WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA Z ZAGRANICĄ
Polityka współpracy gospodarczej z zagranicą:-----
jest to świadoma działalność państwa w kształtowaniu stosunków gospodarki narodowej z jej otoczeniem. Obejmuje ona wytyczne celów oraz dokonywanie wyboru narzędzi służących do jej osiągnięcia. Polega ona na kształtowaniu za pomocą środków bezpośrednich i pośrednich - pożądanych warunków, wielkości, kierunków oraz struktury wymiany towarowej, usług i obrotu kapitałowego. ( mówi się również polityka handlowa )
Na stosunki ekonom. każdego kraju składają się następujące elementy:
--wymiana towarowa
--wymiana usług
--obroty kapitałowe
CELE: ( ściśle powiązane z funkcjami )
zwiększenie udziału gospodarki narodowej w międzynarodowym podziale pracy ( charakter długoterminowy ) oznacza wzrost, specjalizację gosp. nar. w produkcji dóbr i usług tańszych na rynku wewnątrzkrajowym. Korzyści: obniżenie ogólnego poziomu cen w każdym kraju uczestniczącym w wymianie
nadanie stosunkom ekon. z zagranicą odpowiedniego charakteru i zakresu. Każde państwo dąży do zwiększenia eksportu i zmniejszenia importu
osiągnięcie pożądanej wielkości i struktury obrotów handlowych z zagranicą ( geograficznej, rzeczowej ) długoterminowe. Import słabo wytworzonych dóbr a eksport gotowych wyrobów.
zapewnienie korzystnych warunków transakcji (terms of trade) na polepszenie terms of trade ma cło importowe, które podwyższa cenę na rynku wewnątrzkrajowym ale podniesienie cła powoduje obniżenie ceny przez producenta zagranicz. tak, że produkt oclony będzie tańszy
zwiększenie dochodów z tytułu obrotów usługami. Czyli relacje cen dóbr eksportowych do cen dóbr importowych. Polepszenie warunków wymiany >> ceny towarów eksp. rosną a impor. maleją
poprawa bilansu płatniczego ( długo i krótkoterminowe ) dotyczy towarów i usług jak też przepływów kapitału
Wybór celów polityki współpracy gospodarczej z zagranicą jest ważnym elementem polityki ekon. danego kraju.
FUNKCJE INSTRUMENTALNE
** Na stosunki z zagranicą wpływają posunięcia polityki budżetowej i pieniężnej np. zmiana stopy dyskontowej, wprowadzenie podatków od artykułów importowanych- powoduje to zmiany w obrotach handlu zagranicznego
**instrumenty polityki handlowej - mogą wpływać na wzrost zatrudnienia ( poprzez wzrost produkcji importowej ) lub zmniejszać presję inflacyjną na rynku wewnętrznym ( przez zwiększenie importu )
Polityka współpracy z zagranicą musi być ściśle powiązana z polityką zagraniczną państwa.
TYPY POLITYKI WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ ( typy pol. handlowej)
Kryterium samodzielności:
Polityka autonomiczna -- polega na tym, że rząd danego kraju sam, bez uzgodnień z rządami innych krajów prowadzi działania w dziedzinie stosunków ekonomicznych z zagranicą.
** sposoby oddziaływań i narzędzia - operacje( środki ) autonomiczne to jednostronne działania państwa podejmowane w celu ochrony rynku wew. przed konkurencja zagraniczną, regulujące eksport i import oraz wpływające na bilans płatniczy.
Polityka konwencyjna -- czyli umowna, polega na regulowaniu stosunków ekon. z zagranicą na podstawie umów międzynarodowych dwustronnych lub wielostronnych ( teraz ten typ jest dominujący )
** sposoby oddziaływań i narzędzia - środki konwencyjne , kiedy kraj zawiera porozumienie regulujące wymianę ( jej wielkość, strukturę, ulgi, ) z innymi krajami.
