Zakres obowiązywania przepisów kpa
Zakres obowiązywania kodeksu postępowania administracyjnego - (czego dotyczy kpa) - zakres przedmiotowy, zakres podmiotowy ustawy.,
Zakres przedmiotowy - czyli jakich spraw dotyczy (art.1 i 2).normuje 3 postępowania administracyjne i 1 postępowania sądowe (toczy się przed organem sądowym):
postępowanie administracyjne ogólne zwane postępowaniem jurysdykcyjnym (art.1 pkt 1) - to postępowanie kończy się wydaniem decyzji rozstrzygającej indywidualną sprawę (np. postępowanie w sprawie wydania paszportu, wydanie pozwolenia budowlanego, przyznanie ulgi podatkowej, nałożenie wyższego podatku, wywłaszczenie nieruchomości itp.).
postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń (art.1 pkt 4 oraz dział VII kpa art.217-220) - to postępowanie kończy się wydaniem zaświadczenia lub postanowieniem o odmowie wydania zaświadczenia (np. o niekaralności, o nie zaleganiu z podatkami, zaświadczenie o zarobkach itp.).
postępowanie w sprawie skarg i wniosków (art.2 oraz dział VIII art.221-259 kpa) -postępowanie skargowo-wnioskowe inaczej mówiąc skarga powszechna - dotyczą pewnych nieprawidłowości w działaniu organów administrujących. Możemy wnieść skargę na wszystko co się nam nie podoba w działaniu organów administracji publicznej (np. skarga na niemiłego pracownika, na zbyt krótkie godziny otwarcia urzędu, na złośliwość wykładowcy itp.). Wniosek dotyczy natomiast pewnej propozycji zmian, ulepszeń (np. propozycja, aby zmienić godziny pracy urzędu).- kończy się wysłaniem zawiadomienia do osoby wnoszącej skargę lub wniosek o sposobie załatwienia sprawy.
postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów o właściwość między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi (art.1 pkt 3 oraz dział V art. 190-195) - jest to sytuacja, kiedy jednocześnie organ administracji publicznej (np. wojewoda) chce rozstrzygnąć daną sprawę i sąd również chce rozstrzygnąć daną sprawę. Rozstrzyga to Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym Dlatego, że KK znajduje się przy SN - nazywa się postępowaniem sądowoadministracyjnym).
Wyłączenia z zakresu przedmiotowego (czyli do jakich spraw nie stosuje się kpa (zawiera te wyłączenia art.3)
wyłączenia bezwzględne:
sprawy karno - skarbowe,
uregulowane w ordynacji podatkowej (z wyjątkiem działów IV, V, VII i VIII)
wyłączenia względne (pod pewnymi warunkami; o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej - przepisy szczególne mogą nakazać stosować kpa) - art.3 §2 i §3:
sprawy należące do właściwości przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych ,
sprawy wewnętrzne administracji - tzn. stosunki nadrzędności i podległości między organami oraz stosunki między przełożonym a podwładnym. (sfera zewnętrzna administracji: organ administracji - obywatel; sfera wewnętrzna administracji: stosunki pomiędzy organami lub stosunki przełożony - podwładny,
Zakres podmiotowy kpa - jakie podmioty stosują te przepisy - obejmuje organy administracji publicznej (art.1), są zdefiniowane w art.5 §2 pkt 3 - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.
Postępowanie administracyjne ogólne zwane jurysdykcyjny - przesłanki wyznaczające zakres stosowania kpa w postępowaniu administracyjnym ogólnym (muszą wystąpić 4 przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, jednocześnie, czyli: charakter organu, właściwość organów, rodzaj sprawy i forma rozstrzygnięcia):
charakter organu - musi to być organ z systemu administracji publicznej (pod kątem organów wydających decyzję administracyjną)
właściwość organów - organ musi być właściwy miejscowo, rzeczowo i instancyjnie. Kodeks wyznacza dla organu obowiązek, że organ sam ma przestrzegać swojej właściwości z urzędu. Wnosząc podanie nie musimy znać właściwości organu, organ ma obowiązek ustalić z urzędu właściwość.
właściwość rzeczowa (jakich spraw dotyczy) - nie jest uregulowana w kodeksie; art.20 kpa odsyła do przepisów o zakresie działania danego organa. Czyli właściwość rzeczową organu ustala się wg przepisów o zakresie jego działania. Właściwość rzeczową trzeba ustalać w oparciu o inne ustawy niż kpa, wg ustaw prawa materialnego i prawa ustrojowego.
właściwość miejscowa (wszystkie zasady zawarte w art.21) - podstawowym kryterium ustalania właściwości miejscowej organu jest kryterium miejsca zamieszkania lub pobytu. Są pewne wyjątki:
w sprawach dotyczących nieruchomości - miejsce położenia nieruchomości,
w sprawach prowadzenia przedsiębiorstwa - wg miejsca, gdzie ten zakład był, jest lub będzie prowadzony,
w innych sprawach - wg miejsca zamieszkania, siedziby, pobytu, jeżeli chodzi o nie osoby fizyczne,
wg miejsca zdarzenia będącego podstawą wszczęcia postępowania - jeżeli nie można ustalić właściwości - to właściwy jest organ, gdzie nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania,
gdy wg w/w kryteriów nie można ustalić właściwości miejscowej - ostatecznie właściwy jest organ dla gminy Centrum w Warszawie (art.21 §2 kpa). Od 1994 r. Warszawa jest podzielona na gminy (wcześniej to były dzielnice - nie ma już dzielnicy Śródmieście Warszawa).
właściwość instancyjna - wskazana w art. 17 kpa, który mówi, jakie organy są organami wyższego stopnia:
w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawa stanowi inaczej
w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,
w stosunku do organów administracji publicznej innych - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie
w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organów, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością
Rodzaj sprawy - musi to być indywidualna sprawa z zakresu prawa administracyjnego. Indywidualna sprawa oznacza, że jest to sprawa o podwójnej konkretności, to znaczy:
dotycząca konkretnego adresata (znanego z imienia, nazwiska i adresu),
dotycząca konkretnej sytuacji,
sprawa musi być z zakresu prawa administracyjnego - tzn. musi być uregulowana w prawie materialnym administracyjnym (musi być więc ustawa, która tą sprawę reguluje).
Forma rozstrzygnięcia - czyli przepisy prawa przewidują rozstrzygnięcie sprawy w formie decyzji administracyjnej (np.: prawo budowlane - musi być wydana decyzja w formie pozwolenia). W prawie ustawodawca używa na decyzję administracyjną wiele różnych określeń, np.: koncesja, licencja, nakaz, zakaz, pozwolenie, zezwolenie, uprawnienie, obowiązek, świadczenie (np.. przyznaje się świadczenie z pomocy społecznej).