Następny aspekt proprium - obraz własnej osoby.

- „ja" realne - jak się widzę.

- „ja" idealne - jaki chcę być.

Ostatnim wymiarem proprium są dążenia osobiste - wymiary i elementy motywacyjne. Obejmuje motywy i dążenia do doskonalenia się, do realizacji wybranych wartości i celów. Teoria Allporta zawiera wiele wątków, elementów strukturalnych, ale też pokazuje dynamizmy człowieka. Np. proprium jest pewną strukturą ale jest również dynamizmem. U Allporta ważny jest rozwój i jedność osobowości. Jedność osobowości zapewniona jest przez proprium. Proprium daje szansę na jedność, ale równocześnie na spójność wewnętrzną. Dzięki proprium człowiek jest odczytywany, jako zintegrowana lub nie zintegrowana całość.

Człowiek dąży do jak największej harmonii wewnętrznej. Rozwój człowieka jest rozwojem

stopniowego przekształcania się w wyniku różnych mechanizmów. Szczególnie ważnym

mechanizmem jest autonomia funkcjonalna. Rozwój osobowości ma w różnych etapach

życia różne swoje prawa. Allport uważał, że dziecko stanowi wyłączny wytwór

dziedziczności. Niemowlę według niego to jest pierwotny popęd, ekstensja oparta na

odruchach. Noworodek nie ma osobowości.

Pierwotnym źródłem pobudzenia są doznania ciała - przyjemne lub przykre. Z czasem

różnicują się one i dopiero w wyniku interakcji, różnicowania tych odczuć pojawiają się

cechy osobowości.

W pierwszym roku życia przejawiają się przede wszystkim formy ekspresji, objawy

zalążków osobowości. Osobowość zaczyna się rozwijać później w wyniku naśladowania,

interakcji, uczenia się i rozwoju "ja".

U dorosłego człowieka rozwój osobowości nie tylko następuje w wyniku interakcji i energii

wewnętrznej, ale twe w wyniku pewnych zamiarów, procesów nastawionych na cel. Allport

bardzo dużo miejsca poświęca na wyróżnienie cech dojrzałej osobowości. Mówi, że

zdrowym człowiekiem jest ten, który dąży do osiągnięcia dojrzałej osobowości, realizacji

siebie. Dlatego jest to inny model rozwoju niż u dziecka.

William Sheldon

Psychologia konstytucjonalna zaczyna się od Hipokratesa i Galenusa oraz tradycji

myślenia greckiego. Przedstawicielem psychologii konstytucjonalnej jest także Kretschmer.

Opisują oni zachowania człowieka w kategoriach cech. Udowadniają że posiadanie

określonych cech wiąże się z typami budowy ciała. Tutaj źródłem osobowości jest

konstytucja ciała. U Kretschmera konstytucję ciała tworzy budowa ciała jak również

przemiana materii.

Budowa ciała jest jednym z aspektów osobowości oraz jest najbardziej widocznym

elementem. Ta budowa wyzwala pewien styl zachowania człowieka, pewien styl

temperamentu.

Sheldon jeszcze bardziej to sprecyzował. Stwierdził, ze budowa ciała to nie jest tylko

kwestia kategorii ale Jest to kwestia pewnego nasilenia wymiaru w budowie ciała. Wyróżnił

trzy podstawowe układy powstające z listków zarodkowych: endomorficzny, mezomorficzny,

ektomorficzny. W zależności od nasilenia można to było zapisać w kategoriach układu

wymiarowego. Typowy ektomorfik to: 1-1-7, typowy endomorfik to 7-1-1, a typowy

mezomorfik 1 - 7 -1. Stała była kolejność cyfrowa w zależności od budowy ciała. Ta budowa

ciał predestynuje do rozwoju pewnych stylów zachowań. Te style najczęściej są łączone z

pojęciem temperamentu, ale nie tylko. W tradycyjnym ujęciu często mówi się, że

temperament to jest afektywna strona naszej osobowości. To jest ta część, która

odpowiada za szybkość wzbudzania stanu emocjonalnego, za kwestię ruchową i

intensywność pewnych przeżyć.

Natomiast u Sheldona sprowadza się to nie tylko do tych wymiarów ale również też do

---