Kontrakty terminowe na WIG20

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych

Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do sprzedaży w ściśle określonym, przyszłym terminie po ściśle określonej w momencie zawarcia transakcji cenie, określonej ilości wystandaryzowanego instrumentu bazowego lub dokonania równoważnego rozliczenia finansowego. Kontrakty terminowe, typu financial futures, do których należy kontrakt na WIG20, nie opiewają na towar fizyczny, lecz na waluty, papiery wartościowe, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu, czy w końcu na indeksy giełdowe.
Jak wynika z powyższej definicji, w transakcji uczestniczy nabywca i sprzedawca kontraktu, których zapatrywania na przyszłą wartość instrumentu bazowego są odmienne.

Nabywca kontraktu otwierając pozycję długą (kupując kontrakt), zobowiązuje się i jednocześnie nabywa prawo do odebrania, kupienia, w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Nabycie kontraktu stanowi więc zobowiązanie się do określonego działania w przyszłości. Nabywca kontraktu liczy, iż cena instrumentu bazowego w przyszłości będzie wyższa, od tej po jakiej zobowiązał się go odebrać, nabywając kontrakt terminowy i zrealizuje zysk wynikający z różnicy między ceną instrumentu bazowego w dniu wykonania kontraktu a ceną zadeklarowaną w kontrakcie. Nabywca kontraktu będzie miał bowiem prawo i obowiązek kupienia instrumentu bazowego po określonej cenie w dniu wygaśnięcia kontraktu. Jeżeli więc cena na rynku kasowym będzie wyższa, niż ta po jakiej inwestor zobowiązał się kupić instrument nabywając kontrakt, to w dniu wygaśnięcia kontraktu będzie mógł nabyć instrument bazowy po cenie niższej wynikającej z kontraktu i sprzedać drożej na rynku kasowym realizując zysk. Jeżeli zaś cena na rynku kasowym będzie niższa od ustalonej w kontrakcie wówczas posiadacz długiej pozycji poniesie stratę.

Sprzedawca kontraktu zajmując pozycję krótką (sprzedając kontrakt), zobowiązuje się a zarazem nabywa prawo do dostarczenia, sprzedania, określonej ilości instrumentu na który opiewa kontrakt po określonej cenie w określonym momencie w przyszłości. Sprzedawca kontraktu podobnie jak nabywca zobowiązuje się do podjęcia ściśle określonego działania w przyszłym terminie. Sprzedawca kontraktu w odróżnieniu od nabywcy zakłada, że przyszła cena instrumentu bazowego będzie niższa od ceny po jakiej zobowiązał się dostarczyć instrument bazowy zgodnie z warunkami kontraktu. Jeżeli jego przewidywania się sprawdzą i cena na rynku kasowym będzie niższa od ustalonej w kontrakcie, to posiadacz pozycji krótkiej będzie mógł kupić papiery taniej na rynku natychmiastowym i sprzedać drożej wykonując swoje zobowiązania wynikające ze sprzedaży kontraktu. Jeżeli natomiast cena instrumentu bazowego ustali się na poziomie wyższym od ustalonego w kontrakcie, klient wykonując swoje zobowiązanie poniesie stratę. Będzie zmuszony kupić instrument bazowy na rynku kasowym drożej i odsprzedać taniej wykonując swoje zobowiązanie wynikające z kontraktu.

Poniższe przykłady obrazują zasadę funkcjonowania kontraktów terminowych zarówno z punktu widzenia inwestora zajmującego pozycję długą jak i pozycję krótką. Dokonując wyliczeń przyjąłem zasadę odnoszenia ceny z rynku kasowego do ceny ustalonej w kontrakcie, stąd też w przypadku gdy cena na rynku kasowym jest niższa od ceny ustalonej w kontrakcie otrzymujemy wartość ujemną, która w przypadku nabywcy kontraktu oznacza jego stratę a w przypadku sprzedawcy zysk.

 

Przykład I (pozycja długa)

Załóżmy, że inwestor kupuje kontrakt terminowy na określony instrument (akcje, obligacje, indeks itd.) po kursie 150 i wartości 15000 (np. zobowiązuje się do odebrania w określonym terminie 100 akcji po cenie 150).
Jeżeli kurs instrumentu bazowego (w tym wypadku akcji) , w dniu wykonania kontraktu, ustali się na poziomie 170 to nabywca kontraktu zrealizuje zysk w wysokości:

(170 - 150) x 100 = 2000

kurs kasowy kurs zadeklarowany w kontrakcie ilość akcji zysk

Nabywca kontraktu może kupić instrument bazowy po cenie 150, w ramach wzajemnych zobowiązań wynikających z transakcji terminowej i sprzedać natychmiast po 170.

