TEKST na Ćwiczenia nr 5
Szymura i Nęcka (2004) - „Jednorodność uwagi”
Przeprowadzono trzy niezależne eksp. Poddano falsyfikacji trzy modele funkcjonowania uwagi:
Holistyczny - całkowita jednorodność uwagi /Kahneman/
parcjalny - całkowita niezależność systemów uwagowych /Allport/
umiarkowany - globalna kontrola dystrybucji, autonomia w przetwarzaniu zasobów /Hirst i Kalmar/
Trzy wersje testu DIVA o różnych stopniach trudności. Im trudniejsze zadanie tym więcej problemów z wykonaniem równoległego zadania psychomotorycznego.
Wnioski: Uwaga jest mechanizmem jednorodnym i plastycznym - rodzaj sprawowanej kontroli zależy od poziomu trudności zadań równoległych, czyli potwierdzenie modeli a) i c).
Parcjaliści
Różne funkcje umysłowe są sprawowane przez odrębne struktury poznawcze. Wg modułowej teorii uwagi Allporta jeśli dwa zadania wykonywane w obrębie dwóch modułów są wykonywane jednocześnie to żadne z nich nie ponosi kosztów tej jednoczesności. S-O-R
Holiści
System poznawczy jest w całości odpowiedzialny za poszczególne, zróżnicowane funkcje umysłowe. Walka procesów jednoczesnych o energię mentalną -> interferencja.
Umiarkowany
Pula mentalna, z której czerpie się oddzielnie jeśli dotyczy to różnych zadań lub razem (współkorzysta).
Nęcka (1991,1995) -> trzy modele funkcjonowania uwagi:
holistyczny, a koszty zróżnicowane (specyficzne)
umiarkowanie holistyczny, a koszty niezróżnicowane (ze względu na częściową autonomię)
parcjalny, brak jakichkolwiek kosztów (zarówno ogólnych jak i specyficznych)
Koszty specyficzne- ???
Koszty niespecyficzne-???
Metafory:
totalitaryzm
konfederacja współzależnych państw
zbiór państw niepodległych
*Nęcka (1991, 1994) potwirdził słuszność b).
W 1995 potwierdził a) w zadaniach trudnych i b) w łatwiejszych + brak potwierdzenia dla c).
! Podstawowym wyznacznikiem sposobu funkcjonowania uwagi okazał się poziom trudności zadania !
W poniższych eksperymentach utrudniano DIVA przyspieszając prezentację bodźców.
Eksperyment
Mała litera odpowiadająca wzorcowi. Wprowadzono też litery dystrakcyjne (R-> R), a także zwiększono liczbę liter jednocześnie prezentowanych na ekranie (3-5). Poziom trudności zależał więc od: Dys, Set-wielkość zbioru, Ser - czas trwania, Poj-DUAL. Drugie zadanie polegało na kontrolowaniu opadania linii - dźwięk nieprzyjemny w przypadku dużych odchyleń.
Miarami efektywności: RT, OM, FA, SD, SO (czas generowania dźwięku), D.
Tutaj dystraktory były w miarę daleko od wzorca.
Koszty ogólne, ale brak specyficznych, co składania do modelu umiarkowanego!
Eksperyment
Zrezygnowano z przestrzennej separacji selekcjonowanych bodźców od ignorowanych dystraktorów.
Wydłużył się czas detekcji sygnału. Wykonanie zadania psychomotorycznego zależy od pojawienia się dystrakcji w zadaniu selekcyjnym - można to uznać za jeden koszt specyficzny, dotyczący manipulacji czynnikiem dystrakcji.
Kontrola uwagowa została przeniesiona z poziomu ogólnego na poziom lokalny.
Eksperyment
Przyspieszono prezentację stymulacji o 15%. - Turbo DIVA. Badani popełniali najwięcej błędów (powyżej 50% - efekt sufitowy) i najkrótsze RT - efekt podłogowy, czyli klasyczny efekt przetargu stwierdzony w zadaniach z presją czasową. Koszty ogólne + koszty specyficzne - manipulacja dotycząca trudności zadania miala wpływ. Najgorzej gdy set-3. najlepiej gdy set-4 , a przeciętnie -5. Automatyzacja!
Te fakty świadczą dobitnie na korzyść skrajnie holistycznego modelu funkcjonowania uwagi.
Pewna teza: wpływ poziomu trudności zadania selekcyjnego na jakość kontroli sensoryczno-motorycznej, realizowanej w zakresie jednoczesnego zadania dodatkowego.