img284 (4)

akcentowanie sylab odbywa się zarówno poprzez akcent dynamiczny, jak i muzyczny (np. w norweskim i szwedzkim).

W poszczególnych językach akcent może być stały (hiszp. fijo) bądź swobodny (hiszp. librę). Na przykład w języku czeskim akcentowana jest zawsze pierwsza sylaba w wyrazie, a we francuskim — ostatnia. Akcent tego typu określa się jako stały. Natomiast w językach angielskim i rosyjskim pozycja akcentu nie jest ustalona z góry, w związku z czym ma on charakter swobodny.

2. Ogólna charakterystyka akcentu w języku hiszpańskim

Akcent języka hiszpańskiego uważa się na ogół za dynamiczny. Do tego typu zalicza się najczęściej akcent występujący w języku polskim. Należy jednak pamiętać, iż w wielu wypadkach sile głosu (akcent dynamiczny) towarzyszą także pewne wydłużenia sylaby (akcent kwantytatywny) i zmiany wysokości tonu (akcent melodyczny).

Język hiszpański (w przeciwieństwie do polskiego, w którym akcent przypada prawie zawsze na przedostatnią sylabę i ma charakter stały) odznacza się akcentem swobodnym. Przejawia się to w tym, iż w języku hiszpańskim może być akcentowana zarówno końcowa, jak i przedostatnia, a także trzecia lub czwarta sylaba od końca. Najwięcej jest jednak w języku hiszpańskim wyrazów, w których akcent przypada na przedostatnią sylabę. Pod tym względem — mimo oczywistych różnic — hiszpański wykazuje zbieżność z językiem polskim.

W języku hiszpańskim istnieją trzy wyrazy z akcentem ruchomym, który zmienia miejsce, gdy występują one w liczbie mnogiej: [karakter] caracter — [karakteres] caracteres, [espeGimen] especimen — [es-peGimenes) espeamenes, [reximen] regimen — [reximenes] regimenes.

W wyrazach hiszpańskich akcentowana jest z reguły tylko jedna sylaba. Nazywa się ją sylabą toniczną (hiszp. silaba tónica). Sylabę nieakcentowaną określa się jako atoniczną (hiszp. silaba atona). Występowanie dwóch sylab akcentowanych w jednym wyrazie zdarza się bardzo rzadko i dotyczy:

— przysłówków tworzonych przy pomocy sufiksa -menie: [trarj ki la, nien tc ] trane/uilamente, [faGil,mente] facilmente, [perfekta,-mente] perfectamente\

— wyrazów złożonych typu [,raska0jelos] rascacielos, [,limpja-Bótas] limpiabotas, [,rornpeólas] rompeolas.

W przypadku przysłówków akcent główny (hiszp. acento principal) przypada na samogłoskę tematyczną przymiotnika, zaś poboczny (hiszp. acento suplementario) — na sufiks -mente. W rzeczownikach złożonych sytuacja wygląda odwrotnie, bowiem akcent główny spoczywa na drugiej części wyrazu.

W języku polskim analogiczne zjawisko (dwie sylaby toniczne) ma miejsce w wyrazach typu prawdopodobnie, w których akcent główny spoczywa na początku wyrazu, a poboczny na sylabie przedostatniej: [pravdopo,dobńe].

3.    Klasyfikacja wyrazów

w zależności od sylaby akcentowanej

a)    Wyrazy z akcentem przypadającym na ostatnią sylabę (hiszp. palabras agudas lub palabras oxitonas): [kantar] cantar, [baril] barril, [biCi] vivi.

b)    Wyraz z akcentowaną przedostatnią sylabą (hiszp. palabras llanas lub palabras paroxllonas): [festiBo] festivo, [xuyo] jago, [iavartixa] lagartija.

c)    Wyrazy, w których akcentowana jest trzecia od końca sylaba (hiszp. palabras esdrujulas lub palabras proparoxitonas): [limitrofe] limitrofe, [timióo] timido, [ferifero] ferrlfero.

d)    Wyrazy z akcentem przypadającym na czwartą od końca sylabę (hiszp. palabras sobreesdrujulas lub palabras superproparoxilonas). Są to przypadki bardzo rzadkie, które praktycznie ograniczają się do pewnych form czasownikowych pisanych razem z zaimkami osobowymi w funkcji dopełnienia: [diYamelo] digamelo, [escriBjendoselo] es-cribiendoselo.

4.    Dystynktywna funkcja akcentu w języku hiszpańskim

Język hiszpański cechuje akcent swobodny, który w wielu przypadkach pełni funkcję dystynktywną, czyli rozróżniającą wyrazy pod względem znaczeniowym. Oto niektóre przykłady:

67