 

Przykład II (pozycja długa)

Załóżmy, że inwestor kupuje kontrakt terminowy na określony instrument bazowy po kursie 150 i wartości 15000 (np. zobowiązuje się do odebrania , kupienia w określonym terminie 100 akcji po cenie 150). Jeżeli kurs instrumentu bazowego, wbrew oczekiwaniom inwestora, ustali się, w dniu wykonania kontraktu, na niższym poziomie od zadeklarowanego w kontrakcie np. 130 to poniesie on stratę w wysokości

(130 - 150) x 100 = -2000

kurs kasowy kurs zadeklarowany w kontrakcie ilość akcji strata

Nabywca kontraktu obowiązany jest nabyć instrument bazowy po kursie 150, wykonując swoje zobowiązanie wynikające z zawarcia transakcji na rynku kontraktów terminowych, a może go odsprzedać na rynku kasowym po 130.

 

Przykład III (pozycja krótka)

Załóżmy, że inwestor sprzedaje kontrakt terminowy na określony instrument (akcje, obligacje, indeks itd.) po kursie 150 i wartości 15000 (np. zobowiązuje się sprzedać w określonym terminie 100 akcji po cenie 150).
Jeżeli kurs instrumentu bazowego ustali się na poziomie 170 to posiadacz krótkiej pozycji poniesie stratę w wysokości

(170 - 150) x 100 = 2000

kurs kasowy kurs zadeklarowany w kontrakcie ilość akcji strata

Inwestor jest w tym wypadku zobligowany do dostarczenia instrumentu bazowego po cenie 150 podczas gdy na rynku kasowym może go kupić po 170. Sytuacja wygląda więc następująco: inwestor musi kupić instrument bazowy po 170 i odsprzedać go po 150, zgodnie z warunkami kontraktu.

Jeżeli zaś kurs kasowy ustali się na niższym poziomie sprzedawca kontraktu zrealizuje zysk, ponieważ będzie mógł kupić instrument bazowy na rynku kasowym taniej i odsprzedać go drożej zgodnie z warunkami kontraktu.

 

Przykład IV (pozycja krótka)

Załóżmy, że inwestor sprzedaje kontrakt terminowy po kursie 150 i wartości 15000 (np. zobowiązuje się sprzedać 100 akcji po kursie 150).
Jeżeli kurs instrumentu bazowego ustali się na niższym poziomie np.130 to sprzedawca zrealizuje zysk.

(130 - 150) x 100 = -2000

kurs kasowy kurs zadeklarowany w kontrakcie ilość akcji zysk

Inwestor realizuje zysk ponieważ może kupić papiery na rynku kasowym po 130 i sprzedać je, wykonując swoje zobowiązanie wynikające ze sprzedaży kontraktu , po 150.
Każda ze stron zawierających kontrakt na parkiecie giełdy może zlikwidować otwartą pozycję nie czekając do terminu wygaśnięcia kontraktu poprzez zamknięcie pozycji.

 

Zamknięcie pozycji odbywa się poprzez zawarcie transakcji odwrotnej do transakcji pierwotnej. Otwartą pozycję długą likwidujemy poprzez sprzedaż kontraktu, natomiast posiadacz pozycji krótkiej likwiduje ją nabywając kontrakt. w praktyce zdecydowana większość transakcji typu financial futures finalizowana jest przez likwidację otwartych pozycji przed uzgodnionym terminem wykonania kontraktu.
Inwestorzy uczestniczący w rynku kontraktów terminowych aby realizować swoje zyski nie muszą też nabywać czy sprzedawać akcji na rynku kasowym, ponieważ większość kontraktów typu financial futures (w tym kontrakt na WIG20) mają charakter nie dostawny, co oznacza, że rozliczanie tych transakcji ma charakter wyłącznie pieniężny i odbywa się poprzez przelewanie odpowiednich kwot pomiędzy uczestnikami tego rynku.

Podsumowując powyższe rozważania możemy stwierdzić że:
Nabywca kontraktu zakłada wzrost wartości instrumentu bazowego a co za tym idzie liczy na to, iż w przyszłości będzie mógł odsprzedać nabyty kontrakt po wyższej cenie bądź też, że w dniu wygaśnięcia kontraktu wartość instrumentu bazowego będzie wyższa od ceny po jakiej zobowiązał się go nabyć kupując kontrakt i zrealizuje wynikający z tej różnicy zysk. Zasadę funkcjonowania kontraktu z punktu widzenia jego nabywcy kontraktu przedstawia poniższy wykres.

