Omów metodę skróconego badania ortopedycznego oceny postawy ciała.

Niestety nie spotkałem się w książce ze skróconym badaniem ortopedycznym. Tak więc nie jestem pewien czy o to chodzi.

W badaniu ortopedycznym- obok poznania objawów choroby- dążymy do wykrycia etiologicznego czynnika choroby. Ponieważ nie zawsze jest to możliwe, staramy się dokładnie odtworzyć patogenezę schorzenia na podstawie objawów klinicznych, skonfrontowanych z wynikami badania szczegółowego (podmiotowego i laboratoryjnego).

W wielu specjalnościach lekarskich przebieg badania podzielony jest na: oglądanie, badanie dotykiem, mierzenie, opukiwanie i inne badania uzupełniające. W badaniu ortopedycznym orientujemy się najpierw w stosunkach anatomicznych i czynnościowych ciała jako całości, porównujemy odchylenia w poszczególnych jego odcinkach, w końcu przeprowadzamy szczegółowe badania odchyleń określonych narządów ruchu.

Schemat badania ortopedycznego

1. Badanie kliniczne

1. Dane personalne: wiek zawód, szkoła, miejsce nauki, pracy i zamieszkania.

2. Dane środowiskowe: wykształcenie, zawód rodziców, warunki mieszkaniowe, bytowe i inne.

3. Wywiady dotyczące:

1. przyczyn zgłaszania się do badania,

2. etiologii, patogenezy i patomechaniki,

3. dotychczasowego leczenia,

4. przebytych chorób.

4. Badanie stanu ogólnego:

1. ocena rozwoju biologicznego,

2. odżywianie,

3. stan czynnościowy i stan narządów wewnętrznych.

5. Stan ortopedyczny:

1. Ogólny:

1. Statyczny,

• W pozycji zasadniczej stojącej: budowa i postawa ciała

• W pozycji zasadniczej leżącej: proporcje i symetrie.

2. Dynamiczny.

• Sposób poruszania się i chód

2. Odcinkowy:

1. Statyczny,

• Stosunek poszczególnych odcinków do siebie,

• Relacja poszczególnych odcinków do strony przeciwnej

• Ustawienie poszczególnych odcinków (dowolne, przymusowe)

• Pomiary długości kończyn

• Pomiary obwodów

2. Dynamiczny.

• Ruchy bierne,

• Ruchy czynne.

3. Miejscowy:

1. Statyczny,

• Obrysy (skóra, tkanka podskórna, mięśnie, więzadła, torebka stawowa, stosunki anatomiczne, kostne itp.)

• Ustawienie, ułożenie (czynne, bierne, przymusowe, przykurcze).

2. Dynamiczny

• Ruchy czynne,

• Ruchy bierne,

• Stan mięśniowy

2. Badania dodatkowe (specjalistyczne).

3. Określenie rozpoznania.

4. Ustalenie rakowania.

5. Opracowanie planu leczenia.

Postawa ciała

Opracowano cały szereg sposobów badania postawy, według których ocenia się jej poprawność.

Oglądając postawę w płaszczyźnie czołowej, tj. z przodu i z tyłu zwracamy uwagę na odchylenia w symetrii:

1. Ustawienia głowy i szyi,

2. Ustawienia barków i łopatek,

3. Przebiegu linii wyrostków kolczystych

4. Ustawienia ramion

5. Trójkątów tułowiowo- ramiennych (trójkątów talii)

6. Linii bioder

7. Okolic krętarzy większych

8. Ustawienia kolan

9. Ustawienia stów

Przedmiotem oceny postawy w płaszczyźnie strzałkowej (z boku) są:

1. Nachylenie głowy i szyi

2. Ustawienie barków i położenie łopatek

3. Ukształtowanie przednio tylnych krzywizn kręgosłupa

4. Pochylenie miednicy

5. Wysklepienie klatki piersiowej i brzucha

6. Ustawienie kolan i stóp.

Źródło: Tadeusz Kasperczak „Wady postawy ciała diagnostyka i leczenie” Kraków 1998

28. Cechy prawidłowej postawy ciała (kryteria).

Dobra postawa ciała zależy od:

1. Prawidłowego ukształtowania kostno- więzadłowego,

2. Dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego,

3. Sprawnie działającego układu nerwowego.

Ogólnie prawidłowa postawa charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Prostym ustawieniem głowy

2. Fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej

3. Dobrze wysklepioną klatką piersiową; przednia ściana klatki piersiowej jest częścią ciała najdalej wysuniętą ku przodowi

4. Dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowych

5. Prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami.

Przy prawidłowej postawie ciała pion spuszczony z okolicy wyrostka sutkowa tego kości skroniowej powinien przechodzić przez środek stawu barkowego, krętarz większy kości udowej, nieco do przodu od linii środkowej stawów kolanowego i skokowego i padać na środek stępu.

