Nowy egzamin dyplomowy

1Definicja Dziecięcego Porażenia Mózgowego

Jest to zespół objawów klinicznych wynikających z uszkodzenia mózgu do jakiego doszło w okresie od poczęcia aż do wieku ok.5-6 lat. Występuje u około 5,5 / 1000żywo urodzonych dzieci. Prowadzi do osłabienia lub całkowitej kontroli OUN nad mięśniami zależnymi od woli. Zespół ten prezentuje różnorodne objawy od ledwo dostrzegalnych aż do dominujących.

Spastyczność-Kora ruchowa , obszar VI, układ piramidowy- Wzmożone napięcie, wygórowanie odruchów, łatwe wywoływanie odruchów, opór dla pełnego zakresu ruchów w stawach.

Atetoza powolne ruchy mimowolne kończyn- Zwoje podstawy mózgu, układ pozapiramidowy-zanik komórek.- Powolne bezwiedne ciągłe ruchy spazmatyczne kończyn, tułowia i twarzy.

Ataksja zaburzenia koordynacji ruchu- -móżdżek lub drogi móżdżkowe- Chód niepewny o szerokiej podstawie , drżenie zamiarowe kończyn górnych, chwianie tułowia przy chodzeniu.

Drżenie - Zwoje podstawy mózgu- Drobne drżenie mięśni ( bez znacznego ograniczenia)

Sztywność-Rozlane zmiany w zwojach podstawy mózgu , uszkodzenie kory,--Mięśnie kurczą się powoli , sztywno, wzmożony opór ruchów biernych . Ruchy dowolne z wysiłkiem.

Hipotonia-Kora ruchowa, obszar IV—Nadmierna elastyczność, obniżone napięcie , wygórowane odruchy głębokie typu ścięgnistego.

2 Szkodliwe czynniki w okresie przed i około porodowym , które mogą być odpowiedzialne za powstanie Dziecięcego Mózgowego Porażenia.

Czynniki oddziałujące w okresie przedporodowym:

-niedotlenienie(alkohol, nikotyna)

-anemia u matki

-wadliwe łożysko

-niezgodność Rh

-choroby infekcyjne(wirusowe, bakteryjne i inne), głównie :różyczka, cytomegalia, Hermes, AIDS, kiła.

-uraz

-czynniki metaboliczne

Czynniki oddziaływujące w okresie okołoporodowym:

-niedotlenienie-przedłużone fazy porodu

-nieprawidłowe ułożenie płodu

-dysfunkcja łożyska

-wcześniactwo(waga)

-uraz OUN

-zakażenia

-zatrucia

-przedłużone niedotlenienie

-choroby rozrostowe.

3 Określ trudności diagnostyczne opóźniające prawidłowe zdiagnozowanie MPD

Trudności diagnostyczne :

-spastyczność nierozpoznawalna do około 6-9 mż,

-atetonia po ok. 2 r ż

4 Wymień odrębności układu kostno-stawowego u dzieci , które ograniczają stosowanie silnie bodźcowych metod fizjoterapeutycznych.

-obecność chrząstki wzrostowej

O aktywności zależnej płci i wieku ( aż do zakończenia wzrostu) , najaktywniejszej w przedziale wiekowym od 6-9 roku życia w okolicy kolana i łokcia.

-chrząstka wzrostowa lekko falistym brzegiem połączona jest z nasadą i przynasadą oraz otoczona jest silnym pierścieniem tkanki łącznej włóknistej-okostną, grubszą w okolicy trzonu i cieńszą w okolicy nasad.

- bardzo silny aparat więzadłowo-torebkowy stawu, obejmujący okolicę nasad , o wytrzymałości większej niż połączone chrząstki z nasadą, częściej następuje złuszczenie nasady niż rozerwanie torebki stawowej

- łatwiej przebiega proces gojenia i przebudowy , jednak obejmuje on także oddalone od złamania obszary wzrostowe kości , poprzez odbudowę struktury beleczek istoty gąbczastej , korekcję osi warstwy korowej kości , poprzez kościotwórcze procesy odokostnowe oraz udrażnianie kanału szpikowego.

-znaczne możliwości samokorekcji i samoprzebudowy złamania.

-istotny wpływ obciążeń na samomodelowanie kości po złamaniu

-możliwość trwałego zniekształcenia wzrostu kostnego w wyniku uszkodzenia chrząstek wzrostowych

-wrażliwość szyjek k. udowej - ukrwienie głowy.

5 Przedstaw znaczenie możliwości do samokorekcji i samoprzebudowy kości po ich złamaniu u dzieci w aspekcie stosowania fizjoterapeutycznych metod rehabilitacji.

U dzieci istnieje fizjologiczna podstawa do szybkiej przebudowy i odbudowy prawidłowego kształtu kości , nawet źle nastawionej .W wyniku złamania u dzieci spostrzega się wzmożony wzrost kończyny z wyjątkiem bezpośredniego zniszczenia chrząstki nasadowej lub zadziałania na nią znacznej siły urazu. Wydłużenie kończyny złamanej powstaje na skutek przekrwienia okolicy chrząstki nasadowej , które następuje na skutek złamania .Wydłużenie złamanej kończyny , może spowodować różnicę w długości kończyn nawet do 2,5 cm długości .Wszelkie rękoczyny i zabiegi na kości w okresie wzrostu , próby nastawienia kości powtarzane wielokrotnie, zabiegi krwawe powodują przyśpieszenie wzrostu kończyny ..Znaczna różnica w długości odbija się niekorzystnie na statyce ciała .Wydłużenie kończyny , związane z nadczynnością chrząstki podrażnionej złamaniem , zwykle ulega wyrównaniu w okresie 2-5 lat.

Skrócenie spowodowane urazowym uszkodzeniem chrząstki nasadowej powstaje pod wpływem siły działającej w osi długiej kości .Zrost kości u dzieci następuje 3 razy szybciej niż u dorosłego. Szybki wzrost kości wraz z szybkim bliznowaceniem ogniska złamania powoduje automatycznie zanik nadmiernych części kostnych. Ta obfita kostnina obejmuje i zespala nie tylko końce złamanej kości bez przemieszczenia , ale występuje również w złamaniach ze znacznym przemieszczeniem, nieraz o cała szerokość kości.

6 Jaki rodzaj oddziaływania fizjoterapeutycznego ma największe znaczenie w usprawnianiu dzieci po przebytym złamaniu kości.

Zasadniczą rolę odgrywa kinezyterapia rozpoczynana możliwie jak najwcześniej. Z wdrażaniem :

-ćwiczeń oddechowych (zwłaszcza u dzieci leżących )

-ćwiczeń ułożeniowych (unoszenie i opasanie kończyn w opatrunkach unieruchamiających )

- ćwiczenia stawów nie objętych unieruchomieniem

-ćwiczenia izometryczne

-Ważne jest przywrócenie pełnego zakresu ruchomości stawów objętych unieruchomieniem

-przywrócenie prawidłowej siły mięśniowej

-wczesna pionizacja.

Zabiegi fizjoterapeutyczne winny być dobierane z dużą ostrożnościa i mocno indywidualizowane bez użycia siły.

7 Podaj odrębności układu oddechowego u dzieci.

-mała możliwość wyrównania wentylacji płuc (mała siła mięśniowa, duża elastyczność klatki piersiowej).

-duże opory dróg oddechowych.

-postępujący rozwój morfologiczny z dużym udziałem elementów niedojrzałych,

-mniej sprawny mechanizm wyrównywania zaburzeń równowagi kwasowo-węglowej ( przez płuca)

-stała fizjologiczna niemiarowość oddechowa u noworodka i niemowląt(wzmożenia oddechu z następowym bezdechem-5s.)

-mniej sprawny mechanizm odporności miejscowej i ogólnoustrojowej.

8 Określ istotne warunki stosowania fizjoterapeutycznych metod leczniczych (i nie tylko) u dzieci, które są konieczne dla uzyskania pozytywnego efektu leczniczego.

Warunkiem uzyskania pozytywnego efektu leczniczego jest :

-uzyskanie partnerstwa ze strony dziecka

-zrozumienie istoty swojej choroby i związanych z tym ograniczeniami przez dziecko, a zwłaszcza jego rodziców lub opiekunów.

- prowadzenie jednoczesnej edukacji ukierunkowanej zarówno na dziecko jak i jego rodziców i opiekunów.

Ograniczenia w pracy z dziećmi:

-utrata poczucia bezpieczeństwa,

-strach przed zabiegiem

- zapewnienie personelu z odpowiednim poziomem wiedzy.

9 Podaj najważniejsze przeciwwskazania do stosowania leczniczych metod fizjoterapeutycznych.

-z reguły ostry przebieg schorzenia lub zaostrzenia w chorobach przewlekłych.

-metody lecznicze powodujące znaczne upośledzenie czynności organizmu

-choroby psychiczne

-schorzenia w aktualnym stanie przebiegu leczone innymi metodami.

Narządy i układy szczególnie wrażliwe na zastosowanie metod fizjoterapeutycznych:

-układ odpornościowy (uwaga na choroby rozrostowe0

-CUN

-okolica chrzastek wzrostowych

-elementy układu endokrynnego(tarczyca, gonady itp )

Nie należy stosować u dzieci-

• Zabiegów radoczynnych(kąpiele , inhalacja, krenoterapia)

• Zabiegów silnie przegrzewających tkanki(UD, DKF,terapuls z ograniczeniem)

Stosować z dużą ostrożnością-

• Zabiegi łagodnie i średnioprzegrzewające tkanki( terapuls, borowina, parafina,sollux)

Zabiegi na okolicę stawów stosować zawsze symetrycznie(kkd)

Duża ostrożność przy stosowaniu zabiegów fizjoterapeutycznych na okolice:

-zatok obocznych nosa(OUN)

-uszu

-krtani(tarczyca)

Bioder(gonady, chrząstki wzrostowe)

10 Podziel Boczne skrzywienia kręgosłupa na główne grupy diagnostyczno-terapeutyczne.

Skoliozy dzielimy na :

-skoliozy funkcjonalne . Patologia związana z wadliwymi odruchami i wadliwą koordynacją nerwowo-mięśniową.( wady wzroku, słuchu, nawyki stania, chodzenia, siedzenia.)

