Image129 (3)

W dobie multimediów i Internetu można sięgnąć po wiedzę i towary bez wychodzenia z domu. Zachęcam do skorzystania z nieodpłatnych możliwości zdobywania wiedzy i umiejętności, a dalej do ich wykorzystania, co może skutkować zbudowaniem własnego subwoofera w^r bardzo prosty sposób. Praktyczna realizacja będzie tańsza od produktów fabrycznych o podobnych parametrach. Samodzielne wykonanie daje duże możliwości kreacji i kształtowania projektu, ale też może nieść pewne ograniczenia głównie z powodu założonego budżetu, choć też umiejętności. Zakładam, że zainteresowani Czytelnicy zna-ją pojęcia elektroakustyczne, proste pojęcia z elektroniki i ogólne zasady bezpieczeństwa.

A cóż to za twór

ten subwoofer?

Na początek pewne założenia, o których należy pamiętać. W uproszczeniu subwoofer (głośnik subniskotonowy) to urządzenie sumujące sygnały niskich i bardzo niskich częstotliwości, które w dwóch kanałach materiału muzycznego są niemal jednakowe, a w systemach kina domowego wręcz wydzielone (kanał LFE). Niektóre materiały muzyczne nie zawierają hardzo niskich partii i nie należy ich kurczowo poszukiwać, tym samym zniekształcając dźwięk. Subwoofer powinien wspomagać i uzupełniać pasmo akustyczne, z którym nie radzą sobie podstawowe zestawy głośnikowe w systemie (satelity). Jeśli nasz 8llb będzie wykonany nieprawidłowo lub np. z marnego głośnika, będzie tylko „woofereirT uwydatniającym wąskopasmowo pewne częstotliwości. Często takie „woofery" są elementem tanich zestawów z plastiku, co zwykle ma swoje uzasadnienie finansowe. Nie zawsze jednak rezygnacja z najniższych rejestrów jest zła, gdyż tańszy głośnik niskotono-wy, radzący sobie z pasmem 50-l80Hz (-6dB), może skutecznie uzupełniać maleńkie

satelitki, które kończą przenoszenie właśnie przy 180Hz (-6dB). Dwukrotnie wspomniałem o wartości „-ódB”. Chodź: o to. aby charakterystyki zestawów podstawowych i sub-woofera przecinały się właśnie w punkcie położonym 6dB (częstotliwości podziału) poniżej średniego poziomu efektywności, w ten sposób unika się zniekształceń (podbić i dziur) w całym paśmie akustycznym. Między innymi dlatego czasem należy filtrować „od dołu ’ zestaw^ry główne, dają takie możliwości zarówno niektóre typy subwooferćw, jak i amplitunery kina domowego. Zwróć uwagę na charakterystyki z rysunku 1.

Prawidłowo pasmo przenoszenia urządzeń elektronicznych i elektroakustycznych powinno się podawać wyznaczając spadek -3dB od średniego poziomu, ale dla pewnej symetrii można się posłużyć odstępstwem. Producenci różnych urządzeń elektroakustycznych pozwalają sobie na bardzo wielkie odstępstwa od powszechnie przyjętych zasad (nie tylko przy podawaniu pasma przenoszenia), co daje czasem niesamowite osiągi (subiektywnie).

Wspomaganie słabym „wooferem” pełno-pasmowych zestawów radzących sobie do częstotliwości 4t)-35Hz nie ma sensu. Należy sięgnąć po lepszy głośnik do subwoofera lub czasem po wspomaganie elektroniki. Drugi sposób nie polega na kręceniu gałkami regulatorów barwy, które wnoszą szerokopasmo

we modyfikacje, ale na wprow adzeniu wybranych korekcji np. za pomocą 20-punktowego korektora (rozwiązanie gorsze) lub specjalnego układu elektronicznego w lorze wzmacniacza (hardziej kłopotliwe) czy aktywnej equa-lizacji budowanego subwoofera. Tutaj należy powiedzieć, że dwie pierwsze metody mogą być efektywne przy dobrych zespołach głośnikowych przenoszących szerokie pasmo jak i wytrzymałych na przeciążenia. W subwo-oferach korekcja elektroniczna stosowana jest najczęściej przy obudowach zamkniętych, które stosuje się dla dobrych właściwości impulsowych (szybkie wygaszanie drgań wywołanych impulsem). Do naszych celów wybrałem obudowę z otworem (bass-reflex), która pozwala w prosty sposób „poszerzyć” pasmo głośnika z jednoczesnym jego odciążeniem w okolicach rezonansu Słuch ludzki jest mniej wrażliwy na najniższe, jak i najwyższe częstotliwości, dlatego w większości wypadków słuchacze poszukują jakiejś metody poprawienia słyszalności tych partii pasma i nie wystarczają im idealnie płaskie charakterystyki. Obudowa bass-reflex skutecznie wspomaga odtwarzanie niskich częstotliwości, jednak musi być prawidłowo „zestrojona".

Wspomagacze konstruktora

Obecnie dostępne są różne rodzaje symulatorów wspomagających pracę konstruktora (WinISD, BassBox, BoxCalc, SpeakerPro), programów służących do pomiarów (Speaker-WorkShop) i do projektowania obudów typu CAD. Najprostszą metodą wykonania prostej symulacji jest zdobycie darniowej wersji programu WinISD. Stworzono kilka przewodników użytkowania tego narzędzia, które są udostępniane np. na stronie www.audioma-niain/b, dlatego nie będę się rozpisywał na ten temat. Wystarczy prawidłowo wprowadzić znane parametry Thiele’a Smalla (TS), uważając na jednostki, w jakich należy je

Elektronika dla Wszystkich Lipiec2006 13