Inaczej na przyszłą wartość instrumentu bazowego zapatruje się sprzedawca kontraktu, który oczekując spadku ceny zakłada, że do wygaśnięcia kontraktu będzie miał możliwość odkupienia kontraktu po niższej cenie lub też, że w dniu wygaśnięcia kontraktu wartość instrumentu bazowego będzie niższa od zadeklarowanej poprzez sprzedaż kontraktu ceny, po której zobowiązał się dostarczyć instrument bazowy. w przeciwieństwie więc do nabywcy kontraktu , posiadacz otwartej krótkiej pozycji zyskuje wówczas gdy cena instrumentu bazowego spada. Zależność tą obrazuje poniższy wykres.

Kontrakty terminowe odróżniają od rynku kasowego trzy podstawowe cechy:

- po pierwsze: dzisiaj zawarta transakcja zobowiązuje nas do określonego zachowania w przyszłości

-po drugie: aby zawrzeć transakcję na rynku terminowym nie wymagane jest posiadanie środków pieniężnych stanowiących równowartość wartości kontraktu, wystarczy wniesienie depozytu zabezpieczającego stanowiącego zazwyczaj 5-15% wartości kontraktu, co daje możliwość wykorzystania efektu dźwigni finansowej

-po trzecie: w odróżnieniu od rynku kasowego podejmowane ryzyko jest nieograniczone, co oznacza, że zobowiązania z tytułu zawarcia transakcji terminowej mogą wielokrotnie przewyższyć początkowy wkład inwestora (na rynku kasowym nie możemy stracić więcej niż zainwestowaliśmy, przynajmniej jeśli nie korzystamy z kredytu czy z odroczonego terminu płatności)

 

Kontrakty terminowe na WIG20

Charakterystyka

Warszawska Giełda Papierów Wartościowych planuje wprowadzenie kontraktów terminowych dla których instrumentem bazowym będzie indeks WIG20. Kontrakt opiewający na indeks, w tym wypadku na WIG20, będący określonym koszykiem akcji, nie przewiduje fizycznej dostawy portfela papierów wartościowych. Rozliczanie między stronami kontraktu następuje wyłącznie w formie pieniężnej. Kontrakty na WIG20 będą instrumentami wystandaryzowanymi , wszelkie ich parametry zostaną z góry określone, zmianom będzie podlegała wyłącznie cena kontraktów, po jakiej inwestorzy będą otwierać i zamykać pozycje. GPW zakłada iż pierwsze notowanie kontraktów będzie miało miejsce 16/01/98. Kontrakty będą miały sześciomiesięczny termin wykonania, z wyjątkiem pierwszego trzymiesięcznego kontraktu, który będzie wygasał w marcu. Kontrakty będą wygasały kwartalnie co oznacza, że jednocześnie będą notowane dwa kontrakty, odpowiednio z marcowym i z czerwcowym terminem wykonania, z czerwcowym i z wrześniowym itd.

Ostatnim dniem obrotu kontraktami będzie trzeci piątek miesiąca wygasania kontraktu, a jeśli tego dnia sesja się nie odbywa to ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania i tak np. dla pierwszego kontraktu marcowego dzień wykonania kontraktu przypada na piątek 20.03.98r.

Pierwszym dniem obrotu kolejnego kontraktu jest pierwszy dzień sesyjny po wykonaniu poprzedniego kontraktu. Przykładowo pierwszym dniem obrotu dla kontraktów wrześniowych (wygasających we wrześniu) będzie pierwszy dzień sesyjny po piątku 20.03.98 czyli poniedziałek 23.03.98.
Kontrakty terminowe będą notowane w punktach indeksowych. Oznacza to że inwestor musi podać w zleceniu w punktach indeksowych jaki poziom indeksu akceptuje kupując lub sprzedając kontrakt (przy jakim poziomie indeksu zobowiązuje się w przyszłości dostarczyć lub odebrać koszyk akcji stanowiących WIG20). Wartość zaś kontraktu stanowić będzie iloczyn punktów indeksowych i mnożnika.

Mnożnik jest wielkością służącą do wyliczenia aktualnej wartości kontraktu i wynosi 10 PLN Przykładowo inwestor podając iż chce kupić kontrakt za 1500 oznacza że w rzeczywistości zawiera transakcję wartości 1500x10=15000zł.

Jednostką notowania kontraktu będzie punkt indeksowy, co oznacza, że kursy po jakich inwestor zamierza otworzyć lub zamknąć pozycję muszą być podawane z dokładnością do jednego punktu indeksowego. Wartość kroku notowania wynosi więc 10zł - punkt indeksowy x mnożnik 10 PLN.

 

Zasady rozliczania transakcji i depozyt zabezpieczający

Inwestor składając zlecenie obowiązany jest określić stronę zlecenia podać cenę po jakiej zamierza nabyć lub sprzedać kontrakt oraz, jeśli jest to zlecenie otwierające pozycję, wnieść określony depozyt zabezpieczający.

