img239 (6)

48 1. Model biznesu - przegląd koncepcji teoretycznych

Klasyfikację wyróżnionych modeli biznesu przedstawiono w tabeli 1.8.

Tabela 1.8. Klasyfikacja modeli biznesu wyróżnionych przez T.W. Malone’a, I’. Weilla i innych

Model biznesu	Zakres przetworzenia zasobów	Co i w jaki sposób jest udostępniane	Warianty modeli biznesu
			Zasoby finansowe jako dominujące	Zasoby rzeczowe jako dominujące	Zasoby niematerialne jako dominujące	Zasoby ludzkie jako dominujące
Kreator	Bardzo znaczny	Prawa własności	Przedsiębiorca	Producent	Wynalazca	Kreator ludzi - model nielegalny
Dystrybutor	Ograniczony	Prawa własności	Kupiec finansowy	Hurtownik/ Detalista	Handlujący własnością intelektualną	Handlujący zasobami ludzkimi- model nielegalny
Zarządca	Znaczny	Prawa do użytkowania	Zarządca zasobów finansowych	Zarządca zasobów rzeczowych	Zarządca zasobów niematerialnych	Kontrahent
Broker	Znaczny	Kojarzenie nabywców i dostawców	Broker finansowy	Broker towarowy	Broker zasobów niematerialnych	Broker zasobów ludzkich

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: T.W. Malone. P. Weiłl i inni, Do some Business Models Perform Heller tłum Othcrs, op. cit., s. 6-12 i 30.

T.W. Malone, P. Weill i inni dokonali weryfikacji wyżej omówionych modeli biznesu na próbie amerykańskich przedsiębiorstw i stwierdzili, że w przypadku większości badanych firm realizowany model biznesu nie reprezentował w pełni cech jednego z wyróżnionych przez badaczy archetypów, lecz stanowił „mieszankę” dwu lub więcej modeli.

Klasyfikacja F. Betza

Według F. Betza⁷⁵ model biznesu jest to sposób transformowania elementów na wejściu (inputs) w będące źródłem wartości dodanej elementy na wyjściu (outputs). Autor odróżnia pojęcia „model biznesu” i „strategia”, wskazując, że strategia to „przyszłościowy sposób myślenia o wyzwaniach i możliwościach biznesowych przedsiębiorstwa”, zaś model biznesu to „technika stosowana do działania na rynku”. F. Betz wprowadził pojęcie „strategiczny model biznesu” definiowany jako zestawienie elementów na wejściu (inputs), elementów na wyjściu (outputs), procesów i wartości wszystkich działań przedsiębiorstwa. Wskazał cztery rodzaje elementów wejściowych i wyjściowych: zasoby, sprzedaż, zysk i kapitał.

⁷⁵ R Betz, Strategie Business Models, „Engineering Management lournal”, Vol. 14, 2002, no. 1, s. 21-27.

W każdym modelu przedsiębiorstwo bazując na dwu spośród tych czterech elementów stara się zmaksymalizować dwa pozostałe. Autor wyróżnia zatem sześć modeli biznesu, czyli tyle, ile jest kombinacji dwuelementowych zbioru czteroelementowego (tab. 1.9).

Tabela 1.9. Modele biznesu wyróżnione przez F. Betza

Model biznesu	Elementy na wejściu (inputs)	Elementy na wyjściu (outputs)
Model finansowy (Strategie Finance)	Zasoby Sprzedaż	Zysk Kapitał
Model reakcji (Strategie Responce)	Zasoby Zysk	Sprzedaż Kapitał
Model przedsięwzięcia (Strategie Enterprise)	Zasoby Kapitał	Sprzedaż Zysk
Model uczenia się (Strategie Learning)	Sprzedaż Kapitał	Zasoby Zysk
Model firmy (Strategie Firm)	Sprzedaż Zysk	Zasoby Kapitał
Model innowacyjny (Strategie Innovation)	Zysk Kapitał	Zasoby Sprzedaż

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: F. Betz, Strategie Business Models, op. cit. s. 22-23.

1.    Model finansowy poprzez racjonalizację sprzedaży i wykorzystanie zasobów jest zorientowany na optymalizację zysku (cel krótkoterminowy) i wzrost wartości kapitału (cel długoterminowy).

2.    Model reakcji poprzez wykorzystanie zasobów i nieoptymalizowanie zysków jest zorientowany na optymalizację sprzedaży (cel krótkoterminowy) i pozyskanie znaczącego udziału w rynku (cel długoterminowy).

3.    Model przedsięwzięcia poprzez racjonalne wykorzystanie kapitału i zasobów jest zorientowany na optymalizację sprzedaży (cel krótkoterminowy) i zysku (cel długoterminowy).

4.    Model uczenia się poprzez wykorzystanie kapitału i racjonalizację sprzedaży jest zorientowany na rozwój zasobów (cel krótkoterminowy) i zysku (cel długoterminowy).

5.    Model firmy poprzez wykorzystanie sprzedaży i zysku dla rozwoju innowacji jest zorientowany na optymalizację zasobów (cel krótkoterminowy) oraz wzrost wartości kapitału (cel długoterminowy).

6.    Model innowacyjny poprzez racjonalne wykorzystanie zysków i kapitału dla rozwoju innowacji jest zorientowany na optymalizację zasobów (cel krótkoterminowy) i sprzedaży (cel długoterminowy).