-skoliozy statyczne-początkowo jako skoliozy funkcjonalne .Przyczyny najczęstsze- skrócenia kończyny dolnej , skutkiem może być odczyn pourazowy chrząstek stawowych,

Przykurcz przywiedzeniowy w st. biodrowym, odczyn bólowy.

-skoliozy strukturalne- idiopatyczne

-wrodzone

-porażenne.

11 Wymień charakterystyczne punkty w obrazie RTG Bocznych skrzywień kręgosłupa.

Na podstawie zdjęcia rentgenowskiego ustala się:

1. rozległość i wielkość skrzywień bocznych

2. zmiany strukturalne

3. rotację i torsję ( na radiogramie osiowym)

4. stopień wyrównania mechanicznego

5. stopień utrwalenia zmian(rtg w pozycji stojącej i w zwisie)

6. etap wzrostu kręgosłupa testem Rissera.

Objawy I rzędu-oceniane są na zdjęciu rtg , stopień i strona wygięcia, ile łuków, czy skompensowana czy nie, torsja i rotacja kręgu, zmiany strukturalne elementów kostnych.

Objawy II rzędu- garb żebrowy, tylny po wypukłej stronie skrzywienia, po stronie wklęsłej wgłębienie żebrowe tylne. Na klatce piersiowej od przodu po stronie wypukłej wgłębienie ,po wklęsłej- garb żebrowy przedni.

Objawy III rzędu- możliwa deformacja obrysów twarzy, obrysy barków na różnej wysokości itp.

12 Podaj czynniki mające wpływ na leczenie oparzeń u dzieci.

Na leczenie oparzeń u dzieci mają wpływ:

-wiek

-stan zdrowia przed wypadkiem

- powierzchnia

-głębokość oparzenia.

Na leczenie oparzeń u dzieci ma wpływ odpowiednie postępowanie rehabilitacyjne.- układanie zapobiegające przykurczom , zmniejszające obrzęk, zapobiegające miejscowym neuropatiom.

Ortezowanie- aparaty szynowo-opaskowe -łagodzą ból, ograniczają przeciążenia stawów.

Na przebieg leczenia ma wpływ wystąpienie wstrząsu oparzeniowgo -utrata elektrolitów, osocza, -ważne- wyrównanie niedoborów płynowych..

13 wymień wtórne do zasadniczego przebiegu przewlekłej choroby układu oddechowego zmiany i zaburzenia psychoorganiczne.

-zaburzenia funkcji mięśni obwodowych

-zaburzenia funkcji mm oddechowych

-zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych(wątroba , nerki)

-dysfunkcja mięśnia sercowego(niewydolność)

-depresja

-zaburzenia psychospołeczne

14 Podaj główne dominujące dolegliwości w przebiegu przewlekłych chorób układu oddechowego.

-duszność

-zmęczenie

Wynikają one z- upośledzonej wentylacji

- z nieprawidłowej wymiany gazowej w płucach

-niewydolności mięśni szkieletowych

-niewydolności mięśni oddechowych

-niewydolności serca

-depresji/lęku-słabej motywacji do wysiłku fizycznego.

15 Zdefiniuj uzyskane dodatnie efekty stosowania tlenoterapii w rehabilitacji przewlekłych chorób układu oddechowego.

Niezależnie od tego, czy podczas wysiłku fizycznego występuje desaturacja, czy nie, tlenoterapia podczas rehabilitacji pulmonologicznej w warunkach badawczych często pozwala na większą intensywność treningu lub powoduje zmniejszenie nasilenia objawów. Obecnie nie jest jednak jasne, czy poprawia to kliniczne wyniki leczenia. Tlenoterapia - leczenie tlenem. Metoda terapeutyczna polegająca na wykorzystywaniu tlenu w leczeniu poprzez zwiększenie stężenia tlenu w powietrzu wdechowym lub podawanie do oddychania "czystego" tlenu.

Wszystkie komórki organizmu wymagają stałego dostarczania tlenu. Niektóre komórki, przede wszystkim neurony, są szczególnie wrażliwe na niedotlenienie. Przerwanie dostarczania tlenu do mózgu na ok. 5 minut prowadzi do nieodwracalnych zmian, a następnie do śmierci. Także przewlekła hipoksja, czyli stałe lub okresowe, powtarzające się epizody zmniejszenia stężenia parcjalnego tlenu we krwi mogą mieć istotne znaczenie patologiczne.

Kryterium niedotlenienia . Należy być przygotowanym i uwzględnić stosowanie tlenoterapii podczas treningu (bezpieczeństwo chorego).i także zwiększenie zakresu i możliwości wykonywanych ćwiczeń fizycznych.

Pozytywny wpływ tlenoterapi w reh. Przewlekłych chorób układu oddechowego:

-zmniejsza dynamiczne rozdęcie płuc

-spowalnia oddychanie z jego pogłębieniem

-obniża ciśnienie w tętnicy płucnej

-wolniej przepływająca krew ulega pełniejszej wymianie gazowej( i nie tylko).

16 Określ najbardziej istotny cel rehabilitacji chorób układu oddechowego

-zmniejszenie nasilenia objawów chorobowych

-zoptymalizowanie stanu czynnościowego

-zwiększenie zaangażowania chorego w uzyskanie powodzenia leczenia

-zmniejszenie kosztów leczenia

-ustabilizowanie lub zmniejszenie ogólnoustrojowych objawów chorobowych.

17 Wymień najbardziej przydatne i używane tzw kryteria wykluczające chorych z programu rehabilitacji pulmonologicznej.

Kryteria wykluczenia .

Obejmują ograniczenia wynikające z potrzeb leczenia chorób , występowania ograniczeń ortopedycznych, neurologicznych które ograniczają(uniemożliwiają) poruszanie się lub współpracę. Dodatkowo należy uwzględnić ograniczenia wynikające z chorób psychiatrycznych lub znacznego stopnia niewydolności sercowo-naczyniowe(IV NYHA),czynni palacze tytoniu.

18 Podaj główne etapy programu rehabilitacji pulmonologicznej.

I Ocena chorego

II Właściwy program

Inhalacje, tlenoterapia, fizykoterapia

Postępowanie kinezyterapeutyczne sprowadza się do stosowania następujących metod:

-gimnastyki oddechowej

-leczenia ułożeniowego -drenaż ułożeniowy

-korygowanie nieprawidłowości w torze oddychania

-korygowanie nieprawidłowości postawy przy szczególnym uwzględnieniu zniekształceń klatki piersiowej kręgosłupa.

-ćwiczenia ogólnousprawniającez położeniem nacisku na ćwiczenia oddechowe i rozluźniające

-masaż i fizykoterapia jako elementy uzupełniające

III Strategia podtrzymywania uzyskanych wyników poprzez zmianę stylu życia.

Dłużej trwający program daje dłużej utrzymujące się pozytywne efekty. Uzyskane pozytywne efekty uzyskane w trakcie rehabilitacji pulmonologicznej utrzymują się do około 6 miesięcy po jej zakończeniu. W okresie od 6-12 miesięcy po zakończeniu rehabilitacji obserwuje się postępujące zmniejszenie uzyskanych korzyści .Uzyskana poprawa jest obserwowana po ok.12 miesiącach, a poprawa jakości życia jest jeszcze obserwowana po 24 mies. życia.

19 Zdefiniuj ograniczenia wentylacji występujące u chorych na przewlekłe choroby układu oddechowego

Ograniczenia wentylacji obejmują:

-zwiększona wentylacja tzw przestrzeni martwej

-zwiększone zapotrzebowanie na tlen i produkty energetyczne

-utrudnienia mechaniczne w płucach (opóźnione opróżnianie pęcherzyków podczas wydechu)

-ograniczenie przepływu naczyniowego podczas wysiłku (prowadzi to do postępującego dynamicznego rozdęcia płuc)

20 Wyjaśnij dlaczego podstawą rehabilitacji pulmonologicznej jest trening fizyczny.

Trening fizyczny ma za zadanie niwelowanie ograniczeń w zakresie:

-wentylacji

-nieprawidłowej jakościowo i ilościowo wymiany gazowej

-dysfunkcji mięśni szkieletowych i oddechowych

-zmniejszenie motywacji do ćwiczeń, zaburzeń nastroju(depresja)

-funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego.

21 Wyjaśnij dlaczego u chorych na przewlekłe choroby układu oddechowego w trakcie wykonywania wysiłku fizycznego może nie dojść do wytworzenia kwaśnych produktów przemiany materii.

Trening o dużej intensywności -to taki który powoduje wzrost stężenia mleczanów w surowicy krwi u zdrowej porównywalnie populacji ludzi .

W populacji chorych zdecydowanie wcześniej pojawia się duszność , zaburzenia rytmu serca, uniemożliwiająca pojawienie się mleczanów w surowicy krwi.

22 Jaka jest tolerancja wysiłku u chorych na przewlekłe choroby układu oddechowego z zmniejszoną beztłuszczową masą ciała.

Tolerancja wysiłku u chorych z zmniejszoną beztłuszczową masa ciała jest wyraźnie mniejsza w przebiegu przewlekłych chorób układu oddechowego.

Organizm składa się z tzw. masy tłuszczowej i beztłuszczowej . Na masę beztłuszczową składają się narządy wewnętrzne , mięśnie, kości, woda.= FFM.

Ubytek FFM jest powiązany z ubytkiem wagi ciała , jednak najważniejszym, wykazanym statystycznie faktem jest jego powiązanie z zanikiem włókien mięśniowych.

23 Na czym polega tzw. dynamiczne rozdęcie płuc w przewlekłych chorobach układu oddechowego.

Dynamiczne rozdęcie płuc jest głównym czynnikiem zwiększającym pracę potrzebną do wykonania wdechu podczas wysiłku. Skurcz mięśni gładkich ściany dróg oddechowych, toczące się zapalenie oraz nagromadzenie wewnątrz dróg oddechowych śluzu i wysięku może odpowiadać za tę niewielką składową obturacji, która jest odwracalna pod wpływem leczenia. Zmiany zapalne oraz nagromadzenie śluzu i wysięku mogą być szczególnie ważne w czasie zaostrzeń POChP. W miarę narastania obturacji wydech w czasie spokojnego oddychania zaczyna być ograniczony przez przepływ powietrza. Początkowo występuje to wyłącznie w czasie wysiłku, a później także w spoczynku. Równocześnie zwiększa się czynnościowa pojemność zalegająca (functional residual capacity - FRC) na skutek utraty sprężystości płuc, przedwczesnego zapadania się dróg oddechowych oraz zmiennego komponentu dynamicznego, odzwierciedlającego sposób oddychania pozwalający choremu radzić sobie ze zmienioną mechaniką oddychania. W miarę narastania obturacji zmniejsza się szybkość opróżniania płuc, a odstęp czasowy między kolejnymi wdechami jest za krótki, aby wydech zapewnił powrót objętości płuc do stanu spoczynkowego - wynikiem tych zaburzeń jest dynamiczne rozdęcie płuc.