Depozyt zabezpieczający jest to kwota wnoszona przez klienta w momencie zawarcia transakcji, służąca zabezpieczeniu rozliczenia transakcji na rynku terminowym. w przypadku kontraktów na WIG20 w ramach depozytu zabezpieczającego rozróżniane są dwie wielkości: wstępny depozyt zabezpieczający i depozyt utrzymania.

Wstępny depozyt zabezpieczający - jest to procentowo określona wielkość wnoszona przez inwestora w momencie składania zlecenia. Dla kontraktów terminowych na WIG20 wstępny depozyt zabezpieczający będzie wynosił 10,5% wartości pozycji liczonej według ostatniej ceny rozliczeniowej. Oznacza to, że klienci składający w danym dniu zlecenie na daną serię kontraktów obowiązani będą do wnoszenia identycznych depozytów zabezpieczających od jednego kontraktu niezależnie od ceny po jakiej składają zlecenia.

Depozyt utrzymania - jest to minimalna wielkość depozytu jaką klient musi utrzymywać na swoim rachunku jako zabezpieczenie rozliczenia transakcji. w momencie kiedy wartość środków zgromadzonych na rachunku klienta, w wyniku rozrachunków rynkowych, spadnie poniżej wyznaczonego przez KDPW depozytu utrzymania musi on uzupełnić depozyt zabezpieczający do wysokości 140% aktualnego depozytu utrzymania. Jeżeli klient nie dokona stosownego uzupełnienia środków wówczas biuro zamknie pozycje klienta. Wielkość depozytu utrzymania będzie obliczana i podawana przez KDPW każdego dnia po zakończeniu sesji. Poziom depozytu utrzymania będzie obliczany przy założeniu statystycznie najgorszego prognozowanego scenariusza rynkowego.
Zarówno wartość wstępnego depozytu zabezpieczającego 10,5% jak i wartość depozytu utrzymania obliczana przez KDPW są wartościami minimalnymi i biuro maklerskie prowadzące rachunek praw pochodnych ma prawo obydwie te wartości ustalić na innym, nie niższym jednak, poziomie.
Nie jest wymagane wnoszenie wstępnego depozytu zabezpieczającego w przypadku zlecenia zamykającego pozycję lub otwierającego pozycję skorelowaną.

Pozycja skorelowana oznacza że inwestor nabył kontrakt jednej serii i sprzedał kontrakt innej serii np. ma otwartą pozycję długą w kontraktach wrześniowych (z terminem wykonania we wrześniu) i krótką w kontraktach grudniowych (z terminem wykonania w grudniu).
Depozyt nie jest zapłatą za kontrakt a jedynie kwotą gwarantującą rozliczenie wykonania kontraktu.

Cenę kontraktu (jego wartość) stanowić będzie iloczyn wartości indeksu w punktach i mnożnika 10zł. Przykładowo jeżeli kupujemy kontrakt po 1650 oznacz to że:

-po pierwsze zobowiązujemy się do odebrania (kupienia) WIG20 w dniu wykonania kontraktu (o ile wcześniej nie zamkniemy pozycji zleceniem sprzedaży) po kursie 1650 i wartości: 1650x10=16 500

-po drugie zobowiązani jesteśmy do wniesienia depozytu zabezpieczającego w wysokości: 10,5% x aktualna cena rozliczeniowa

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku zlecenia sprzedaży

- zobowiązujemy się do dostarczenia (sprzedaży) WIG20 w dniu wykonania kontraktu po kursie 1650 i wartości: 1650x10=16 500

- wnosimy depozyt zabezpieczający w wysokości:10,5% x aktualna cena rozliczeniowa

Środki zgromadzone jako depozyt stanowić będą źródło codziennych rozrachunków, których zadaniem jest aktualizacja zobowiązań wynikających z posiadanych przez inwestora pozycji. Aktualizacja zobowiązań następuje poprzez codzienne przelewanie, pomiędzy inwestorami uczestniczącymi w rynku, kwot rozliczeniowych wynikających ze zmiany kursów kontraktu. Zmiany kursów kontraktu dla jednych oznaczają wzrost dla innych zmniejszenie się zobowiązań. Kwoty którymi rachunki klientów są obciążane bądź uznawane są wyliczane w trakcie procesu określanego jako równanie do rynku.

Podstawą do wyznaczania tych kwot będzie dzienny kurs rozliczeniowy, ustalany przez GPW jako średnia wartość kursów po jakich były zawierane transakcje terminowe na WIG20 w ciągu dwudziestu ostatnich minut notowań kontraktu.

