1933502092

cja ciał w przestrzeni odbywa się także poprzez skrupulatne wytyczenie ulic, przejść, oznaczanie kierunków ruchu, dozwolone normy prędkości. Mania także dostrzega niezwykłą precyzję w przestrzennym zagospodarowaniu miasta, sumienność w pokryciu metropolii siatką asfaltowych dróg, której miasto jej „wyznacza/ swymi/ przystankami" {pieprzę cię miasto). Zauważa jednak, że nie wszystkie miejskie ciała są tej swoistej dyscyplinie posłuszne, choć stosowane wobec niej podstępy są ledwo dostrzegalne, mikroskopijne i nieme.

Jedną z bardziej wywrotowych, a jednocześnie powszechnych i zdawać by się mogło niewinnych praktyk codziennych jest, wedle Michela de Certeau, indywidualne poruszanie się w przestrzennym labiryncie miasta. Filozof nie miał jednak na myśli nawyków ruchowych, lecz taktyki stawiania kroków, strategie wybierania tras z gęstej sieci ulic, ustalanie dzięki temu jakiejś „swojskości" w stosunku do jakiejś „obcości" czy wręcz tworzenie zupełnie nowych szlaków, często nielegalnie, na przekór, na złość. „Pieprzę cię/ miasto/ chodzę/ własnymi/ drogami” {pieprzę cię miasto) - wykrzykuje Peszek. Jej flanerie przybiera subwer-sywny potencjał, kontestuje narzuconą topograficznie dyscyplinę, zagraża powszechnemu ładowi. Z zaciekawieniem śledzi także plenienie się owych procedur wśród innych przechodniów. Widzi jak niektórzy każdym swym krokiem potwierdzają zastany porządek ulic, a inni zbaczając z wyznaczonych tras, podają go w wątpliwość. Poprzez codzienne dreptanie zmieniają układ komunikacyjnych sieci, dokonują w nim znacznych przemieszczeń, a jednocześnie sprowadzając działania do najzwyklejszego stawiania kroków, umykają kontroli panoptycznej administracji. Nie uciekną jednak przed czujnym wzrokiem Mani bacznie obserwującej wszystkie ich poczynania ze szczytu wieżowca. Fascynuje ją ta skryta twórczość, zaczytuje się w co dzień na nowo pisanych przestrzennych opowieściach, które krzyżując się, tworzą „złożoną historię, bez autora ani widza, w postaci fragmentów trajektorii i zmian w przestrzeni”⁴⁰.

Wprowadzane przemieszczenia i przesunięcia są dla „retoryki chodzenia” tym, czym dla języka figury stylistyczne - odstępstwem od pewnego porządku, manipulacją, odejściem od dosłownego sensu. Te swoiste „figury wędrowne” także omijają swoiste gramatyczne zasady urbanistyki, by w sposób twórczy wkroczyć w geometryczną przestrzeń architektów i planistów.⁴¹ Mania wyławia je z nieustannie szemrzącego potoku miejskich narracji, bada ich podstępną i wywrotową siłę oddziałującą na przestrzeń miasta. „Moje miasto/ przestr zeni rozbitek” {moje miasto) - stwierdza ze smutkiem. Sama jednak także wymyka się ulicznej dyscyplinie, za pomocą stawianych kroków łączy się z innymi praktykami nieposłu-

173

⁰ M. de Certeau. dz. cyt., s. 95.

⁴¹ Zob. tamże, s. 101.

XXI