Obserwuje się w tym okresie niezwykle żywy rozwój procesów poznawczych, społecznych, emocjonalnych. Doskonalą się spostrzeżenia dziecka, przechodząc stopniowo od spostrzeżeń czynionych podczas bezpośrednich działań do celowego obserwowania zachodzących zjawisk. Mowa także uniezależnia się od aktualnie wykonywanych czynności, dziecko potrafi opisać zdarzenie, które zaszło w czasie przeszłym. Bogaci się jego słownik zarówno ilościowo: liczba słów wzrasta do 4000, jak i jakościowo: do używanych w poprzednim okresie rozwoju głównie rzeczowników i czasowników dochodzą inne części mowy* przymiotniki, przysłówki, zaimki, liczebniki itp. Dziecko opanowuje formy gramatyczne, uczy się prawidłowo budować zdania, w poprawny sposób wymawiać wszystkie dźwięki języka. Rozwija się także myślenie, które przestaje być jedynie sytuacyjne i odrywa się od bezpośrednich działań. Dziecko potrafi zestawiać i porównywać istotne właściwości przedmiotów i zjawisk, wyciągać wnioski, za- i stanawiać się nad przyczynami. Jest to tak zwany wiek pytań; dociekanie przyczyn zjawisk podykto- , wane ciekawością poznawczą prowadzi do rozwoju procesów uogólniania, doskonalą się pojęcia, kształtują procesy analizy i syntezy Pamięć i uwaga początkowo jeszcze mimowolne, stopniowo pod koniec okresu przedszkolnego zaczynają nabierać cech dowolności. Duże i szybkie zmiany w za- 1 kresie tych zjawisk, ich intensywność są charakterystyczną cechą wieku przedszkolnego. Podstawową działalnością dzieci w tym okresie jest zabawa. Dominowanie tej formy aktywności ] jest następną specyficzną cechą okresu przedszkol- 1 nego. Poprzez zabawę dziecko uczy się, zdobywa : nowe doświadczenia, gromadzi wiadomości o otaczającym świecie.
Rozwija pomysłowość i działania twórcze. Uczy się podporządkowywać swoje zachowanie obowiązującym normom społecznym, zasadom i regułom gier, uwzględniać potrzeby i cele innych. W czasie zabawy dziecko naśladuje i odtwarza elementy działalności ludzi dorosłych. Obserwując przebieg zabawy i jej konsekwencje, poznaje związki przyczynowo-skutkowe zachodzące między zjawiskami. Rozwija spostrzeżenia, pamięć, uwagę dowolną, kształtuje procesy myślenia. Doskonali sprawność ruchową zarówno w zakresie mięśni małych, jak i dużych. Jest to również ważny moment przygotowujący do podejmowania działań wymagających odpowiedniego poziomu rozwoju sprawności manualnej, umiejętności posługiwania się ołówkiem czy długopisem przy odwzorowywaniu drobnych form graficznych, jakimi są litery. Bogactwo i różnorodność podejmowanych zabaw w okresie przedszkolnym (zabawy tematyczne, konstrukcyjne, dydaktyczne, ruchowe) jest jednym z podstawowych czynników wpływających na wszechstronny rozwój procesów psychicznych i fizycznych dziecka.
Rozwój emocjonalny dzieci w wieku przedszkolnym w stosunku do wcześniejszych faz rozwojowych: niemowlęcej i poniemowlęcej, cechuje się w/hogacaniem i zróżnicowaniem życia uczuciowe-go /wiązane jest to zarówno z dojrzewaniem układu nerwowego, jak i z wpływem oddziaływań
10