Dzienna cena rozliczeniowa (określająca wartość kontraktu na koniec dnia) jest wyznaczana jako iloczyn dziennego kursu rozliczeniowego i mnożnika 10 PLN
W dniu wykonania kontraktu podstawą rozliczeń będzie ostateczny kurs rozliczeniowy, który pomnożony przez mnożnik daje ostateczną cenę rozliczeniową.

Ostateczny kurs rozliczeniowy będzie wyznaczany jako średnia arytmetyczna, wartości indeksu WIG20 w systemie notowań jednolitych oraz średniej arytmetycznej z wszystkich wysokości indeksu WIG20 z notowań ciągłych, w dniu wygasania kontraktu.

Ostateczna cena rozliczeniowa to wartość kontraktu w dniu jego wykonania, stanowiąca iloczyn ostatecznego kursu rozliczeniowego i mnożnika.
W dniu wykonania kontraktu kurs instrumentu bazowego stanowi więc podstawę ostatecznego rozliczenia, w odróżnieniu od dziennych kursów rozliczeniowych dla których podstawą są notowania kontraktów terminowych z danego dnia. Ustalanie natomiast zarówno dziennego jak i ostatecznego kursu rozliczeniowego jako średniej arytmetycznej z kilku wartości, zapobiec ma próbom manipulacji tymi kursami.
Klient którego depozyt zabezpieczający wskutek niekorzystnej sytuacji na rynku spadł poniżej wymaganego poziomu obowiązany jest brakującą kwotę dopłacić. Inaczej biuro maklerskie prowadzące jego rachunek będzie miało prawo zamknąć jego pozycję.
Proces codziennych rozrachunków z wykorzystaniem zasady równania do rynku obrazują poniższe przykłady, w których przyjąłem zasadę odnoszenia konsekwentnie kursu rozliczeniowego do kursu zawarcia transakcji i aktualnego kursu rozliczeniowego do kursu go poprzedzającego. Stąd też w przypadku gdy kurs rozliczeniowy jest niższy od kursu go poprzedzającego lub kurs rozliczeniowy w dniu zawarcia transakcji jest niższy od kursu po który kontrakt został kupiony lub sprzedany będziemy otrzymywać ujemne kwoty rozliczeniowe. Ujemna kwota rozliczeniowa stanowi stratę nabywcy kontraktu a zysk sprzedawcy kontraktu. Ponadto przyjąłem założenie że depozyt utrzymania wyliczany przez KDPW jest procentowo wielkością stałą i wynosi 7,5% aktualnej ceny rozliczeniowej, choć w rzeczywistości wielkość ta będzie wartością zmienną, zależną od wahań cen kontraktów terminowych.

 

Przykład V

Załóżmy że inwestor zajmuje długą pozycję (kupuje kontrakt) 18.03.97. po kursie 1500, przyjmijmy że aktualna cena rozliczeniowa (iloczyn średniej notowań kontraktów z 20 minut handlu z dnia poprzedniego i mnożnika) wynosi 15000

1.Wpłaca depozyt zabezpieczający w wysokości

10,5% x 15000 = 1575

procentowa wartość          aktualna cena          depozyt który klient obowiązany
        depozytu                      rozliczeniowa          jest wpłacić zawierając transakcję

2. 18.03.97ustala się dzienny kurs rozliczeniowy (będąca średnią z transakcji zawartych w ciągu 20 minut handlu danym kontraktem) na poziomie 1530 stąd rachunek klienta uznawany jest kwotą będącą różnicą między dzienną ceną rozliczeniową a ceną po jakiej została zawarta transakcja (równanie do rynku)

(1530 - 1500) x 10 = 300

dzienny kurs rozliczeniowy kurs zawarcia transakcji mnożnik dzienna kwota rozliczeniowa

Wartość depozytu po przeprowadzeniu codziennych rozrachunków

1575 300 = 1875

pierwotna wartość depozytu dzienna kwota rozliczeniowa aktualna wartość depozytu

Klient zyskuje ponieważ dzienny kurs rozliczeniowy ustalił się na wyższym poziomie niż kurs po jakim kupił kontrakt.