Kryterium założeń:
Polityka wolnego handlu ( liberalna) - polega na tym , że państwo nie oddziałuje bezpośrednio na wymianę oraz zapewnia swobodny dostęp do rynków zagranicznych towarom i przedsiębiorstwom krajowym i na odwrót czyli do rynku krajowego towarom zagranicznym. Korzyści: dostępność, swobodne przepływy
Polityka ta usuwa wcześniej ustalone ograniczenia ilościowe, dewizowe i celne. Nie stosuje się środków ułatwiających własną ekspansję na rynki zagraniczne. Koncepcja wolnego handlu opiera się na doktrynie liberalizmu gospodarczego, która zakłada ograniczenie roli państwa oraz swobodę działania. Doktryna ta przyjmuje założenie, że tylko wolny rynek może zapewnić największe korzyści. Opiera się na klasycznej teorii kosztów komparatywnych. Korzystna dla krajów rozwiniętych.
Polityka protekcyjna ( protekcjonizm ) - polega na szerokim wykorzystywaniu państwa w popieraniu eksportu i w ochronie rynku wewnętrznego oraz rodzimej produkcji przed konkurencja zagraniczną, jest przeciwieństwem polityki wolnego handlu. Celem jest zapewnienie jak największej korzyści ekon. z wymiany międzynarodowej. Podstawą tej koncepcji jest założenie, że gdy w wymianie biorą udział państwa o różnym poziomie rozwoju to pełna swoboda handlowa nie zapewnia krajom słabszym osiągnięcia korzyści. W takiej sytuacji kraje słabiej uprzemysłowione stosują politykę protekcyjną w celu utrudnienia konkurencji zagranicznej i utrzymania równowagi bilansu płatniczego i handlowego. Państwo powinno chronić krajową produkcję ( a więc udzielać protekcji ) aby zapewnić gospodarce odpowiednią strukturę produkcji, rozwój, zatrudnienie. Następuje zwiększenie cła importowego.
Prowadzenie ograniczeń w wymianie międzynar. mogą uzasadnić następujące motywy:
zapewnienie ochrony nowo powstającemu przemysłowi
wymagania bilansu płatniczego (możliwość jego poprawy)
dążenie do lepszego wykorzystania potencjału krajowego czyli ochrona rynku wew.
poprawa terms of trade = warunki wymiany
względy fiskalne
zapewnienie samowystarczalności w zakresie żywności
Polityka protekcyjna zalety
** ułatwia rozwój nowych gałęzi przemysłu, które są kosztowne i mało konkurencyjne
** sprzyja podtrzymywaniu i zwiększaniu w nich zatrudnienia
** wprowadzenia cła na towary importowane ułatwia wzrost rozmiarów produkcji krajowej wady
--- prowadzi do monopolizowania rynku wewnętrznego i uzyskiwania wysokich dochodów przez niektóre przedsiębiorstwa krajowe, których produkcja jest chroniona
--- może ułatwić rozwój mało wydajnych gałęzi
--- może przyczyniać się do zmniejszania zainteresowania podnoszeniem poziomu technicznego i efektywności gospodarowania
Polityka autarkii - zakłada dążenie do pełnej samowystarczalności gospodarczej kraju i ograniczenie do minimum stosunków ekon. z zagranicą. Zakłada on import tylko niezbędnych artykułów, które nie mogą być wytwarzane w kraju a eksport zaś w ilościach koniecznych do sfinansowania niezbędnego importu.
Jest to polityka zastępowania importu produkcja własną bez oglądania się na koszty, jest sprzeczna z zasadą racjonalnego rachunku ekonomicznego
NARZĘDZIA REGULACJI STOSUNKÓW EKON. Z ZAGRANICĄ
CŁO, BARIERY POZATARYFOWE, KURS WALUT,
CŁO I POLITYKA CELANA ( narzędzie bezpośrednie regulacji stosunków ekonom. z zagranicą )
Cło jest opłatą nakładaną przez państwo na towar w chwili przekroczenia granicy. Cło zwiększa cenę produktu
Rodzaje cła:
1) z pkt widzenia kierunku ruchu
importowe - stosuje się je w celu ochrony produkcji krajowej, ochrony poziomu cen wew. a także w celach fiskalnych - potrzeba zwiększania dochodów państwa. Może być stosowany jako środek poprawy bilansu płatniczego i handlowego lub też jako środek odwetu za utrudnienia handlowe wprowadzone przez określone kraje
eksportowe - są stosowane wyjątkowo np. gdy kraj jest monopolistą w określonej dziedzinie i liczy na pewny zbyt towarów niezależnie od ich ceny, czasem w celu ochrony konsumentów krajowych. Stosowanie ceł eksportowych na surowce jest zachęceniem do przetwarzania ich w kraju ale stosowanie tych ceł powoduje wzrost cen produktów krajowych za granicą co ogranicza eksport i pogarsza bilans handlowy.