24 Wskaż na jakie elementy funkcjonowania układu oddechowego wpływa uzyskiwanie poprawy funkcji mięśni szkieletowych w trakcie rehabilitacji pulmonologicznej.

Usprawnianie funkcji mm szkieletowych umożliwia zwiększenie wydolności wysiłkowej (bez zmian funkcji tkanki płucnej), zmniejszenie wentylacji pęcherzykowej , zmniejszenie dynamicznego rozdęcia płuc.

25Podaj jaki element procesu apoptozy chroni organizm ludzki przed alergizacją niszczonymi elementami.

Apoptoza - tzw. fizjologiczna śmierć komórki podlegająca wielokierunkowej i wzajemnie się uzupełniającej się regulacji organizmu, zachodzącej stale podczas życia.

Jest to zjawisko określonych zjawisk morfologicznych zachodzących w ściśle określonej kolejności:

- kurczenie się cytoplazmy komórkowej,

- zagęszczenie chromatyny,

- rozpad jądra komórkowego,

- rozszczepienie DNA (endonukleazy).

Charakterystyczne jest to, że przez długi okres czasu zachowana jest ciągłość błony komórkowej, która w końcu ulega pofałdowaniu z tworzeniem się pęcherzyków zawierających elementy jądra komórkowego i nie naruszone fragmenty komórkowe. Są one usuwane poza komórkę i podlegają fagocytozie. Chroni to organizm przed gwałtownym uwolnieniem materiału podlegającego niszczeniu przez enzymy lizosalne, a tym samym zapobiega niszczeniu komórek i tkanek zdrowych oraz ułatwia usuwane materiału alergizującego.

Proces ten umożliwia w dużej mierze regulację procesów immunologicznych z nabyciem tolerancji immunologicznej przez limfocyty T (grasica i tzw. obwodowy układ chłonny). Zjawisko to jest też odpowiedzialne za proces usuwania limfocytów autoreaktywnych skierowanych przeciwko własnym elementom komórkowym. Przez co proces ten chroni organizm przed postępującą autoimmunizacją.

26 Zdefiniuj pojęcie układu dopełniacza

Dopełniacz (przypadek)|dopełniacz w językoznawstwie]]}}

'''Dopełniacz''' ([[język angielski|ang.]] ''complement'') - zespół [[białko|białek]] [[Osocze krwi|osoczowych]], uczestniczących w [[odpowiedź humoralna|humoralnych reakcjach obronnych]] organizmu. Jego działanie polega na aktywacji kaskady [[enzym]]atycznej, która doprowadza do [[liza|lizy]] komórki nie mogącej się przed nim ochronić. Pomimo istnienia na naszych komórkach białek dezaktywujących dopełniacz, jego nadmierne pobudzenie może doprowadzić do stanów patologicznych.

Do głównych zadań układu dopełniacza należą:

* liza komórek [[bakterie|bakteryjnych]] i niektórych [[wirus|wirusów]]

* [[opsonizacja]] bakterii, wirusów, [[grzyby|grzybów]] i [[pasożyt|pasożytów]]

* [[chemotaksja|chemotaktyczne]] działanie na [[leukocyt]]y

* ogólna aktywacja [[odpowiedź odpornościowa|odpowiedzi odpornościowej]]

* udział w transporcie [[kompleks immunologiczny|kompleksów immunologicznych]]

UKŁAD DOPEŁNIACZA KOMPLEMENTU

Układ składający się co najmniej z 11 białek, obejmujący około 10% globulin surowicy (od C 1 do C 11), reagujących ze sobą w określonej sekwencji, która zostaje wyzwolona obecnością kompleksu antygen - przeciwciało, plazminą lub innymi czynnikami.

Aktywnymi elementami układu dopełniacza są: czynniki wazoaktywne (wzrost przepuszczalności ścian naczyń), czynniki zwiększające tzw. przylepność kompleksów antygen - przeciwciało do elementów morfotycznych krwi (erytrocyty, płytki itp.), granulocytów zwiększających jednocześnie aktywność fagocytarną granulocytów.

W rezultacie układ doprowadza do lizy komórki, wydzielając na poszczególnych etapach szereg biologicznie czynnych czynników tzw. mediatorów stanu zapalnego: zwiększających przepuszczalność naczyń. Czynnik chemotaktyczny wywołujący migrację leukocytów. Czynnik wywołujący rozpad komórek odpornościowych (tucznych), z których uwalniana jest min. histamina, serotonina.

Obecnie wyróżnia się dwie drogi aktywacji układu dopełniacza:

1. tzw. droga klasyczna, gdzie czynnikiem aktywującym jest kompleks antygen-przeciwciało lub tzw. białko C-reaktywne (białko ostrej fazy), ta droga wymaga uprzedniej syntezy przeciwciał

2. aktywacja substancjami pochodzenia bakteryjnego (są to głównie składniki błon komórkowych bakterii G-ujemnych, elementy liposacharydowe, endotoksyny, siarczany itp.), ten sposób jest obecny już od początku infekcji

27 Jakie działania obejmują zabiegi fizykoterapeutyczne mające zastosowanie w terapii choroby zwyrodnieniowej stawów.

Fizykoterapia w chorobie zwyrodnieniowej stawów obejmuje

• działanie przeciwbólowe,

• działanie rozluźniające mięśnie,

• działanie przeciwzapalne,

• techniki rehabilitacyjne.

DZIAŁANIE PRZECIWBÓLOWE -na tkanki okołostawowe

1. ocieplanie,

2. krioterapia,

3. ultradźwięki,

4. zmienne pole magnetyczne,

5. elektroterapia (np. TENS)

DZIAŁANIE PRZECIWZAPALNE

1. krioterapia,

2. jonoforeza z lekami np.. niesteroidowe /steroidowe leki przeciwzapalne

3. fonoforeza (leki jw..)

4. kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe.

DZIAŁANIE ROZLUŹNIAJĄCE MIĘŚNI

1. masaże

2. zabiegi powodujące przegrzanie powierzchowne tkanek (borowina, parafina, parafango, promieniowanie podczerwone, sauna, diatermia mikrofalowa)

3. hydroterapia

4. elektroterapia (prądy niskiej częstotliwości)

28 Podaj najbardziej znamienną lokalizację anatomiczną występowania zmian chorobowych w przebiegu RZS

.Bardzo znamienna jest lokalizacja zmian chorobowych: dłonie!, symetrycznie.

Zmiany patologiczne dotyczą tzw. stawów maziowych, klinicznie: RÓŻNICOWAĆ Z CHOROBĄ ZWYRODNIENIOWĄ STAWÓW: zaniki mm. międzykostnych, kłębu kciuka, rumień dłoniowy (odczyn zapalny)/ prowadzące do zniekształceń np. łabędzia szyja.

Zmiany patologiczne mogą występować / współwystępować w obszarze stawów coraz bliższych k.k. górnych i dolnych.

W tk. podskórnej mogą pojawić się tzw. ziarna reumatoidalne (guzki Aschofa).

NALEŻY PAMIĘTAĆ O MOŻLIWOŚCI ZMIAN CHOROBOWYCH W ZAKRESIE NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH (zapalenie osierdzia, opłucnej, naczyń krwionośnych, nerwów, śledziony, wątroby → charakterystyczne dla wieku młodzieńczego jest chorobowe

zajęcia śledziony, wątroby i węzłów chłonnych .

29 Jakie odczyny ze strony organizmu ludzkiego leżą u podstawy procesów patologicznych w przebiegu chorób reumatoidalnych.

U podstaw procesów patologicznych w układowych chorobach tkanki łącznej leżą wzajemne powiązane odczyny zapalne i reakcje immunologiczne.

W pierwszym etapie odczynu zapalnego, w wyniku zadziałania czynnika patologicznego niezależnie od jego charakteru dochodzi do uwolnienia mediatorów odczynu zapalnego.

AUTKOIDY:

1. aminy biogenne = histamina, serotonina - powodujące rozszerzenie naczyń krwionośnych i wzrost ich przepuszczalności

2. układy kinin = bradykininy, kalikreiny, które wywołują min. zjawisko tzw. chemotaksji leukocytów oraz wzrost przepuszczalności ścian naczyń włosowatych.

3. eikozanoidy = metabolity powstające, w tzw. kaskadzie kwasu arachidonowego, PG, prostacykliny, tromboksan.

Zwiększają one wrażliwość na ból. Biorą one udział i inicjują reakcje metaboliczne odpowiedzialne za kliniczne objawy zapalenia tj. temperaturę, obrzęk, zakrzepy naczyniowe. Zwiększają też przepływ naczyniowy z jednoczesnym wzrostem przepuszczalności ścian naczyń. Wywołują migrację leukocytów, makrofagów, fagocytów do ogniska zapalnego. Powodują uwalnianie enzymów lizosomalnych z neutrofilii.

30Zdefiniuj zjawisko apoptozy.

Proces apoptozy - integralnym elementem patomechanizmu zachodzącego w układowych chorobach tkanki łącznej.

Apoptoza - tzw. fizjologiczna śmierć komórki podlegająca wielokierunkowej i wzajemnie się uzupełniającej się regulacji organizmu, zachodzącej stale podczas życia.

Jest to zjawisko określonych zjawisk morfologicznych zachodzących w ściśle określonej kolejności:

- kurczenie się cytoplazmy komórkowej,

- zagęszczenie chromatyny,

- rozpad jądra komórkowego,

- rozszczepienie DNA (endonukleazy).