3.Następnego dnia 19.03.98 kurs rozliczeniowy ustala się na poziomie 1515
stąd kwota rozliczeniowa wynosi

(1515 - 1530) x 10 = -150

aktualny dzienny kurs          poprzedni dzienny kurs          mnożnik          dzienna kwota
    rozliczeniowy                              rozliczeniowy                                              rozliczeniowa

Wartość depozytu po przeprowadzeniu rozliczeń 19.03.98

1875 - 150 = 1725

poprzednia wartość depozytu dzienna kwota rozliczeniowa aktualna wartość depozytu

Wartość depozytu klienta maleje ponieważ dzienny kurs rozliczeniowy jest niższy od poprzedniego dziennego kursu rozliczeniowego a klient ma otwartą pozycję długą (kupiony kontrakt). w momencie kiedy rozrachunki powodują uszczuplenie depozytu klienta należy sprawdzić czy aktualna wartość depozytu nie jest niższa od depozytu utrzymania czyli od kwoty

15150 x 7,5% = 1136,25

aktualna cena rozliczeniowa       procentowa wartość depozytu utrzymania      aktualny depozyt utrzymania

W przypadku gdyby środki stanowiące zabezpieczenie kontraktu spadłyby poniżej depozytu utrzymania wówczas inwestor byłby obowiązany do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego do wysokości 140% depozytu utrzymania. w przeciwnym razie biuro zamknęłoby otwarte pozycje inwestora.

4.Dnia 20.03.98 będącego ostatnim dniem obrotu rozliczenia przeprowadzane są na podstawie ostatecznego kursu rozliczeniowego (średnia arytmetyczna wartość WIG20 z notowań jednolitych oraz średniej arytmetycznej z wszystkich wysokości WIG20 z notowań ciągłych). Załóżmy że ostateczny kurs ustalił się na poziomie 1540 stąd kwota rozliczeniowa wynosi:

(1540 - 1515) x 10 = 250

aktualny (ostateczny) kurs          poprzedni dzienny kurs          mnożnik          aktualna (ostateczna)
        rozliczeniowy                                  rozliczeniowy                                              kwota rozliczeniowa

wartość depozytu po przeprowadzeniu ostatecznych rozrachunków

1725 250 = 1975

poprzednia wartość depozytu      ostateczna kwota rozliczeniowa     ostateczna wartość depozytu

Depozyt zostanie zwrócony inwestorowi w następnym dniu sesyjnym. Przykład ten obrazuje również mechanizm działania dźwigni finansowej. Inwestor wpłacając depozyt 1575 uzyskał zwrot 1975-1575=400 czyli 25,4% przy zmianie indeksu o 40 punktów (z poziomu 1500 do 1540) czyli o 2,6%. Klient zobowiązany jest utrzymywać depozyt zabezpieczający na poziomie 7,5% - 10,5% aktualnej ceny rozliczeniowej. Jeżeli jego rachunek zostanie uznany taką kwotą, że znajdujące się na rachunku środki będą wyższe niż aktualnie wymagany depozyt to klient będzie miał prawo nadwyżkową kwotę wypłacić.

 

Przykład VI

Prześledźmy teraz ten sam przykład dla inwestora otwierającego pozycję krótką czyli sprzedającego kontrakt

1.Sprzedaż kontraktu przy poziomie 1500, aktualna cena rozliczeniowa 15000, powstaje konieczność wniesienia depozytu zabezpieczającego na poziomie

10,5% x 15000 = 1575
procentowa wartość              aktualna cena rozliczeniowa                      depozyt który klient obowiązany
        depozytu                                                                                              jest wpłacić zawierając transakcję

2.Kurs rozliczeniowy 18.03.98 na poziomie 1550, stąd kwota rozliczeniowa

(1550 - 1500) x 10 = 500
dzienny kurs rozliczeniowy          kurs zawarcia transakcji          mnożnik          dzienna kwota rozliczeniowa

z tym, że w przypadku pozycji krótkiej rachunek klienta jest tą kwotą obciążany, ponieważ dzienny kurs rozliczeniowy jest wyższy od kursu po którym klient zajął krótką pozycję (sprzedał kontrakt), wartość depozytu obniża się i po przeprowadzeniu codziennych rozliczeń wynosi

1575 - 500 = 1075
pierwotna wartość depozytu          dzienna kwota rozliczeniowa              aktualna wartość depozytu

W wyniku rozrachunków rynkowych depozyt klienta został uszczuplony o 500 złotych, powstaje więc konieczność sprawdzenia czy aktualnie zgromadzony na rachunku klienta depozyt wystarcza do utrzymania pozycji. Wymaga to więc wyliczenia aktualnej wartości depozytu utrzymania

15500 x 7,5% = 1162,5
aktualna cena rozliczeniowa     x      procentowa wartość depozytu utrzymania      =     aktualna wartość depozytu utrzymania

Jak widać aktualna wartość depozytu znajdującego się na rachunku klienta jest niższa niż wartość depozytu utrzymania, stąd też inwestor, jeżeli nie chce zamykać pozycji, musi uzupełnić przed kolejną sesją depozyt do poziomu:

1162,5 x 140% = 1627,5
aktualna wartość depozytu utrzymania          aktualnie wymagany depozyt

czyli musi dopłacić kwotę

1627,5 - 1075 = 552,5
aktualnie wymagany depozyt aktualna wartość depozytu kwota dopłaty

3.Następnego dnia kurs rozliczeniowy ustala się na poziomie 1515 stąd kwota rozliczeniowa wynosi

(1515 - 1550) x 10= -350
aktualny dzienny kurs          poprzedni dzienny kurs              mnożnik              dzienna kwota
rozliczeniowy                              rozliczeniowy                                                      rozliczeniowa

i kwotą tą rachunek klienta jest uznawany, ponieważ aktualny kurs rozliczeniowy jest niższy od poprzedniego kursu rozliczeniowego a klient ma otwartą krótką pozycję.

Wartość depozytu po przeprowadzeniu dziennych rozliczeń wynosi więc

1627,5 350 = 1977,5
   wartość depozytu po dokonaniu          dzienna kwota          aktualna wartość depozytu
wpłaty uzupełniającej                        rozliczeniowa                                                

4.Ostatniego dnia obrotu 20.03.98 ostateczny kurs rozliczeniowy ustala się na poziomie 1540 stąd kwota rozliczeniowa wynosi

(1540 - 1515) x 10 = 250
aktualny (ostateczny) kurs          poprzedni dzienny kurs          mnożnik          aktualna(ostateczna)
    rozliczeniowy                                  rozliczeniowy                                                 kwota rozliczeniowa

i kwotą tą rachunek klienta jest obciążany

Wartość depozytu po przeprowadzeniu ostatecznych rozrachunków wynosi więc

1977,5 - 250 = 1727,5
poprzednia wartość depozytu          ostateczna kwota rozliczeniowa          ostateczna wartość depozytu

i jest on następnego dnia roboczego zwracany klientowi

Jak widać inwestor poniósł stratę w wysokości

1575 552,5 - 1727,5 = 400
pierwotna wartość depozytu          dopłata          ostateczny depozyt          strata

co stanowi 25,4 % początkowego wkładu 1575 PLN W powyższym przykładzie nieco zmodyfikowałem ceny rozliczeniowe w porównaniu z przykładem V, mając na celu pokazanie rozliczeń w przypadku, kiedy zachodzi potrzeba uzupełnienia depozytu.

Oczywiście inwestor nie musi czekać na ostateczne rozliczenie kontraktu w dniu jego wykonania, może zamknąć pozycję przez zawarcie transakcji odwrotnej do transakcji pierwotnej. Zasady tego typu rozliczenia obrazuje poniższy przykład

 

Przykład VII

1.Klient zajmuje długą pozycję 18.03.98 po kursie 1500, aktualna cena rozliczeniowa 15000

Wpłaca depozyt zabezpieczający w wysokości

15000 x 10,5% = 1575

Dzienny kurs rozliczeniowy ustala się na poziomie 1530 stąd rachunek klienta uznawany jest kwotą

(1530 - 1500) x 10 = 300

Wartość depozytu po przeprowadzeniu dziennego rozliczenia

1575 300 = 1875

2.Następnego dnia 19.03.98 klient zamyka pozycję sprzedając kontrakt po kursie 1520

Ponieważ jest to zlecenie zamykające pozycję nie ma konieczności wnoszenia dodatkowego wstępnego depozytu zabezpieczającego.

Dzienny kurs rozliczeniowy ustala się na poziomie 1515 stąd też kwoty rozliczeniowe przedstawiają się w sposób następujący

(1515 - 1530) x 10 = -150

kwota którą rachunek klienta jest obciążany z racji "wyrównania do rynku" kupionego kontraktu

(1515 - 1520) x 10 = -50

kwota którą rachunek klienta jest uznawany z tytułu sprzedanego kontraktu zamykającego pozycję (wyrównanie do rynku zlecenia zamykającego pozycję)

Wartość depozytu po przeprowadzeniu dziennych rozliczeń i zamknięciu pozycji przedstawia się następująco

1875 - 150 50 = 1775

i depozyt ten jest zwracany klientowi następnego dnia roboczego.

 

Przykład VIII

1.Klient zajmuje krótką pozycję 18.03.97 po kursie 1500,aktualna cena rozliczeniowa15000, wpłaca depozyt w wysokości

10,5% x 15000 = 1575

dzienny kurs rozliczeniowy na koniec sesji ustalił się na poziomie 1530. Stąd też kwota rozliczeniowa którą zostanie obciążony rachunek klienta wynosi

(1530 - 1500) x 10 = 300

Wartość depozytu po przeprowadzeniu dziennych rozliczeń wynosi

1575 - 300 = 1275

Klient obawiając się dalszych spadków ceny i konieczności uzupełnienia depozytu składa zlecenie kupna zamykające pozycję.