Tranzytowe - miały postać opłat nakładanych na kupców przejeżdżających przez dany kraj. W tej chwili jest to źródło dochodów poprzez pobieranie opłat za usługi transportowe.
2) z pkt widzenia sposobu określania wysokości ceł
cła ad valorem - określane w % w stosunku do wartości towaru
cła specyficzne - ustalane w stosunku do ilości towaru
kombinowane - ustalane w zależności od ilości i wartości towarów.
3) z pkt widzenia charakteru ceł
fiskalne - stosowane w celu zapewnienia państwu dochodów. Wysokość ceł zależy od rodzaju towarów i od elastyczności popytu na nie, może więc wzrastać do określonego poziomu
ochronne - mają na celu ochronę produkcji krajowej przed konkurencją zagraniczną ponieważ cło podwyższa cenę dobra zagranicznego co ułatwia podjęcie konkurencji przez produkcję rodzimą.
ekspansywne - jest odmiana cła ochronnego, ma na celu utrzymanie wysokich cen na rynku wew. a przez to zwiększanie ekspansywności producentów krajowych na rynek zagraniczny. Jest to cło importowe o dodatkowym efekcie działania. Gdy rozwija się nowa technologia to produkcja wzrasta co pozwala na ekspansję na rynki zagraniczne
4) wg kryterium podmiotu ustalania ceł
autonomiczne - wprowadzane decyzja danego kraju
umowne ( konwencyjne ) - ustalane w umowie z partnerami zagranicznymi
5) wg rodzaju taryfy celnej
maksymalne
minimalne
6) wg kryterium zróżnicowanego traktowania
dyskryminacyjne - ustalane na poziomie wyższym niż obowiązujące
preferencyjne - stosowane wobec krajów, którym chce się zapewnić szczególnie korzystne warunki wymiany
CŁA WPŁYWAJĄ NA :
1) Cło zwiększa cenę produktu. Zmiana stawek powoduje zmiany rentowności importu i eksportu. Zmiana ceny wpływa na kształtowanie się popytu i podaży na dany towar. jeżeli elastyczność cenowa popytu krajowego jest duża to wyższe ceny wpływają na obniżenie popytu i importu danego dobra. Gdy dobro to jest produkowane w kraju to cło może podnieść produkcję krajową
2) cło wpływa na strukturę obrotów rzeczowych i geograficznych prowadząc do zmian w bilansie płatniczym gdyż wysokie cła na towary importowe mogą zmniejszyć import a także spowodować obniżenie ceł przez eksporterów w celu przeciwdziałania spadkowi ich eksportu
TERMS OF TRADE - jest to warunek wymiany, określa stosunek w jakim jedne dobra wymienia się na inne. W handlu zagr. chodzi o stosunek wymiany towarów eksportowanych na towary importowane. W ujęciu cenowym to relacja zmian cen dóbr eksportowanych do zmian dóbr importowanych przez poszczególne kraje. Wzrost tego stosunku określa korzyści z wymiany zagranicznej
3) Posługiwanie się cłem zależy od stopnia swobody państwa w jego stosunkach z otoczeniem, swobodę tą często ogranicza przynależność do różnych organizacji np. kraje tworzące unię celną i strefę wolnego handlu ma wspólny rynek, na którym towary z krajów członkowskich mogą konkurować na równych prawach. Sprzyja to wzrostowi produkcji, obniżce kosztów, wyrównywaniu cen, rozwojowi specjalizacji i kooperacji.