31 Podaj najbardziej charakterystyczne objawy kliniczne różnicujące chorobę zwyrodnieniową stawów z RZS.

.Chorobę zwyrodnieniową stawów należy różnicować z reumatoidalnym zapaleniem stawów (rzs), głównie poprzez lokalizację anatomiczną dolegliwości i objawów klinicznych; dla rzs charakterystyczne jest zajęcie tzw. stawów maziowych z przewagą zajęcia dłoni (stawy śród paliczkowe) oraz stóp (stany śródstopno-paliczkowe).

Dominującym objawem klinicznym jest postępujący (w przebiegu choroby ból i sztywność stawów po okresie odpoczynku:

- po przerwie nocnej

- charakterystyczny jest obraz mikroskopowy uzyskiwany z punkcji stawowej - jest on nieomal jałowy, z nielicznymi komórkami (w rzs dominują masywne nacieki granulocytów obojetnochłonne)

Obraz Rtg dla rzs - charakterystyczna osteoskleroza podchrzęstna:

• postępujące zwężenie szpary stawowej,

• tworzenie torbieli podchrzestnych

32 Wymień grupy mediatorów odczynu zapalnego występujące w przebiegu chorób reumatoidalnych.

U podstaw procesów patologicznych w układowych chorobach tkanki łącznej leżą wzajemne powiązane odczyny zapalne ireakcje immunologiczne.

W pierwszym etapie odczynu zapalnego, w wyniku zadziałania czynnika patologicznego niezależnie od jego charakteru dochodzi do uwolnienia mediatorów odczynu zapalnego.

AUTKOIDY:

1. aminy biogenne = histamina, serotonina - powodujące rozszerzenie naczyń krwionośnych i wzrost ich przepuszczalności

2. układy kinin = bradykininy, kalikreiny, które wywołują min. zjawisko tzw. chemotaksji leukocytów oraz wzrost przepuszczalności ścian naczyń włosowatych.

3. eikozanoidy = metabolity powstające, w tzw. kaskadzie kwasu arachidonowego, PG, prostacykliny, tromboksan.

Zwiększają one wrażliwość na ból. Biorą one udział i inicjują reakcje metaboliczne odpowiedzialne za kliniczne objawy zapalenia tj. temperaturę, obrzęk, zakrzepy naczyniowe. Zwiększają też przepływ naczyniowy z jednoczesnym wzrostem przepuszczalności ścian naczyń. Wywołują migrację leukocytów, makrofagów, fagocytów do ogniska zapalnego. Powodują uwalnianie enzymów lizosomalnych z neutrofilii.

33 Zdefiniuj choroby określane jako -kolagenozy.

Kolagenozy = układowe choroby tkanki łącznej = choroby o dużej różnorodności objawów klinicznych, których wspólną cechą w obrazie histopatologicznym jest występowanie martwicy włóknikowej elementów tk. łącznej w tym zwłaszcza w obrębie włókien kolagenu, włókien siateczki, włókien elastycznych substancji podstawowej, w której występują tzw. proteoglikany.

U podstaw procesów patologicznych w układowych chorobach tkanki łącznej leżą wzajemne powiązane odczyny zapalne i reakcje immunologiczne.

35 Podaj główne drogi powstawania reakcji autoimmunologicznych w organizmie człowieka w przebiegu chorób reumatologicznych.

Zaburzenie tolerancji wobec własnych antygenów prowadzi do powstania tzw. reakcji autoimmunizacyjnych, które mogą powstać z powodu:

• zmian genetycznych (antygeny zgodności tkankowej HLA), w wyniku, których może zajść tzw. zjawisko reakcji krzyżowej (podobieństwo immunologiczne pomiędzy patogenem a antygenami tkanek własnych),

• gdy dotychczasowe izolowane własne antygeny pobudzają układ limfatyczny - infekcje wirusowe, urazy, uwalniane antygeny są traktowane przez własny układ immunologiczny jak obce

• niespecyficznych zaburzeń regulacji układu odpornościowego mogących wywołać reakcje immunologiczne

36Określ cytokiny jako nieimmunologiczne substancje czynne.

Odczyny zapalne i procesy immunologiczne są ze sobą wzajemnie powiązane i wzajemnie się indukują.

Czynnik patogenny wywołuje jednocześnie:

• zaburzenia metaboliczne,

• odpowiedź immunologiczną humoralną i komórkową.

Każdy odczyn immunologiczny inicjowany jest fagocytozą antygenu przez makrofagi. Na ich powierzchni w połączeniu z RNA(komórkowym) tworzy się tzw. superantygen. Na który limfocyty reagują namnażaniem komórek i powstaniem immunoblastów. Jednocześnie z limfocytów B powstają komórki wytwarzające przeciwciała. A z limfocytów T tzw. uczulanych tworzą się tzw. komórki efektorowe supresorowych komórek pamięci immunologicznej.

Aby odpowiedź immunologiczna była prawidłowa muszą zaistnieć tzw. mechanizmy regulujące, prowadzące do zainicjowania, wzmocnienia reakcji lub / i jej wyhamowania.

Mechanizmy te są wypadkową działania limfocytów T i B.

Przy czym odpowiedź humoralna jest regulowana przez działanie tzw. komórek T CD4 - wspomagających i T-CD8 - supresonowych, cytotoksycznych.

Limfocyty T oddziaływują zarówno bezpośrednio, jak i poprzez wytwarzanie nieswoistych czynników tzw. limfokin.

Wytwarzają je również i inne komórki: monocyty, makrofagi, fibroblasty, komórki śródbłonka.

Są to substancje nieimmunologlobulinowe, ogólnie określane jako cytokiny ( interferon IFN, czynnik martwicy nowotworów INF, interleukiny regulujące działanie leukocytów).

Są to niezwykle silne działające czynniki immunologicznego procesu zapalnego.

Czynniki te są odpowiedzialne za reakcje zachodzące w przebiegu min. kolagenoz = układowych chorób tkanki łącznej.

Podział cytokin wg. Dager,a:

1. Cytokiny ułatwiające szybką i gwałtowną reakcję zapalną: IL 1, IL 8, IL 9, TNF

2. Cytokiny stymulujące przejście reakcji zapalnej ostrej w przewlekłą: IL1, IL 6, TNF, PDGF

3. Cytokiny hamujące przejście stanu zapalnego z fazy ostrej w przewlekłą: IL6, IL10, IFN, IL4.

37 Zespół po leczeniu raka piersi.

- zmiany emocjonalne

Po leczeniu operacyjnym -kalectwo - przeżycie

- zmiany wyglądu

Działania rehabilitacyjne w tym fizjoterapeutyczne obejmują :

-rehabilitację fizyczną , psychiczną, seksualną, zawodową, społeczną.

Po zastosowaniu leczenia operacyjnego:

-zmiana postawy ciała

-ograniczenie ruchomości barku

-obrzęk(usunięcie układu chłonnego z dołu pachowego i ścian klatki piersiowej)

-rehabilitacja psychologiczna obejmuje działania z uwagi na : lęk przed śmiercią i kalectwem, przed utratą kobiecości i macierzyństwa, lęk związany z samą chorobą , lęk jako cecha charakteru

38 Powikłania leczenia raka piersi i ich leczenie.

Jak wyżej powikłania.

Leczenie obrzęków od pierwszych godzin po zabiegu operacyjnego.

-chusta trójkątna odciążająca kończynę

-ćwiczenia bierno-czynne w 1 dobie po zabiegu operacyjnym, na podwieszkach , w odciążeniu.

-masaż wspomagający odpływ chłonki z konczyny ( b.delikatnie)

-ciągła psychoedukacja.

-nie spanie na boku operowanym

-przeciwobrzękowe ułożenie kończyny , również podczas snu

-nie mierzenie ciśnienia na tej kończynie

-ograniczenie dźwigania

Codzienne ćwiczenia

-ćwiczenia postawy ciała

-ćwiczenia oddechowe

- drenaż grawitacyjny

- stosowane rękawy ze zmiennym uciskiem pneumatycznym

Spotyka się pooperacyjne uszkodzenie n. piersiowego i n .piersiowego długiego, co powoduje odstawanie łopatki, ograniczenie odwodzenia i rotacji w barku.

Na ewentualny bliznowiec można zastosować jonoforezę z jodkiem potasu.

39 Zmieniająca się rola fizjoterapii w zależności od zaawansowania choroby nowotworowej.

Skala oceny stanu sprawności chorego
wg Zubroda-ECCOG-WHO

• 0 - normalna sprawność, zdolność wykonywania wszystkich czynności bez ograniczeń

• 1 - objawy choroby, chory chodzący, zdolny tylko do lekkiej pracy

• 2 - chory zdolny do wykonywania czynności osobistych, ale nie zdolny do pracy; spędza w łóżku mniej niż pół dnia

• 3 - chory zdolny do wykonywania czynności osobistych w stopniu ograniczonym; spędza w łóżku więcej niż pół dnia

• 4 - chory unieruchomiony w łóżku; wymaga stałej opieki

Fizjoterapia w zależności od zaawansowania choroby obejmuje głównie kinezyterapię, według potrzeb, fizykoterapia w większości jest przeciwwskazana.

Fizjoterapia ma za zadanie utrzymanie jak najdłużej sprawności czynnościowej pacjenta i poprawy jakości życia .

40 Szybka rehabilitacja pooperacyjna .(Fast track)

Opieka pooperacyjna polega na:

1 wyłączeniu przewodu pokarmowego .

ma to niekorzystny wpływ taki jak:

-atrofia kosmków, niedożywienie i większe ryzyko rozejścia zespolenia, ryzyko gastroparezy, pokarm to najważniejszy fizjologiczny prokinetyk.

2 leżenie w łóżku

Ma to niekorzystny wpływ polegający na

-nasilenie katabolizmu

-nasilenie odruchów wagowazalnych

3 środki przeczyszczające

Stosowanie ich po operacji skutkuje

-obrzęk śluzówki w wyniku zaburzenia metabolizmu

-większe ryzyko rozejścia zespolenia

-dłuższa niedrożność porażenna

-gorsza tolerancja żywienia-biegunki, wymioty

4 dekontaminacja

Ma to niekorzystny wpływ na

-możliwość powstania grzybicy przewodu pokarmowego-rezerwuar dla grzybic układowych

5 drenaż

Skutki drenażu mogą być

-trudniejsze uruchomienie, wrota infekcji, więcej zrostów, nic nie daje

6 cewnik moczowy

Długie trzymanie cewnika może spowodować

-trudniejsze uruchomienie, istotne wrota infekcji.

