Magazyn61701

413

KOSZTY WŁASNE I ICH OBLICZANIE

Rachunki kosztów produkcji i sprzedaży prowadzi się na oddzielnych rachunkach — i zamyka się je przez rachunek strat i zysków.

Tak zestawiony rachunek strat i zysków, a więc wykazujący początkowy i końcowy zapas produkcji i koszty — daje możność wypośrodkowania własnych kosztów przedsiębiorstwa, czyli rachunek strat i zysków zamienia się na rzeczywisty pełny rachunek kalkulacyjny (rachunek własnych kosztów czasowych). (Jednak tego rodzaju budowę rachunku strat i zysków spotyka się w praktyce rzadko). Z podanego powyżej skrótu księgowego można wywnioskować, że, aby księgowość spełniła swoje zadania jako kalkulacja, układ rachunków dla kosztów własnych musi być dostosowany do rodzaju kosztów przedsiębiorstwa. A ponieważ szczegółowych rachunków kosztów — księgowość nie może posiadać zawsze, to w każdym wypadku organizacja księgowości winna być co najmniej taką, aby mogła zbadać kalkulacje w wartościach końcowych zapomocą swych rachunków, celem uniknięcia niedociągnięć czy to w kalkulacji, czy też w organizacji księgowości, a co zatem idzie i w samem przedsiębiorstwie.

4. Cena sprzedaży. Wytycznym wskaźnikiem dla ustalenia ceny sprzedaży jest cena kosztów własnych. Poniżej tej ceny pracować będzie przedsiębiorstwo ze stratą — i odwrotnie, każda zwyżka ceny, względnie wydajności pracy, zwiększy zysk przedsiębiorstwa. Następnie na ustalenie ceny sprzedaży wywiera bezpośrednio wpływ różniczkowanie ceny w stosunku czy to do odbiorców, czy to do rynku zbytu, jak i w stosunku do warunków sprzedaży. Znaną rzeczą jest, że cena rynku wewnętrznego jest nieraz znacznie wyższa od k. w. dla umożliwienia wywozu po cenach niżej kosztów własnych, ale również mamy wypadki wywozu po cenie przewyższającej koszty własne, dla umożliwienia sprzedaży w kraju po cenie niższej. Przy takiej kalkulacji przerzuca się wszystkie lub część kosztów stałych na cenę krajową względnie na cenę zagraniczną. Również temu przerzuceniu podlegają częściowo i koszty zmienne. Przykład:

Organizacja przedsiębiorstwa jest tego rodzaju, że przy najmniejszej produkcji 200 maszyn, koszt ich wynosi ... zł 1 000 000. Na tę produkcję składają się:

wartość kosztów stałych . zł 250 000 wartość kosztów zmiennych zł 700 000 zł 950 000 5% zysku od 1 miljona    zł 50 000

czyli cena jednej maszyny wynosi . zł 5 000

W kraju sprzedaje się rocznie 100 maszyn, t. zn. cena krajowa musi wynosić zł 10 000.

Zachodzi pytanie, po jakiej cenie najniższej (t. zn. cena krajowa obejmuje całość k. stałych) może przedsiębiorstwo eksportować zbędną ilość maszyn?

Cena krajowa dla 100 maszyn równa się.

koszty stałe......zł    250    000

koszty zmienne.....zł    350    000

zysk......... zł    25    000

razem........ . zł 625 000

tzn. jedna maszyna =*    zł 6 250

Na takiej kalkulacji krajowej oparta cena wywozowa przedstawia się następująco:

100 maszyn kosztuje zł 350 000 zysk..........25 000

cena jednej maszyny na zagranicę zł 3 750

Siłą rzeczy, jeżeli zagraniczna cena rynkowa będzie wyższa to tern niższa będzie cena krajowa, jeżeli zaś niższa to tern więcej będą musieli płacić konsumenci krajowi.

Sprawę najmniejszej produkcji można przedstawić i w odmiennej formie a mianowicie: Przy produkcji i sprzedaży 200 maszyn za 1 milj. zł pokrywają się już koszty wraz z zyskiem dla przedsiębiorstwa. Każde powiększenie produkcji zwiększa tylko koszty zmienne — czyli każda 201 i następne maszyny przedstawiają dla przedsiębiorstwa faktycznie tylko wartość kosztów zmiennych. Z tego założenia wychodząc, przedsiębiorstwo może każdą osiągniętą zwyżkę ceny swej „nadprodukcji" przeznaczyć np. na reklamę czy na zwyżkę kosztów sprzedaży tej „nadprodukcji". Przez tego rodzaju zużycie otrzymanego zysku ze swej nadwyżki produkcji przedsiębiorstwo rozszerza swój zasięg i utrwala silniej swoje istnienie a w przyszłości umożliwia również potanienie swych wyrobów.

Przy tego rodzaju obliczeniu k. w. (kalkulacji) towaru-produktu, przeznaczonego na eksport musi się zważać na koszty surowca i materjałów pomocniczych zagranicznych. Istota tego zagadnienia bowiem polega na tern, aby zyskana należność za