W unii celnej rynek krajów, które są ich członkami jest „odgrodzony” od krajów trzecich wspólną taryfą celną
NARZĘDZIA POZATARYFOWE
Państwa o gospodarce rynkowej stosują tzw. narzędzia pozataryfowe
Narzędzia pozataryfowe - oddziałują na handel z zagranicą przez podwyższenie ceny towaru importowanego. Obniżają one jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym i wywołują takie same skutki jak cła. Możemy wymienić:
1)OPŁATY WYRÓWNAWCZE - jest to podniesienie ceny towaru zagranicznego w celu jej zrównania z ceną na rynku wewnętrznym. Opłaty te są barierą chroniącą rynek wew. przed zewnętrzną konkurencją. (akcyza)
2)OPŁATY różne -które podwyższają cenę towaru zagranicznego i wpływają na zmniejszenie importu
3) SUBWENCJE EKSPORTOWE - czyli wszelkiego rodzaju premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo przedsiębiorstwom krajowym w celu poprawienia eksportu ich produktów. Celem subwencji jest zachęcanie do rozwijania eksportu, czasem przez obniżenie cen co zwiększa konkurencyjność na rynkach zagranicznych.
A) subwencje bezpośrednie - polegają na :
wypłacaniu eksporterom pewnych premii, proporcjonalnych do wielkości eksportu
zwrocie różnicy między ceną krajową eksportowanego towaru a jego ceną eksportową
zwrocie części kosztów ponoszonych przez eksportera z tytułu działalności eksportowej ( np. koszty reklamy )
B) subwencje pośrednie - państwo nie wypłaca eksporterom bezpośredni żadnych premii tylko udziela im ulg i zapewnia ułatwienia, które prowadza do obniżenia kosztów. Są to ulgi podatkowe, zwrot opłat z tytułu ceł importowych na sprowadzane maszyny i urządzenia, udzielanie kredytów na ulgowych warunkach, ulgi w stawkach przewozowych.
4) DUMPING - spotykamy się wówczas, gdy zagraniczni producenci sprzedają swoje towary po cenach niższych od ceny sprzedaży na rynkach krajowych. Ponoszą oni straty , które czasem pokrywa państwo w postaci subsydiów. Producenci krajowi mogą to uważać za konkurencję nieuczciwą i domagać się wprowadzenia ceł ochronnych.
Dumping prowadzi czasem do wypierania producentów krajowych z pewnych gałęzi przemysłu, wtedy zagraniczni osiągają pozycję monopolisty, podnoszą cenę i rekompensują sobie wcześniejsze straty.
5) OGRANICZENIA ILOŚCIOWE - polega na tym, że określa się ilości dopuszczalnego importu ( kontyngenty importowe ) lub eksportu poszczególnych towarów.
6) OGRANICZENIA DEWIZOWE - obejmujące całość obrotów z zagranicą. Jest to silna interwencja państwa. Oznacza zniesienie swobody obrotu dewizowego z zagranicą i kontrolę obrotu. Cały obrót skupia się w rękach państwa, obowiązuje odsprzedaż dewiz uzyskanych przez eksporterów z zagranicy odpowiednim bankom, a na płatności na rzecz zagranicy wymagana jest zgoda władz.
7) Stosunki ekon. w dziedzinie handlu między krajami mogą przyjąć formę klauzuli największego uprzywilejowania - polega na zapewnieniu, że dany kraj nie będzie w obrocie gorzej traktował towarów innego kraju niż własnych. Klauzula oznacza zobowiązanie się do traktowania partnera nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego kraju.
POLITYKA KURSU WALUTOWEGO
Polityka kursu walutowego jest jednym z narzędzi OGÓLNEJ POLITYKI EKONOMICZNEJ PAŃSTWA.
Kurs waluty krajowej wpływa na wysokość cen towarów w eksporcie i z importu na rynku krajowym.
Zmiany kursu walutowego wpływają więc na bilans handlowy a przez to na całą gospodarkę.
Celem polityki kursu walutowego jest:
ustalanie jego optymalnego poziomu z pkt. widzenia potrzeb bilansu płatniczego i gosp. wew.
jest wykorzystywany w polityce ekonomicznej do regulacji obrotów z zagranicą
DEWALUACJA - obniżenie wartości kursu jednostki monetarnej krajowej w stosunku do złota i walut innych krajów. Dokonywana przez rząd w celu ochrony własnej waluty. Czyli wzrost kursu waluty obcej oznacza dewaluację waluty krajowej natomiast spadek kursu waluty obcej oznacza aprecjację waluty krajowej. Aprecjacja = wzrost siły nabywczej pieniądza w danym kraju w stosunku do wartości innych walut.