Założenia Fast Track

-żywienie od pierwszej doby lub doby operacyjnej

-uruchomienie chorego w 1 dobie lub dobie operacyjnej

-rezygnacja z drenażu, cewników, sond.

A bardziej szczegółowo polega to na :

Posiłek węglowodanowy 2 godź. Przed zabiegiem.

Zapobieganie hypotermi- ogrzewanie pacjenta powinno się odbywać za pomocą specjalnych mat lub kołder, nie natomiast kosztem zespołu operacyjnego przez podwyższenie temperatury powietrza na Sali.

Zalecenie usunięcia sondy żołądkowej przed wybudzeniem.

Nie utrzymywać cewnika w pęcherzu moczowym powyżej 24 godzin.

Rutynowa tlenoterapiazmniejsza ryzyko zakażenia rany i innych powikłań septycznych

-powikłań płucnych, krążeniowych i sercowych

-przyśpiesza procesy poprzez poprawę utlenowania tkanek

Restrykcje płynowe do 2000ml.

Zapobieganie nudnością i wymiotom.

I przede wszystkim szybka pionizacja .

41 Metody klinicznej oceny stanu ogólnego.

Badania podmiotowe i przedmiotowe.

Podmiotowe:

- imię, nazwisko, adres, opieka, dane dotyczące zawodu i pracy.

-aktualne dolegliwości

-dotychczasowe leczenie, inne schorzenia, hospitalizacje

-informacje dotyczące czynności fizjologicznych, stosowanej diety, używek

-informacje o prowadzonym trybie życia, aktywności fizycznej

-tolerancja wysiłku, duszności spoczynkowe, napadowe, wysiłkowe, i nadmiar potliwości

-ocena sytuacji socjalnej

Badanie przedmiotowe:

-pomiar tętna i ciśnienia

-częstość oddechów na minutę

-tor i rytm oddechowy

-wygląd klatki piersiowej, kręgosłupa-rozedma, odma

-ocena układu kostno-stawowegi i mięśniowego

Ocena sprawności układu oddechowego i krążeniowego:

-bad. Spirometryczne

-spirograficzne

-próba Tiffenau

-próba Jamsa

-próba gaszenia zapałki

-próba Martinetta

-Próba wysiłkowa na bieżni ruchomej lub cyklometrze

-badanie gazometryczne

Ocena ogólnej sprawności ruchowej

42 Prawne aspekty pracy fizjoterapeuty w oddziale chirurgicznym.

Na oddziale chirurgicznym fizjoterapeuta jest zobowiązany do przestrzegania :

-przepisów BHP obowiązujących na oddziale chirurgii

• Odpowiednie, czyste ubranie

• Higiena osobista

• Stosowanie przepisów sanitarnych

-fizjoterapeuta musi współpracować z resztą personelu oddziału

-odznaczać się kulturą osobistą w kontaktach z pacjentem i jego bliskimi

-w razie wątpliwości konsultować się ze swoim zwierzchnikiem oraz z lekarzami oddziału

-wiedzieć w jakim zakresie można samemu podjąć decyzję , a kiedy należy zasięgnąć porady lekarza

-fizjoterapeuta musi prowadzić szczegółową dokumentację

-dokumentacja musi się znaleźć w karcie chorego, po zakończeniu leczenia

Przed przystąpieniem do pracy z pacjentem chirurgicznym należy zapoznać się dokładnie :

-z rozpoznaniem

-komplikacjami pooperacyjnymi

-ogólnie ocenić pacjenta-ciśnienie , tętno, temperatura, samopoczucie, itp.

A ponadto wiek, dodatkowe choroby, zaburzenia sprawności z przed operacji, np. nie chodzi od roku, chodzi o kulach, jest po udarze, ma ograniczenie ruchomości,

-Należy być czujnym i umieć ocenić pogarszający się stan zdrowia pacjenta,

Fizjoterapeuta powinien być ubezpieczony od nieszczęśliwych wypadków oraz od odpowiedzialności cywilnej.

- konieczna jest dokładna znajomość procedur odpowiednich dla danego stanowiska i charakteru pracy

-ważnym jest znajomość procedur dla fizjoterapeuty , posiadanie odpowiedniej wiedzy medycznej, umiejętności udzielania podstawowej pierwszej pomocy

Ważnym jest aby fizjoterapeuta był opanowany, odpowiedzialny, spokojny, nie ulegał emocją i miał odpowiednie podejście do pacjenta oraz odpowiednie przygotowanie psychologiczne wyniesione z uczelni, którą fizjoterapeuta ukończył.

43 Fizjoterapia po dużych operacjach brzusznych.

Fizjoterapeuta powinien nauczyć pacjenta w okresie przedoperacyjnym ćwiczeń niezbędnych w okresie pooperacyjnym Powinien wyjaśnić choremu cele i skutki zabiegów. Ćwiczenia mają zapobiegać powikłaniom pooperacyjnym , głównie płucnym i zakrzepom żylnym. Z uwagi na przecięcie powłok brzusznych , należy chorego przestawić na tor oddychania piersiowy. , polecając asekurację miejsca w którym ma nastąpić cięcie.

Ćwiczenia oddechowe w okresie pooperacyjnym mają za zadanie zapobiec powikłaniom , przyśpieszyć usunięcie z organizmu następstw środków usypiających oraz utrzymać ogólna sprawność chorego.. Pogłębione wydechy wywołują odruch kaszlu powodując wydalanie na zewnątrz zalegającego śluzu. Wskazane jest również oklepywanie klatki piersiowej.

Wprowadza się już w pierwszej dobie ćwiczenia przeciwzakrzepowe kkd, aby zapobiec zakrzepom w obrębie żył głębokich.

Dąży się do jak najszybszego uruchomienia chorego, chyba że lekarz prowadzący nie zezwoli. W pionizacji pomaga fizjoterapeuta , w zależności od stanu pacjenta. Po mniej inwazyjnych operacjach już w drugim dniu po operacji, w cięższych nawet w 5-6 dobie. Z tym że ćwiczenia wykonywane są od pierwszej doby.

Po dużych , jak po małych tylko wolniej. Cały czas ćwiczenia oddechowe i przeciwzakrzepowe. Cały czas współpraca z lekarzem prowadzącym.

44 Zasady współpracy fizjoterapeuty z lekarzem i pacjentem.

We współpracy fizjoterapeuty z lekarzem należy:

-dokładnie czytać skierowanie na rehabilitację dla pacjenta

-w razie wątpliwości konsultować się z lekarzem

-domagać się dokładnego rozpoznania i w razie potrzeby wyjaśnienia wątpliwości

-przez cały czas rehabilitacji pacjenta współpracować z lekarzami

-wymagać poszanowania naszej pracy

-fizjoterapeuta po ukończeniu wyższej uczelni ma prawo do większej samodzielności w pracy, ale zawsze musi być wzajemna współpraca

-fizjoterapeuta w pracy musi być spokojny, opanowany, odznaczać się kulturą osobistą, umiejętnością nawiązywania kontaktów, co obowiązuje zarówno przy kontaktach z lekarzem , innym personelem, jak i pacjentem.

We współpracy z pacjentem należy zwrócić uwagę na :

-odpowiednie podejście oparte na wiedzy psychologicznej, ale również na odpowiednich predyspozycjach do pracy z ludźmi

-fizjoterapeuta zobowiązany jest do zachowania dyskrecji i wysokiej kultury osobistej

- fizjoterapeuta powinien okazywać pacjentom zrozumienie , współczucie w cierpieniu, ale bez nadmiernego rozczulania się nad pacjentem, w zamian dać pacjentowi poczucie bezpieczeństwa.

-fizjoterapeuta musi okazywać pacjentowi profesjonalizm, nigdy nie może okazywać bezradności i zagubienia

-powinien być zawsze uprzejmy i życzliwy

-nigdy nie okazywać pacjetowi pogardy, niechęci, niezależnie od stanu umysłowego pacjenta, środowiska z którego pacjent się wywodzi, indywidualnej niechęci,

- ale mimo wszystko należy umieć nawiązać dobrą współpracę z pacjentem, umieć pacjenta przekonać do siebie ,a jednocześnie nie pozwolić aby pacjent nas nie szanował. W czasie pracy z pacjentem przy łóżku chorego, ćwiczeń i zabiegów,

, które mogą być krępujące dla pacjenta fizjoterapeuta ma obowiązek poszanowania godności osobistej i intymności pacjenta.!!!!!!

45 Manualny drenaż limfatyczny.

Drenaż limfatyczny jest formą zabiegów manualnych . D.L. ułatwia przepływ chłonki z przestrzeni międzykomórkowych , naczyń włosowatych i dużych naczyń chłonnych do pni chłonnych i dalej do kąta żylnego prawego i lewego. Jest polecaną metodą leczniczą u wszystkich pacjentów cierpiących z powodu zaburzonego odpływu chłonki, szczególnie po zabiegach operacyjnych ., które obejmują węzły i naczynia chłonne ( obrzęki po mastektomi, obrzęki kończyny górnej i dolnej obrzęki pourazowe, ). Bezwzględnym zakazem objęte są choroby nowotworowe, choroby zakaźne i ostre stany zapalne naczyń krwionośnych.

Etiologia obrzęków jest wielopłaszczyznowa , ale zasadniczo jest wynikiem nieprawidłowej gospodarki białkami, nadciśnienia tętniczego, wzrostu ciśnienia żylnego, zwiększonego wysiłku fizycznego, zwiększonej przepuszczalności włosowatych naczyń krwionośnych. Skutkuje to wieloetapowym narastaniem niewydolności krążenia, w tym niewydolności naczyń chłonnych , z obecnością chłonki poza łożyskiem naczyniowym w przestrzeni międzykomórkowej.

Ogólne zasady drenażu limfatycznego.

-eliminowanie czynników tworzących obrzęki

-wykorzystanie zjawiska pompy mięśniowej z uruchomieniem drenażu przeponowego

-wykorzystanie siły grawitacyjnej i zgodne z nią ułożenie kończyny -ułożenie drenażowe.

