sprzedaży umożliwia określenie zysku producenta. Jeżeli cena sprzedaży produktu wyznaczona jest przez rynek (pojedynczy producent nie ma wpływu na wielkość ceny), wówczas producent maksymalizujący zysk musi dążyć do osiągnięcia danej wielkości produkcji przy jak najmniejszych kosztach wytwarzania. Znajomość kształtowania się całości kosztów produkcji a także kosztów poszczególnych elementów procesu produkcyjnego jest warunkiem niezbędnym dla podejmowania racjonalnych decyzji przez producenta.

KOSZTY PRYWATNE I SPOŁECZNE

Producent wytwarzający cement ponosi koszty związane z zakupami surowca, maszyn, energii, sity roboczej, itp. Są to prywatne (indywidualne) koszty producenta. Przypuśćmy, że koszt wytworzenia 1 tony cementu wynosi 100 złotych, a producent wytwarza miesięcznie 1 000 ton cementu. Jeżeli instalacje do produkcji cementu nie są wyposażone w odpowiednie filtry, wówczas do powietrza przedostają się ogromne ilości pyłów zanieczyszczających bliższe i dalsze okolice cementowni. Mieszkańcy tych okolic ponoszą w związku z tym wiele dodatkowych kosztów: częste wizyty u lekarza, wydatki na większe ilości środków czystości, zwiększone wydatki na utrzymanie terenów zielonych, itp. Koszty te są społecznymi kosztami produkcji cementu. Przyjmując, że koszty te wynoszą 100 tys. złotych miesięcznie łatwo jest obliczyć, iż do prywatnego kosztu wytworzenia 1 tony cementu dochodzi miesięcznie koszt społeczny w wysokości 100 złotych. Kosztom prywatnym każdej działalności produkcyjnej towarzyszą określone koszty społeczne, które prędzej czy później znajdują swoje odzwierciedlenie w kosztach prywatnych. Zanieczyszczenie powietrza, wody, ziemi wywołuje powstawanie efektów zwrotnych. Woda jest ważnym elementem wielu procesów produkcji, m.in. jest ona niezbędnym czynnikiem produkcji wyrobów spożywczych. Zanieczyszczenie wody uniemożliwia dalsze wytwarzanie tych produktów i producenci muszą w końcu zainstalować urządzenia zapobiegające zanieczyszczeniom. Rozróżnienie między kosztami prywatnymi i społecznymi jest istotne dla analizy dobrobytu społeczeństwa. Zagadnienia te rozpatrywać będziemy w dalszych częściach książki.

171