Działa korzystnie na bilans handlowy i płatniczy bo umożliwia wzrost eksportu i zatrudnienia oraz powoduje wzrost zdolności konkurencyjnej dóbr krajowych.
Dewaluacja = wzrost kursu waluty obcej spowodowany interwencją władz państwowych
Deprecjacja = wzrost kursu waluty obcej pod wpływem sił rynkowych (bez interwencji państwa), spadek wartości pieniądza, zwykle spowodowany inflacją.
REWALUACJA - podwyższenie kursu waluty krajowej, wzrost siły nabywczej pieniądza, powoduje wzrost cen w eksporcie a więc zmniejszenie popytu na towary eksportowe za granicą oraz spadek cen towarów z importu na rynku krajowym.
Wpływa na bilans handlowy i płatniczy niekorzystnie ale może ułatwić nasycenie rynku wew. potrzebnymi towarami z zagranicy i sprzyjać pobudzaniu konkurencji na rynku wew.
RODZAJE KURSU WALUTOWEGO
Stały - zmiany kursu są dokonywane rzadko, na podstawie jednorazowej decyzji rządu (dewaluacja lub rewaluacja). Zmiana może się także dokonywać stopniowo: jest to proces obniżania się (deprecjacja) lub wzrastania (aprecjacja0 kursu walutowego.
Zmienny (płynny) - zmiany dokonują się samoczynnie pod wpływem wahań popytu i podaży waluty danego kraju na międzynarodowym rynku dewizowym.
Zalety: ++ jest możliwość samoczynnego przywracania równowagi bilansu płatniczego oraz dostosowania się poziomu kursu walutowego do zmieniającej się sytuacji w gospodarce wew.
Wady: -- daje określone efekty gdy zachwianie równowagi bilansu płatniczego jest przejściowe oraz powoduje zwiększenie niepewności w obrotach gosp. z zagranicą.
Państwo w tej sytuacji może wpływać na kurs walutowy w sposób pośredni, oddziałując na popyt i podaż na rynku dewizowym przez interwencyjne zakupy lub sprzedaż dewiz przez BC.
Zwolennicy płynnych kursów twierdzą, że dają one poważne korzyści ekonom., mają umożliwiać poszczególnym krajom uprawianie zróżnicowanej polityki i pomagać w rozwiązywaniu problemów związanych z deficytem bilansu handlowego.
Polityka kursu zróżnicowanego - polega na ustaleniu przez państwo kilku poziomów kursu w zależności od kraju lub grupy towarów pod kątem regulacji eksportu i importu oraz kierunków geograf.
Polityka kursu wal. coraz szerzej podlega regulacji międzynarodowej. Kraje należące do MFW ( międzynarod. Fundusz walutowy) były zobowiązane do stosowania stałych kursów ale od 1976 same mogą dokonywać wyboru ale pod kontrolą MFW, tak aby kurs wal. nie służył ich jednostronnej ekspansji na rynkach zagranicznych. MFW wydaje ogólne zalecenia w tej dziedzinie i obserwuje ich stosowanie.
BILANS PŁATNICZY -
*-* zestawienie płatności wszystkich transakcji
*-* zestawienie wszystkich wpływów i płatności kraju wynikających z jego stosunków z
zagranicą w danym okresie
*-* zestawienie przychodów i wydatków wynikających z eksportu i importu danego kraju
*-* odzwierciedla pełny obraz powiązań między gosp. narodową a światową
*-* informuje o stanie stosunków finansowych państwa z zagranicą
*-* jest to podstawa kształtowania polityki gospodarczej kraju na najbliższe lata
Bilans płatniczy jest sporządzany wg ogólnych zasad księgowości
Transakcje kredytowe (ma) - powodują otrzymanie płatności od zagranicy (za eksport, usługi, napływa kapitału zagranicznego, darowizny)
Transakcje debetowe (wn) - to płatności na rzecz podmiotów zagranicznych (import, usługi, darowizny na rzecz obcokrajowców, wywóz kapitału)
Bilans płatniczy dzieli się na:
rachunek bieżący - czyli zestawienie płatności importu i eksportu towarów, usług
rachunek obrotów kapitałowych - kapitały długoterminowe (inwestycje bezpośrednie, kredyty długoterminowe) krótkoterminowe lokaty i kredyty
bilans transakcji rezerwami walutowymi - złoto, dewizy, specjalne prawa ciągnienia
Istotną pozycję w bilansie stanowi BILANS HANDLOWY - przedstawia on płatności z tytułu eksportu i importu towarów. Można go oceniać pozytywnie jeżeli w eksporcie znaczny udział mają towary przetworzone i nowoczesne ponieważ oznacza to że dany kraj jest konkurencyjny i czerpie korzyści z wymiany
W rachunku kapitałowym wyróżnia się dwie grupy: kapitały i rezerwy walutowe.