-masaż wykonywany bardzo delikatnie

-masażysta wykonuje ćwiczenia oddechowe torem przeponowym lub piersiowym w zależności od obszaru zmienionego chorobowo.

-w zasadniczej części masażu prowadzi śię głaskaniem i delikatnym rozcieraniem w obszarze powierzchownych naczyń chłonnych.

-ugniatanie ma charakter pulsujący skoordynowany zgodnie z tętnem pacjenta wzdłuż obszau masowanego w połączeniu z ugniataniem wyciskającym.

-w ostatniej fazie masażu należy prowadzić Skórcz izometryczny masowanego obszaru, ćwiczenia oddechowe torem piersiowym i przeponowym, i wstrząsanie kończyną.

46 Rola fizjoterapeuty w oddziale chirurgicznym

Fizjoterapeuta jest osobą bardzo ważną na oddziale chirurgicznym .

Przed zabiegiem operacyjnym rozmawia z pacjentem, uczy go ćwiczeń niezbędnych w okresie pooperacyjnym.

Po operacji jest osobą bardzo pomocną pacjentowi. Poświęca mu dużo czasu . Uczy go ćwiczeń oddechowych, przeciw zakrzepowych, spokojnie i cierpliwie wyjaśnia wątpliwości i rozmawia z pacjentem, co jest dla niego b. ważne, a szczególnie dla osób, rzadko odwiedzanych przez rodzinę lub samotnych. Fizjoterapeuta oprócz ćwiczeń oddechowych i krążeniowych oklepuje plecy pacjentowi ułatwiając odksztuszanie, zapobiegając zaleganiu wydzieliny, uczy następnie efektywnego kaszlu z asekuracja np. powłok brzusznych przeciętych podczas operacji. Fizjoterapeuta pomaga pacjentowi w pionizacji, razem z nim odbywa pierwsze spacery po oddziale. Jest to bardzo ważne szczególnie u pacjentów starszych i mniej sprawnych. Przeprowadza z nim w miarę potrzeb i możliwości ćwiczenia ogólnousprawniające w łóżku , co zapobiega skutkom unieruchomienia u długo leżących pacjentów.

Oczywiście, każda jednostka chorobowa na chirurgii, wymaga odrębnego postępowania i fizjoterapeuta, jest osobą odpowiednio przygotowana i wykształconą. Innego podejścia i innych ćwiczeń będzie wymagał pacjent po oparzeniach, niekiedy dużej powierzchni ciała, a inaczej należy podejść do pacjenta po amputacji, a jeszcze inaczej do osoby po rozleglej operacji brzusznej, po mastektomi, osoba z zapaleniem trzustki itd. Na oddziale chirurgicznym często leżą również dzieci i u nich fizjoterapeuta ma również duże pole do popisu.

47 Wady statyczne kończyn dolnych i kręgosłupa.

Wady statyczne kkd rozwijają się w następstwie dysproporcji między wytrzymałością mięśni

I aparatu więzadłowo-torebkowego, a ich obciążeniem. Przyczyną tych dysproporcji może być -osłabienie napięcia i siły mięśni ogólne i miejscowe

-zaburzenia krążenia(żylaki)

-przeciążenie np. stóp długotrwałą pracą w pozycji stojącej , długotrwałym marszem itp.

-otyłość i nadwaga

-dłuższe unieruchomienie kkd

.Mięsnie np. stóp przystosowane są do krótkotrwałej pracy np. w czasie chodzenia. Krótkotrwały skurcz utrzymuje w prawidłowym ustawieniu łuki podłużne i poprzeczne .W czasie stania mięśnie przybierają napięcie statyczne, jednak pod wpływem stałego rozciągania słabną. Krążenie krwi jest upośledzone , prowadzi do miejscowej kwasicy i osłabienia. Dalsze działanie sił nacisku rozciąga również więzadła i torebki stawowe, a w koncu i przesunięcia powierzchni stawowych.

Przykurcze i zesztywnienia stawu biodrowego , kolanowego lub stopy w nieprawidłowym ustawieniu , zwłaszcza w zgięciu i przywiedzeniu , a także skrócenie jednej kd, powoduje w czasie stania skośne ustawienie miednicy w pł .czołowej.

Zmniejszenie fizjologicznych krzywizn może mieć przyczyny :

-Zwiększenie przodopochylenia miednicy, ( osłabienie mm brzucha, pośladków, przykurcze, biodrowo-udowych, prostowniki grzbietu w odc L-S)

Odwrotny stan powoduje zmniejszenie przodopochylenia.

-Przykurcz stawów biodrowych i kolanowych

-niedowład mięśnia czworogłowego uda, przykurcz kolana

-zmiany w odcinku L-S i Th

-zmiany w krążkach między kręgowych

-obfita podsciółka tłuszczowa brzucha.

 wady statyczne kończyn dolnych - wady te zależą w dużej mierze od budowy kończyn. Do najczęściej występujących nieprawidłowości należą:

 kolana koślawe - popularnie zwane "iksy" - wygięcie kończyn w stawie kolanowym do wewnątrz;

 kolana szpotawe - wygięcie kończyn w stawie kolanowym na zewnątrz.
h) płaskostopie - występuje wówczas, kiedy więzadło i mięśnie stopy są słabe. Często pod wpływem szybkiego przyrostu ciała, przy osłabionych mięśniach, np. po chorobie, przy koślawym stawianiu stóp czy deformacji kręgosłupa stopa opiera się o podłoże łukiem przyśrodkowym, kostka wewnętrzna uwypukla się, palce odchylają się na zewnątrz, ciężar ciała przytłacza śródstopie. Długotrwale stanie czy chodzenie może doprowadzić do płaskostopia, które w ostatnim czasie występuje u dzieci dość często. W celu określenia prawidłowości wysklepienia stóp można wykonać ich odbitki stojąc obydwiema stopami zwilżonymi wodą lub farbą plakatową na arkuszu papieru. Niewielkiego stopnia płaskostopie jest prawie nieodczuwalne, natomiast znaczne spłaszczenie łuków upośledza funkcję stopy czyniąc ją mniej wydolną. Płaskostopiu trzeba zapobiegać, a w razie występowania przeciwdziałać przez wzmocnienie układu mięśniowego stóp za pomocą specjalnych ćwiczeń.

Stopa płasko- koślawa statycznie

Zniekształcenia wynikające z nadmiernej wiotkości stopy , aparatu więzadłowo- torebkowego , napięcia i wytrzymałości mięśni w stosunku do ciężaru ciała i obciążeń. Przyczyną dysproporcji pomiędzy wytrzymałością mięśniowo-więzadłowo- torebkową , a obciążeniem stopy jest -otyłość, nadwaga, przewlekłe przeciążenie pracą w pozycji stojącej , osłabienie napięcia i siły mięśni , oraz wiotkość torebkowo- więzadłową.

Główną rolę w podtrzymywaniu łuku podłużnego stopy mają mięśnie -piszczelowy tylny, piszczelowy przedni, długi zginacz palucha .Z czasem wytwarza się przykurcz mięśnia strzałkowego krótkiego nad mięśniem piszczelowym tylnym . Wytwarza się z czasem przykurcz mięśnia strzałkowego krótkiego , powstaje stopa płasko- koślawa przykurczona. -bolesna w odwiedzeniu i pronacji. Utrwalone , odwiedzone i nawrócone przodostopie jest nie podatne na odkształcenie , łuki są opadnięte przykucz mięśni wtórny , a potem stały. Wytwarzają się zmiany zwyrodnieniowe - utrwalona stopa płasko- koślawa.

Stopa poprzecznie płaska statycznie- zniekształcenie typowe dla kobiet ,które w wieku dziecięcym lub młodzieńczym miały tendencję do płaskostopia .Na skutek przeciążenia przodostopia , kości śródstopia rozchodzą się wachlarzowato , łuk poprzeczny odwraca się , paluch ucieka w koślawość , drugi palec staje się młotkowaty.W okolicy podeszwowej wytwarzają się bolesne modzele i odciski, na skutek podwichnięć w stawach śródstopno- palcowych.

wady statyczne kończyn dolnych

Kolano koślawe statyczne-związane jest z otyłością , nasila się u dorastających, współistnieje ze stopą płasko-koślawą . U kobiet jest większa niż u mężczyzn. Kłykieć boczny jest wgnieciony w powierzchnię stawową piszczeli, strona boczna przykurczona, wytwarzają się zmiany zwyrodnieniowe. Leczenie wkładkami suponującymi , w przypadku uszkodzeń chrzęstnych -leczenie operacyjne polegające na odciążeniu i korekcji osi.

Kolana szpotawe spotyka się u dzieci które przedwcześnie rozpoczynają chodzenia. Przyczyną miże być krzywica, choroba Blounta, uszkodzenie chrząstki nasadowej.u dorosłych wskazane jest postępowanie operacyjne -osteotomia korekcyjna.

Stopa płasko-koślawa statyczna okresy rozwoju choroby

-niewydolność mięśniowa-m. piszczelowy tylny, piszczelowy przedni, m . długie palucha.

-niewydolność więzadłowa.

-odkształcanie stawów- skokowo-łódkowego, skokowo piętowego, torebek, więzadeł i rozcięgna piętowego.

-przykurcz mięśnia strzałkowego krótkiego- stopa płasko-koślawa przykurczona

-wytwarzają się zmiany zwyrodnieniowe-utrwalona stopa płasko koślawa.

Do najczęstszych wad postawy należą: 

• plecy okrągłe-charakterystyczne dla tej wady jest garbienie się, wysuwanie głowy i barków ku przodowi, klatka piersiowa jest spłaszczona, zapadnięta, jest to nadmierne uwypuklenie krzywizny piersiowej,

• plecy wklęsłe-charakterystyczne dla tej wady jest zaznaczone wygięcie lordozy lędźwiowej ku przodowi, brzuch wypięty,

• plecy okrągło-wklęsłe-to połączenie obu wymienionych wyżej wad 

• plecy płaskie-charakteryzują się spłaszczeniem obu krzywizn :piersiowej i lędźwiowej, 

• boczne skrzywienie kręgosłupa-(skolioza)-to skrzywienie prawostronne lub lewo stronne kręgosłupa, zniekształca klatkę piersiową, występuje asymetria barków, łopatek, tułowia, miednicy, głowy.

