img238 (6)

46 1. Model biznesu - przegląd koncepcji teoretycznych

3)    przedsiębiorstwo różnicuje swoje produkty w stosunku do produktów konkurencyjnych, a innowacje są planowane;

4)    przedsiębiorstwo jest otwarte na zewnętrzne innowacje i selektywnie inkorporuje je do swoich wewnętrznych operacji;

5)    przedsiębiorstwo integruje dostawców i nabywców w procesie kreowania innowacji, bada łańcuch dostaw, poszukując technologicznych możliwości obniżenia kosztów, a także analizując nabywców identyfikuje ich niezaspokojone potrzeby w celu kreowania innowacji;

6)    przedsiębiorstwo integruje dostawców i nabywców w procesie kreowania innowacji, bada łańcuch dostaw poszukując technologicznych możliwości obniżenia kosztów i analizuje nabywców w celu identyfikowania niezaspokojonych potrzeb; inicjuje przepływ innowacji między poszczególnymi strukturami przedsiębiorstwa (innowacje mogą dotyczyć także modelu biznesu przedsiębiorstwa).

Klasyfikacja T.W. Malone’a, P. Weilla i innych

Jedno z najbardziej uniwersalnych podejść do typologii modeli biznesu reprezentują T.W. Malone, P. Weill i inni⁷⁴. Nie podali oni wprawdzie swojej interpretacji pojęcia model biznesu i nie zdefiniowali elementów konstytuujących model, lecz skoncentrowali się na klasyfikacji modeli, biorąc pod uwagę następujące kryteria;

•    co i w jaki sposób jest udostępniane (prawa własności, prawa użytkowania, pośrednictwo) w danym typie modelu biznesu,

•    jakie zasoby przedsiębiorstwa są zaangażowane.

Autorzy ci wyróżnili 16 wariantów modeli biznesu w ramach czterech podstawowych modeli: kreator, dystrybutor, zarządca i broker.

1. Kreatorzy (creators) nabywają surowce i komponenty od dostawców, wytwarzają projektowane przez siebie produkty oraz sprzedają nabywcom. W modelu tym następuje głównie przeniesienie prawa własności. Zakres przetworzenia zasobów jest bardzo znaczny. Autorzy typologii uważają, że ten model biznesu jest realizowany także wtedy, gdy ma miejsce outsourcingprodukcji, pod warunkiem że firma zajmuje się projektowaniem produktu. Ze względu na rodzaj zaangażowanych zasobów wyróżniono cztery archetypy tego modelu biznesu:

•    Przedsiębiorca (enterpreuner)-. tworzy i sprzedaje zasoby finansowe,

•    Producent (manufacturer): tworzy i sprzedaje zasoby rzeczowe,

•    Wynalazca (inventor): tworzy i sprzedaje zasoby niematerialne (np. patenty, prawa autorskie),

•    Kreator ludzi (human creator): tworzy i sprzedaje zasoby ludzkie (model nielegalny);

⁷⁴ T.W. Malone, P. Weill i inni. Do Some Business Models Perform Bełter Ihan Others? A Study of the Largest US Firms, MIT, Working Paper 46215-06, May, 2004, s. 6-12.

2.    Dystrybutorzy (distributors) nabywają produkty w celu ich odsprzedania, przy czym zwykle tworzą wartość dodaną (transport, pakowanie, usługi posprzedażne). W modelu tym następuje więc przeniesienie prawa własności. Zakres przetworzenia zasobów jest ograniczony. Ze względu na rodzaj zaangażowanych zasobów wyróżnia się cztery archetypy tego modelu biznesu:

•    Kupiec finansowy (financial trader): kupuje i sprzedaje zasoby finansowe bez transformowania ich w istotny sposób (np. banki, firmy inwestycyjne),

•    Hurtownik/detalista (wholesaler/retailer): kupuje i sprzedaje zasoby rzeczowe,

•    Handlujący własnością intelektualną (IP trader): kupuje i sprzedaje zasoby niematerialne,

•    Handlujący zasobami ludzkimi (human distributor): kupuje i sprzedaje zasoby ludzkie (model nielegalny);

3.    Zarządcy (landlords) udostępniają przede wszystkim prawa do użytkowania określonych zasobów (które jednak nie są ich własnymi zasobami) w określonym czasie W modelu tym zakres przetworzenia zasobów jest znaczny. Ze względu na rodzaj zaangażowanych w transakcje zasobów wyróżnia się cztery archetypy tego modelu biznesu:

•    Zarządca zasobów finansowych (financial landlord) umożliwia użytkowanie gotówki na określonych warunkach, w tym jako: pożyczkodawca (leader) i gwarant (insurer),

•    Zarządca zasobów rzeczowych (physical landlord) sprzedaje prawa do użył kowania zasobów rzeczowych na określonych warunkach (leasing, dzierżawa, najem, inne),

•    Zarządca zasobów niematerialnych (intellectual landlord): sprzedaje prawa do użytkowania na określonych warunkach zasobów niematerialnych, w tym jako: wydawca (publisher), opiekun marki (brand manager),

•    Kontrahent (attractor-contractor): sprzedaje usługi (np. doradztwo, edukacja, opieka osobista, ochrona zdrowia);

4.    Brokerzy (brokers) ułatwiają sprzedaż, kojarząc nabywców i dostawców, lecz nie przejmują własności sprzedawanych produktów. W modelu tym zakres przetworzenia zasobów jest znaczny. Ze względu na rodzaj zaangażowanych zasobów wyróżnia się cztery archetypy tego modelu biznesu:

•    Broker finansowy (financial broker) kojarzy sprzedawców i nabywców aktywów finansowych,

•    Broker towarowy (physical broker) kojarzy sprzedawców i nabywców zasobów rzeczowych,

•    Broker własności intelektualnej (1P broker): kojarzy sprzedawców i nabywców zasobów niematerialnych,

•    Broker zasobów ludzkich (HR broker): kojarzy sprzedawców i nabywców usług.