Bilans kapitałowy - to zestawienie zagranicznych aktywów lub inwestycji kraju za granicą oraz zagranicznych inwestycji w kraju. Nadwyżka w bilansie kapitałowym oznacza, że zagraniczne inwestycje w kraju (napływ kapitału) przewyższają inwestycje kraju za granicą (odpływ kapitału)
Deficyt zaś oznacza, że inwestycje zagraniczne danego kraju przewyższają inwestycje zagraniczne w tym kraju.
( DEFICYT - GDY WPLYWY SĄ MNIEJSZE OD WYDATKÓW)
Bilans płatniczy powinien być zrównoważony: można to zrobić poprzez przepływ dewiz i złota albo przez uzyskanie lub udzielenie kredytu.
Stan bil. płat. Świadczy czy kraj ma trudności płatnicze czy też sytuacja jest dobra
Ujemny bilans płatniczy można zrównoważyć przez
zmniejszenie rezerw
wzrost zadłużenia zagranicznego
wprowadzenie restrykcji w handlu zagranicznym
zmiana kursu walutowego
zachęty podatkowe dla napływu kapitału zagr.
MIĘDZYNARODOWE OGANIZACJE GOSPODARCZE
Idea tworzenia międzynar. organizacji gosp. powstała w czasie II wojny. Na podstawie umów zawartych na konferencji w Bretton Woods w USA w 1944r. utworzono Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD) inaczej Bank Światowy oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF)
Do największych organizacji międzynar. należą:
Wspólnota Europejska (Unia Europejska)
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)96
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) 92
Światowa Organizacja Handlu (WTO)95
Międzynarodowy Fundusz Walutowy86
Bank Światowy86
Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu92 (CEFTA)
Rada Europy97
MIĘDZYNARODOWY FUNDUSZ WALUTOWY (MFW)
W 1944 r. w Bretton Woods w USA odbyła się konferencja 44 państw (w tym Polska) poświęcona omówieniu zasad powojennego systemu walutowego. Otworzono MFW, który rozpoczął działalność w 1946 r. Kraje członkowskie muszą przestrzegać zasad i udzielać informacji o stanie gospodarczym i finansowym oraz muszą prowadzić ustaloną politykę kursów walutowych, co jest późniejszym tematem ocen MFW. Polska wystąpiła z MFW w 1950 r. a ponownie przyjęto ją w 1986 r.