48 Skrzywienie kręgosłupa -typy lokalizacyjne i chronologiczne

Pomimo wielu hipotez próbujących wyjaśnić przyczynę powstawania skoliozy, nadal 85% stanowią skoliozy idiopatyczne.

Schorzenie to może się rozwinąć w każdym wieku i u każdego dziecka. Jednocześnie postęp skrzywienia, wiąże się z okresami przyspieszonego wzrostu pacjenta oraz brakiem właściwego leczenia. Chronologiczny podział skolioz idiopatycznych uzależniony jest od wieku pacjenta, w którym pojawia się schorzenie.

Wyróżniamy skoliozy idiopatyczne:

• niemowlęce (<3 r.ż.)

• wczesnodziecięce (3-10 r.ż.)

• dorastających (>10 lat, do okresu zakończenia wzrostu)

Typ niemowlęcy-od 6-24 mies. życia. Głównie chłopcy,A postępujący typ, B ustępujący do 4 roku życia samoistnia.

Typ dziecięcy-od 3- 10 roku życia.-gorsze rokowania, długi okres progresji, postępuje niezależnie od leczenia.

Typ młodzieńczy- 10-14 rok życia- najbardziej charakterystyczny dla skolioz idiopatycznych. Test Lisera- zjawisko równoległego zrostu kostnego talerza biodrowego i kręgosłupa.(wykonać obraz radiologiczny z miednicą)

Najbardziej niebezpiecznym okresem do progresji skoliozy jest okres pokwitania 11-15 rok życia u dziewcząt oraz 13-16 rok życia u chłopców.

Najczęstszą postacią jest skrzywienie prawostronne piersiowe, zniekształcające klatkę piersiową (garb żebrowy) i zawarte w niej narządy. W wyniku tego następuje niewydolność układu krążenia i oddychania oraz zmiany zwyrodnieniowe w układzie ruchu, narastające wraz z wiekiem. Towarzysząca temu asymetria innych elementów budowy ciała (barków, łopatek, tułowia, miednicy, głowy) szpeci sylwetkę. Skrzywienia o lokalizacji pierwotnie lędźwiowej są mniej szpecące, natomiast powodują wcześniej bóle tego odcinka kręgosłupa.

Skolioza - zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to wada postawy polegająca na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu poprawnego.

Odchylenie występuje w trzech płaszczyznach:

• czołowej - kręgosłup wygina się w bok: w prawo lub w lewo,

• strzałkowej - pogłębia się wygięcie kifozyczne lub lordotyczne,

• poprzecznej - następuje rotacja (obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu

• Skoliozy idiopatyczne można dzielić na - :

• -pierworne skrzywienie szyjno-piersiowe

• -pierwotne skrzywienie piersiowe

• -pierwotne skrzywienie piersiowo-lędźwiowe

• -pierwotne skrzywienie lędźwiowe

• Pierwotne podwójne skrzywienie piersiowo-lędźwiowe.

• Najczęstszym występującym typem jest skrzywienie piersiowe prawowypukłe,

• Wygięcie to lokalizuje się w odcinku Th/^-Th12 ze szczytem na Th/9.

• Często występuje wygięcie wyrównawcze w odcinku dolnym piersiowym

• iilędźlędźwiowym :Th/12-L/1-L/5.

• Typy lokalizacyjne skolioz .Skoliozy strukturalne.

-1- Pierwotne skrzywienie piersiowo-szyjne . Wygięcie pierwotne lokalizuje się w górnym odcinku piersiowym i wypukłością skierowane w lewo. Wtórne w odcinku szyjnym i dolnym piersiowym Rzadki typ skrzywienia , nie osiąga dużych wartości kątowych , ale szpeci sylwetkę chorego -widoczny garb żebrowy odsuwający łopatkę .

-2-Pierwotne skrzywienie piersiowe -najczęstszy typ. Duże zeszpecenie sylwetki -zniekształcenie klatki piersiowej (garb żebrowy), nierówne barki, niewystarczająca kompensacja. Duże zmiany- niewydolność układu krążeniowo- oddechowego, nawet do porażenia kończyn, na skutek rozciągnięcia i ucisku rdzenia. Tendencja do progresji.

-3-Pierwotne skrzywienie piersiowo-lędżwiowe. .Nieco niższa lokalizacja , częstsze występowanie wypukłości w lewo i jeszcze gorsza kompensacja

-4- Pierwotne skrzywienie lędźwiowe. Skrzywienie pojawia się późno , przeważnie po 13 roku życia u dziewcząt.Postępuje powoli rzadko osiąga duże wartości kątowe. Mało szpeci sylwetkę , ale wcześniej występują dolegliwości bólowe, nawet przed 20 rokiem życia.

-5- Podwójne pierwotne skrzywienie piersiowe i lędźwiowe. Wartości kątowe i długość obu wygięć pierwotnych są w przybliżeniu równe i wzajemnie się równoważą. Po 3 roku życia , gdy występuje po 10 roku życia rokuje dobrze.

49 Wrodzone wady narządu ruchu

Wada wrodzona -zaburzenie budowy i funkcji narządu powstałe w wyniku nieprawidłowości rozwojowych , głównie w okresie embrionalnym. Częstość występowania 3-4%.

W zależności od patomechanizmu wyróżniamy

1 wady endogenne-genetyczne

2 wady endogenne-następstwo szkodliwego działania czynników zewnętrznych.

Endogenne-przyczyna- promieniowanie

-związki chemiczne

-długotrwałe działanie wysokiej temperatury na gonady u mązczyzn

-wiek rodziców

-kolejność ciąży

-wady w genach u rodziców.

Egzogenne- zaburzenia metabolizmu u matki

-bezpośrednie uszkodzenie tkanek zarodka matki

-niedożywienie i awitaminoza

-infekcje wirusowe matek

-toksoplazmoza

-hormonalne zaburzenia matki

-leki i preparaty hormonalne

-nieprawidłowe ułożenie płodu, może być połączone z małowodziem i wielowodziem.

Przykładem wady wrodzonej kończyny górnej może być np. całkowity brak kończyny, brak kończyny z wyjątkiem jej części obwodowej, brak lub niedorozwój kości łokciowej i promieniowej, niedorozwoje kości promieniowej, wrodzony zrost promieniowo-łokciowy, wrodzone zaburzenia w rozwoju nerwów i inne.

Przykładem wady wrodzonej kończyny dolnej mogą być dysplazja i wrodzone zwichnięcia stawów biodrowych, stopa końsko-szpotawa wrodzona, wrodzona stopa przywiedzeniowa, wrodzona stopa piętowa, stopa wydrążona inne

50 Jałowe martwice kości

Wymienić martwice aseptyczne kości(najważniejsze)-charakterystyka.

Martwice aseptyczne kości lub chrząstki są zespołem chorobowym polegającym na niedokrwieniu i obumarciu tkanki kostnej. Martwice aseptyczne występują bez udziału bakterii chorobotwórczych. Do zaburzeń ukrwienia dochodzi najczęściej u dzieci i młodzieży , których przyczyną są mikro urazy, zatory, zaburzenia hormonalne, przeciążenia, predyspozycje wrodzone, i inne.

Choroba Scheuermanna-12-16 lat. Etiologia nie wyjaśniona. Zaburzenia kostnienia nasad dolnych trzonów kilku kręgów piersiowych (2-3 trzony sąsiednie i więcej.) Osłabienie mechanicznej wytrzymałości listew granicznych kręgów umożliwia ich zapadanie się i ściskanie przedniej części trzonów , powstają kręgi klinowe.-pierwszy objaw nieprawidłowa postawa ciała, zmęczeniowa, wynikająca z pogłębienia kifozy piersiowej, i kompensującej ją lordozy lędźwiowej. Powstają guzki Schmorla - wpuklanie się jąder miażdżystych krążków międzykręgowych w głąb trzonów kręgów, .Choroba wykryta we wczesnym okresie jest możliwa do opanowania i nie doprowadza do zeszpecenia ciała.

Choroba Perthesa - jałowa martwica kości i chrząstki nasady głowy kości udowej.Opisana poniżej.

Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej-W następstwie zaburzenia kostnienia śródchrzęstnego w okolicy chrząstki nasadowej między głową a szyjką kości udowej dochodzi do braku zwartości chrząstki i stopniowego przemieszczania głowy i szyjki.Opisane powyżej.

Choroba Osgood-Schlattera- Proces zapalny dotyczy guzowatości piszczeli- miejsca przyczepu obwodowego mięśnia czworogłowego uda. Przyczyną choroby najprawdopodobniej jest sumowanie się mikro urazów wynikających z napinania się tego najsilniejszego mięśnia. Guzowatość ulega powiększeniu i występują bóle nasilające się przy wysiłkach fizycznych.

Jałowa martwica guza kości piętowej-6-12 rok życia. Ból pięty , utykanie. Przyczyna -urazy, mikro urazy, przeciążenia. Obrzęk okolicy guza, bolesność uciskowa. Lekkie ograniczenie zgięcia grzbietowego. Utykanie.

Martwica aseptyczna kości księżycowatej nadgarstka. U dorosłych. Kobiety 20-40 rok życia. Urazy, uszkodzenia naczyń.

Jałowe martwice mogą być -głowa k. promieniowej, głowa k. łokciowej, guz piętowy, podstawa V k. śródstopia i inne lokalizacje.

51 Zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze stawu biodrowego- objawy kliniczne, podział i parametry radiologiczne.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów zwane również zmianami zwyrodnieniowo- zniekształcającymi, lub zwyrodnieniowo-wytwórczymi uwarunkowane są starzeniem się ,zużyciem, bądź uszkodzeniem chrząstki stawowej. Uszkodzeniom chrząstki towarzyszy odczyn obronno naprawczy sąsiednich tkanek około-stawowych.

- przypadki pochodzenia pierwotnego o nieznanej lub nierozpoznanej etiologi.

-Pochodzenie wtórne- przyczyna znana. -przebyte procesy zapalne, urazy, mikrourazy, przeciążenia, zaburzenia metaboliczne, hormonalne, odwapnienia, awitaminozy, i inne.

