Image004901

40

sobieni nieprzychylnie. Jana każe zdradzić przed władzami wojskowymi, na słabego zaś Józefa działa terorem i wyznacza mu misję wysadzenia domu swego pana wraz z rodziną.

W przygotowaniu rewolucji pomaga ojcu syn Lazar, student. Zachodzi pomiędzy nimi pewna różnica, uwydatniona dobrze w krótkim dialogu. Lejba formułuje swój cel, którym jest zgotowanie Polakom raju na wzór sowietów:

ja wam taką katorgę urządzę na świecie,

że w pocie czoła pracować będziecie

tam, gdzie nawet najprostrze bydle nie- podoła,

Lazar, wyznawca postępu, usiłuje zrazu protestować, ale w końcu godzi się na ojcowski program żydowskiego odwetu, ulega fatalizmowi rasy i to tym łatwiej, że pomaga mu wrodzony cynizm, przypominający mu Heinego:

Dobrze powiedział nasz jedyny wieszcz, że in der Rasse liegt die Schweinerei.

Lejba stanowi silną kreację dramatyczną, w którtj przejawia się geniusz narodu żydowskiego, cierpliwość, spryt, podstęp i fanatyczno-reli-gijna nienawiść. Zauważono trafnie, że w malowaniu tej postaci i zbrodniczego środowiska Rostworowski brał wzór z Sędziów Wyspiańskiego.

W dalszym rozwoju dramatu sama rewolucja została usunięta na plan dalszy, rozgrywa się