W celu zmniejszenia kryzysu walutowego stworzono możliwość uzyskania dodatkowych środków płatniczych w postaci SDR-ów („specjalne prawa ciągnienia”) za które państwa te mogą kupować waluty innych krajów. SDR-y są zapisami na kontach krajów członkowskich, mają jednak formę pieniądza międzynarodowego i służą do rozliczeń sald na ich rachunkach
Jej zadaniem jest:
- udzielanie pomocy finansowej krajom członkowskim w celu likwidacji ich trudności płatniczych i zarządzanie stosunkami walutowymi. ( ale po spełnieniu odpowiednich warunków dotyczących gospodarki i finansów). Kraje te muszą udowodnić, że ich polityka zmierza do likwidacji deficytu bilansu płatniczego
- MFW obecnie zaangażował się w procesy reformowania i przebudowy gospodarki w krajach środkowej i wschodniej Europy
MIĘDZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I ROZWOJU = BANK ŚWIATOWY ( IBRD)
Powstał w Bretton Woods w 1946 r. i ma wspólną z MFW Radę Gubernatorów. Kapitał Banku Światowego powstał z wkładów członkowskich, funduszy pożyczonych oraz środków powstałych ze sprzedaży obligacji kraju, który uprzednio zaciągnął zobowiązania. Polska była członkiem do 1950 r. i ponownie została przyjęta w 1986 r. Cel:
- udzielanie pomocy krajom członkowskim w odbudowie i rozwoju gospodarczym oraz popieranie zrównoważonego wzrostu przez udzielanie gwarantowanie pożyczek oraz uczestniczenie w inwestycjach z innych źródeł
- udzielanie pożyczek na konkretne cele inwestycyjne, ale tylko tym krajom które są w stanie spłacić. Przed udzieleniem BŚ bada sytuację gosp. kraju któremu ma udzielić pożyczki
ŚWIATOWA ORGANIZACJA HANDLU (WTO)
WTO rozpoczęła działalność 1 stycznia 1995 r.,
Polska została członkiem WTO 1 lipca 1995 r. a GATT od 1964 r. W organizacji tej jest 125 państw,
WTO jest sukcesorem GATT (runda urugwajska) - organizacji mającej na celu znoszenie barier celnych i innych ograniczeń w rozwoju handlu międzynarodowego. Jest to wielostronna umowa, która weszła w życie 1 stycznia 1948 r.
Zasadą GATT było równe traktowanie wszystkich członków i zakaz dyskryminacji oparty na klauzuli największego uprzywilejowania. Członków WTO obowiązuje wielostronna umowa zawarta w „Akcie końcowym rundy urugwajskiej GATT”
ORGANIZACJA WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I ROZWOJU (OECD)
Powstała w 1960 r. , Polska została członkiem w 1996 r., jest to organizacja o charakterze koordynacyjnym, uzgadnia się wytyczne polityki gospodarczej i dokonuje się oceny
Podstawowe kryteria członkostwa:
system demokratyczny
przestrzeganie praw człowieka i swobód obywatelskich
stabilny wzrost w ramach gospodarki otwartej
cel:
** promowanie polityki zmierzającej do osiągnięcia wysokiego tempa wzrostu gospodarczego
** wysokiego poziomu zatrudnienia
** podwyższenia standardu życia
** stabilności finansowej krajów
** rozwój gospodarki światowej
** rozwój i liberalizacja handlu światowego
** likwidacja różnego rodzaju ograniczeń w handlu między krajami członkowskimi
** utrzymanie stabilności finansowej i wymienialności waluty
WSPÓLNOTA EUROPEJSKA ( UNIA EUROPEJSKA)
25 marca 1957 r. w Rzymie został podpisany traktat między 6 państwami (Francja, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg, Włochy) i powstała Europejska Wspólnota Gospodarcza EWG - obecnie Wspólnota Europejska wchodząca dziś w skład Unii Europejskiej.
Cel:
-- działanie w celu harmonijnego rozwoju ekonomicznego całej wspólnoty ---- stabilizacja
-- osiągnięcie wysokiego poziomu życia ludności
-- zacieśnienie stosunków miedzy krajami członkowskimi
mają służyć temu:
== zniesienie ceł i ograniczeń ilościowych
== ustalenie wspólnej taryfy celnej i polityki handlowej wobec państw trzecich
== swobodny przepływ osób , usług i kapitałów
== wspólna polityka rolna
== zapewnienie wolnej konkurencji na wspólnym rynku
== wspólna polityka transportowa
== współpraca w dziedzinie polityki fiskalnej, regionalnej, polityki przemysłowej, społecznej i środowiska
W ramach UE działa Europejski Bank Inwestycyjny
Wspólnota przekształca się obecnie w unię ekonomiczna i unie walutową
EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE WOLNEGO HANDLU (EFTA)
Układ podpisano w 1959 r. Polska 10 grudnia 1992 r.
Jest to luźne porozumienie krajów, które dążą do stopniowej liberalizacji polityki handlowej oraz zniesienia ceł i innych ograniczeń we wzajemnych obrotach artykułami przemysłowymi z zachowaniem swobody w polityce handlowej wobec państw trzecich
Kraje EFTA tworzą z krajami UE tzw. Europejski Obszar Gospodarczy, którego celem było ustanowienie jednolitej, dynamicznej struktury opartej na wspólnych regułach konkurencji
Zasady stosunków między krajami EOG to: równość, wzajemność, ogólna równowaga korzyści, praw i obowiązków.