W dobrej postawie poszczególne odcinki ciała zachowują harmonię we wzajemnym ułożeniu, zapewniając płynność ruchów i stabilność podporu z najmniejszym zużyciem energii. Każda zmiana układy jednego odcinka względem drugiego wywołuje oddźwięki w innych odcinkach. Zwiększenie się lordozy szyjnej prowadzi do kompensacyjnego powiększenia kifozy piersiowej oraz lordozy lędźwiowej. Wskutek zwiększenia kifozy piersiowej żebra ustawiają się bardziej skośnie, klatka piersiowa spłaszcza się, rozluźnieniu ulegają mięsnie brzucha. Przyczyny zaburzeć postawy ciała i ich skutki w narządzie ruchu wywołują reakcję łańcuchową, a szkodliwości sumują się.

Źródło: Tadeusz Kasperczak „Wady postawy ciała diagnostyka i leczenie” Kraków 1998

29. Omów mechanizm powstawania wady postawy ciała w płaszczyźnie strzałkowej

Wielu autorów podaje, że najczęstszą przyczyną rozwoju wad postawy w płaszczyźnie strzałkowej jest zmiana wartości kąta przodopochylenia miednicy.

Zmiana położenia ciała lub segmentu ciała powoduje zmianę położenia środka ciężkości ciała. Przemieszczenie położenia środka ciężkości ciała jest bezpośrednią przyczyną, wywołującą zjawisko kompensacji w innych segmentach ciała, np. przy zwiększonym kącie przodopochylenia miednicy środek ciężkości ciała ulega przesunięciu ku przodowi, co prowadzi do zwiększenia lordozy lędźwiowej.

Zasadniczo o nachyleniu miednicy decyduje kostno- więzadłowe połączenie lędźwiowo- krzyżowo- biodrowe, a także stan mięśni stabilizujących miednicę.

Ze względu na czynność mięśni stabilizujących miednicę w płaszczyźnie strzałkowej, a zatem odpowiadających za wartość kąta przodopochylenia miednicy- można wyróżnić wśród nich dwie grupy mięśni funkcjonalnie przeciwstawnych, których niezrównoważone działanie prowadzi do zmniejszenia lub zwiększenia przodopochylenia miednicy. Zrównoważenie bilansu siły obu tych grup mięśnie pozwala na utrzymanie miednicy w przodopochyleniu przyjętym u dorosłych za prawidłowe (u kobiet 28 stopni i u mężczyzn 31 stopni > +/- 4 stopnie). Zmniejszenie wartości tego kąta do 20 stopni lub zwiększenie do 40 stopni są wartościami charakterystycznymi dla wad postawy ciała.

Zmniejszenie wartości kąta jest wynikiem ruchu obrotowego miednicy wokół głów kości udowych, w którym obniżeniu ulegają kolce biodrowe tylne górne- przy równoczesnym uniesieniu górnej krawędzi spojenia łonowego.

Zwiększenie wartości kąta wynika również z ruchu obrotowego miednicy, lecz w ruchu tym kolce biodrowe tylne górne unoszą się, a górna krawędź spojenia łonowego kieruje się ku dołowe.

Każde zatem zaburzenie siły mięśni utrzymujących ustawienie miednicy w płaszczyźnie strzałkowej prowadzi do zachwiania równowagi bilansu ich siły, a więc do zmiany kąta przodopochylenia miednicy oraz zmiany położenia środka ciężkości ciała.

Zmiana kąta przodopochylenia miednicy może nastapić również na skutek trwałego zbliżenia przyczepów mięsni przeciwstawnych grup np. w wyniku przykurczu.

W praktyce spotyka się jednak wady postawy, których przyczyną pierwotną jest zarówno zmiana kąta przodopochylenia miednicy, jak i pierwotne zmiany wielkości fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Wady postawy mogą być również następstwem zmian, dotyczących całego organizmu (przewlekłe choroby, wypaczenie wzorca postawy, wpływy psychiczne itp.).

Źródło: H. Burzyńska- Grzeszczak i T. Skolimowski „Ćwiczenia korekcyjne w wadach postawy ciała” Wrocław 1975.

---