2.Zamknięcie pozycji (kupienie kontraktu) następuje po kursie 1520, a kurs rozliczeniowy 19.03.98 ustalił się na poziomie 1515, stąd też kwoty rozliczeniowe przedstawiają się następująco

(1515 - 1530) x 10 = -150

kwota którą zostanie uznany rachunek klienta z tytułu "wyrównania do rynku" posiadanej pozycji krótkiej

(1515 - 1520) x 10 = -50

kwota którą rachunek klienta zostanie obciążony z tytułu "wyrównania do rynku" kupionego kontraktu zamykającego pozycję. Wartość depozytu po zakończeniu dziennych rozliczeń przedstawia się następująco

1275 150 - 50 = 1375

Depozyt ten zostanie zwrócony klientowi następnego dnia roboczego po zamknięciu pozycji.
Oczywiście klient może uzupełnić depozyt i sam zamknąć pozycję, w wygodnym dla siebie dowolnym terminie. Biuro będzie zamykało pozycje automatycznie tylko tym klientom którzy w odpowiednim terminie nie uzupełnili swojego depozytu zabezpieczającego.

 

Zasady obrotu kontraktami terminowymi na WIG20

Obrót kontraktami terminowymi będzie się odbywał w systemie notowań ciągłych. Notowania odbywać się będą na GPW w godzinach 13:00-15:00 od poniedziałku do piątku, równolegle do notowań akcji i obligacji. Jednostką notowania jest 1 kontrakt.

Ze względu na charakter instrumentu w początkowym okresie notowania kontraktu przyjmowane będą tylko zlecenia z limitem ceny. Zlecenia złożone przed rozpoczęciem notowania biorą udział w ustaleniu kursu otwarcia w analogiczny sposób do stosowanego obecnie w systemie notowań ciągłych. Niezrealizowane na otwarciu zlecenia pozostają w arkuszu zleceń i mogą zostać zrealizowane w trakcie notowań ciągłych. Maksymalnym terminem ważności zlecenia jest koniec tygodnia następującego po tygodniu w którym zlecenie zostało złożone. Termin ten jednak nie może przekroczyć terminu wykonania kontraktu. w przypadku kontraktów terminowych na WIG20 istnieją dzienne ograniczenia wahań kursów. i tak kurs na otwarciu może maksymalnie różnić się o 5% od kursu odniesienia, którym jest ostatni dzienny kurs rozliczeniowy, bądź w pierwszym dniu notowania, kurs obliczony na podstawie następującego wzoru:

gdzie:

F- kurs odniesienia

I - wartość indeksu WIG20 wg kursu z notowań w systemie jednolitym z ostatniej sesji poprzedzającej sesję, na którą wyznaczany jest kurs odniesienia

r - stopa rentowności 13-tygodniowych bonów skarbowych z ostatniego przetargu, z zastrzeżeniem, że przetarg ten odbył się co najmniej 10 dni przed sesją, na którą wyznaczany jest kurs odniesienia

n - ilość dni od dnia sesji poprzedzającej sesję, na którą wyznaczany jest kurs odniesienia do dnia wygaśnięcia kontraktu

W trakcie sesji kursy mogą odbiegać od kursu otwarcia o maksymalnie 5%. w razie braku równowagi istnieje możliwość poszerzenia widełek zmian kursów zarówno na otwarciu, jak i w trakcie sesji do 10% a w sytuacjach wyjątkowych za zgodą członka Zarządu GPW widełki mogą zostać poszerzone powyżej granicy 10%.

 

Co zrobić aby składać zlecenia na rynek kontraktów terminowych za pośrednictwem DM BOŚ SA.

Każdy klient mający zamiar składać zlecenia na rynek kontraktów terminowych będzie musiał posiadać swój indywidualny rachunek praw pochodnych prowadzony przez KDPW. Przed podpisaniem umowy z DM BOŚ SA będzie obowiązany złożyć odpowiedni wniosek, na podstawie którego KDPW otworzy klientowi stosowne konto rozliczeniowe. Po otwarciu rachunku przez KDPW klient będzie mógł podpisać stosowną umowę z DM BOŚ SA na podstawie której będzie mógł uczestniczyć w rynku kontraktów terminowych. Szczegółowe zasady obrotu kontraktami terminowymi za pośrednictwem DM BOŚ SA, treść umowy oraz opłaty i prowizje zostaną podane do wiadomości w późniejszym terminie.

Informacje zawarte w materiale informacyjnym mogą ulec zmianie .

Marek Gabryjelski

http://www.dmbos.com.pl/pierwszykrok/kontrakty_terminowe_na_wig.html

---