ŚRODKOWOEUROPEJSKIE POROZUMIENIE O WOLNYM HANDLU (CEFTA)
Cztery państwa ( Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) 21 grudnia 1992 r. zawarły porozumienie.
Treścią jest liberalizacja barier taryfowych i pozataryfowych w handlu wzajemnym towarami przemysłowymi. Późniejsi członkowie to: Słowenia, Rumunia, Bułgaria,
RADA EUROPY
Powstała w 1949 r. jest to największa i najstarsza międzynarodowa organizacja o charakterze integracyjnym. Polska w 97r.
Do dziedzin działalności należą: sprawy gospodarcze, społeczne, kulturalne, naukowe, prawne, administracyjne, przestrzeganie praw człowieka
PRZYNALEŻNOŚĆ DO ORGANIZACJI GOSP. A ZEWNĘTRZNE OGRANICZENIA POLITYKI EKONOMICZNEJ.
ZADŁUŻENIE ZAGRANICZNE.
Kraje członkowskie maja określone obowiązki, z których część dotyczy prowadzenia polityki ekonomicznej zgodnej z założeniami tych organizacji. Jeżeli dany kraj zamierza w większym zakresie korzystać to podlega określonym rygorom, które tworzą istotne ograniczenia swobody.
Przyjęcie polski do MFW-go i Banku Światowego było zadeklarowanie woli prowadzenia polityki ekonomicznej zmierzającej do stabilizacji gospodarczej. W programie polskim znajdują się odpowiednie zobowiązania, są nimi tzw. listy intencyjne skierowane do MFW.
Trudnością w realizacji programu stabilizacyjnego jest zadłużenie zagraniczne (w sierpniu 92 50,9 mld dol. I 4,8 mld rubli transferowych) stosunek długu do eksportu w 1996 r. wynosił 1,66
Rząd polski wynegocjował redukcję długu z tzw. Klubem paryskim - obejmującym publicznych wierzycieli ( rządy krajów) o 50% obecnej wartości netto, z rządem USA 70% a z Klubem Londyńskim ( banki prywatne ) o 45%.
Kredyty z MFW i BŚ-go są tańsze od kredytów komercyjnych i gwarantowanych przez rządy.
15 kwietnia 1991 r. w Londynie otwarto Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. Jego celem jest stworzenie warunków powstania w krajach środkowej i wschodniej Europy demokracji, gospodarki rynkowej i bezpieczeństwa ekologicznego.
POWIĄZANIA Z INNYMI POLITYKAMI
POL.PIENIĘŻNA A HANDLOWA
Zwiększenie stopy % może spowodować zmianę kursu walut w kraju. Waluty obce staną się tańsze na rynku krajowym, poprawią się warunki wymiany.
Odwrotnością:
Będą przepływy walut obcych do kraju, spowoduje to zwiększenie podaży pieniądza
POL. BUDŻETOWA A POL. HANDLOWA
Podstawowym narzędziem jest podatek od osób fiz. i prawnych. Ma to związek z rozmiarami importu i eksportu.
Podniesienie podatku spowoduje mniejsze zyski, zmniejszenie produkcji, eksportu a zwiekszenie importu
Odwrotnością:
Handlowa na budżetową = zwiększą się wpływy do budżetu z tut. pod. doch i z tyt. cła.
POL. HANDLOWA A POL. ZATRUDNIENIA
Zwiększenie eksportu spowoduje większe zapotrzebowanie na pracę, zmniejszy się bezrobocie
POL. OCHR. ŚRODOWISKA A POL. HANDLOWA
Teoretycznie wzrost obrotu handlu zagr. spowoduje zwiększenie środków na ochronę środowiska
POL. ZAGRANICZNA A POL. HANDLOWA
Zagraniczna zajmuje się politycznymi relacjami z zagranicą a handlowa ekonomicznymi relacjami.
Cele obydwu polityk są ściśle powiązane . Jest to związane z pol. autarkii czyli samowystarczalność, ale musi być duży kraj i duże zasoby. Ale kraj zmuszony może być również do autonomii gdy: ma nałożone embargo albo blokadę gospodarczą.