Przyczyny pierwotnych zaburzeń struktur i metabolizmu chrząstki stawowej są nieznane. Przypuszcza się że może to być proces starzenia się , szybszego zużycia chrząstki na skutek mniejszej sprężystości , wytrzymałości na obciążenia o podłożu wrodzonym lub nabytym

Najczęstszą przyczyną coxarthrosis są -dysplazja i następstwa po operacyjnym leczeniu, reumatoidalne zapalenie stawów, zniekształcenia po jałowej martwicy i złuszczeniu nasady głowy kości udowej, przebyte procesy zapalne, zniekształcenia pourazowe czy następstwa zmniejszonej wytrzymałości stawu i tkanki kostnej na obciążenia.

Objawy-stopniowo narastająca bolesność stawów, -biodrowego i kolanowego, ograniczenie wyprostu i rotacji do wewnątrz, utykanie w czasie chodzenia, narastający przykurcz w przywiedzeniu, w rotacji zew, i w zgięciu. Narastające czynnościowe skracanie kończyny.

W obrazie radiologicznym stwierdza się : zwężenie szpary stawowej, obecność osteofitów, geody, zagęszczenia sklerotyczne, zniekształcenia głowy i panewki, skrócenie szyjki, cechy niezborności stawu, podwichnięcia.Przeważaja zmiany o charakterze wytwórczym.

Przyczyny bólów w koksartrozie.

4 typy, przyczyny bóli w koksartrozie:-1 pochodzenia torebkowego(wysięk, przekrwienie)

-2 typ wewnątrzkostny związany z przekrwieniem żylnym głowy i szyjki, górnej przynasady kości udowej oraz powstaniem torbieli wewnątrzkostnych.

-3 typ mięśniowy

-4 typ śródstawowy związany ze zniszczeniem chrząstki stawowej, zwiększonym tarciem stawowym, tworzeniem się zniekształceń , zrostów śródstawowych oraz wyrośli kostnych w głowie i panewce.

Objawy kliniczne koksartrozy

I wczesny okres- do 2 lat . Bolesność wysiłkowa , okresowe utykanie na chorą kończynę.

II okres średnio ciężki- od 2 do 10 lat- okresowe bóle spoczynkowe , chód mało wydajny, ruchyżyw obolesne, przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowo- rotacyjno zewnętrzny. Chory używa laski do chodzenia.

III okres ciężki powyżej 10 lat. -bóle wysiłkowe i spoczynkowe, i nocne, zaniki mięśniowe i przykurcze utrwalone. Zaniki mięśni pośladkowego śr. i czworogłowego uda.

Objaw Trendelenburga, objaw Duchanna,

52 Urazy ostre i przewlekłe.

Urazy przewlekłe i odczyny w narządzie ruchu

Urazy rozwijające się skrycie i podstępnie , z reguły na podłożu przedwcześnie zużytych czy zwyrodniałych tkanek. Mogą to być rzadko występujące złamania zmęczeniowe, , najczęściej zmęczeniowemu uszkodzeniu ulegają ścięgna , więzadła , mięśnie i torebki stawowe. Właśnie te uszkodzenia z racji ich rozpowszechnienia oraz charakterystycznemu obrazowi klinicznemu stanowią specyficzne uszkodzenia narządu ruchu . Do nich należy zaliczyć przerwania ścięgien, tak ważnych mięśni jak m .trójgłowego czy dwugłowego ramienia, uszkodzenia stożka ścięgnistego barku, uszkodzenie torebki stawu skokowo-piszczelowego od przodu, uszkodzenia więzadeł pobocznych kolana i aparatu łąkotkowego oraz wiele innych. Należy podkreślić że żadne uszkodzenia ( nawet mikrouszkodzenia - sumujące i nakładające się na siebie) tkanek miękkich narządu ruchu nie goją się bez śladu. Pomijając uszkodzenia kośćca w obrębie narządu ruchu do wygojenia uszkodzenia dochodzi jedynie przez zastąpienie wysoko wartościowej i wyspecjalizowanej tkanki( mięśniowej, ścięgnistej, więzadłowej itp.) tkanką nie pełno wartościową. W efekcie zaburzeń statyki czy nierównomiernego lub nadmiernego obciążania, tkanki przedstawiają różnego stopnia utratę kurczliwości , siły i wytrzymałości. Wielokrotnie poddawana mikrouszkodzeniom tkanka traci naturalną elastyczność i albo ogranicza zakres ruchów, albo doprowadza do patologicznej wiotkości stawów. Przewlekła postać uszkodzeń ,przebiega do pewnego momentu bezobjawowo, jako następstwo niemal prawidłowych czynności , to znaczy prostych ruchów czy mniej lub bardziej zaawansowanych ćwiczeń, pracy. U podłoża tych zmian leżą zespoły z przeciążenia - tzw miopatie, tenopatie, meniskopatie, dyskopatie i szereg innych podobnych stanów. Sumujące się urazy przewlekłe wywołują typowe odczyny w narządzie ruchu- w postaci zgrubień skóry, i tkanki podskórnej, podrażnienia ścięgien, odczynów zapalnych kaletek maziowych oraz zmian zwyrodnieniowych chrząstek stawowych, przerostu kości, i niekiedy złamań kości.

Urazy ostre -podział i opis

Urazy ostre (jak mi się wydaje) są to złamania , zwichnięcia urazowe, złamania stawowe.

Zwichnięcie urazowe stanowi jedne z najcięższych uszkodzeń narządu ruchu. Rozległe uszkodzenia struktur stawowych i okołostawowych grożą zawsze poważnymi następstwami dla funkcji stawu. Większość zwichnięć daje się względnie łatwo nastawić w okresie tzw stuporu tkankowego -1-2 godz od momentu urazu. Jednakże w miarę upływu czasu narastający obrzęk tkanek oraz przykurcz mięśni uniemożliwiają zachowawcze nastawienie zwichnięcia. W złamaniach stawowych pozostałe przemieszczenie odłamów grozi niezbornością stawów , a w następstwie poważnym upośledzeniem funkcji kończyny . Dlatego złamania te wymagają anatomicznej rekonstrukcji powierzchni stawowych , co często możliwe jest jedynie na drodze leczenia operacyjnego.

Stłuczenia i naderwania mięśni są groźne , gdyż na podłożu wynaczynionej krwi może wytworzyć się tkanka bliznowata , poważnie ograniczająca kurczliwość , a tym samym i wydolność mięśnia ( niekiedy może dojść do skostnień śródstawowych. Poważnymi konsekwencjami grożą wszelkie rozerwania i przerwania brzuśców mięśniowych oraz ścięgien ( np. przerwanie ścięgien Achillesa, m dwugłowego ramienia.) Następstwem każdego stłuczenia ( obrażenia typu miażdżenia ) tkanek miękkich narządu ruchu , czy ich uszkodzenia typu rozrywania9 skręcenia i tzw naciągnięcia i naderwania) jest mniej lub bardziej zaznaczony wylew krwawy i obrzęk uszkodzonego miejsca. Ustąpienie krwiaka czy jego naturalna ewolucja nie oznacza jednoczesnego wygojenia uszkodzenia tkanek - miejsca krwawienia. Niezapełnienie odpowiedniej ochrony tym tkankom , spełniającym określone funkcje stabilizacyjne doprowadza do wiotkości stawów., a tym samym czyni je podatnymi na ponowne urazy. Typowe uszkodzenia sportowe -awulsyjne złamania , czyli oderwanie kostnych przyczepów ścięgien, najczęściej zdarza się w przypadkach gwałtownych skurczów mięśni . Istnieją urazy , które oprócz złamań czy zwichnięć powodują różnorodne uszkodzenia nerwów. Najczęściej uszkodzeniu ulega nerw promieniowy -złamania trzonu k ramiennej, nerw strzałkowy- złamania głowy kości strzałkowej , czy nerw kulszowy- złamania miednicy) W zwichnięciach st barkowego zagrożony jest splot barkowy. W złamaniach kości uszkodzeniom ulegają też nierzadko tętnice( najczęściej stłuczenia, i następcze obkurczenia lub zaczopowania zakrzepami, rzadziej rozerwania) .Brak poprawy stanu ukrwienia kończyny po nastawieniu złamania ( czy zwichnięcia i zastosowaniu leków rozszerzających oznacza konieczność pilnego leczenia operacyjnego.

Siła łamiąca oraz rozrywający ruch odłamów kości czy przemieszczających się końców stawowych powodują w bezpośrednim otoczeniu uszkodzenia : powstanie krwiaka , obrzęku pourazowego, różnie rozległej strefy pourazowej martwicy mięśni , powięzi, naczyń i zakończeń nerwowych. Niejednokrotnie znaczna utrata krwi płynów tkankowych ( obrzęk ) doprowadza do spadku ciśnienia i wstrząsu.

53 Prawa biologiczne rozwoju i budowy narządu ruchu.

Prawa biologiczne rozwoju i budowy narządu ruchu

I prawo przekształcania kości ( prawo transformacji Wolfa)

Zarówno w fizjologicznych jak i w patologicznie zdeformowanej kości beleczki istoty gąbczastej układają się w kierunku linii nacisku.

Huter i Volkman

„w patologicznych warunkach mechanicznych dochodzi do opóźnienia , a nawet zatrzymania wzrostu ochrzęstnego po stronie nadmiernego ucisku”

Pauwels

„ przy fizjologicznych warunkach mechanicznych , w granicach normalnych napięć i pociągania, dochodzi do przyśpieszenia wzrostu po stronie względnie zwiększonego nacisku .Przy niefizjologicznych warunkach mechanicznych ( np. niesymetrycznym nacisku na powierzchnie stawowe), lecz przy nacisku i pociąganiu w granicach fizjologicznych napięć dochodzi do asymetrycznego wzrostu, szybszego po stronie mniejszego nacisku'.

( przykład narastania kolana koślawego z powodu stopy płasko- koślawej)

Zasada Arndta- Schmidta mówi, że bodźce lekkie i średnie pobudzają, bodźce nadmierne szkodzą.

Odnosi się to zarówno do kości( przerost roboczy—złamanie powolne) jak i do chrząstek stawowych( grubienie pod wpływem funkcji—zanikanie pod wpływem nadmiernego ucisku).

Wg Ficka

Praca mięśni nadaje kształt końcom stawowym, a wypukłość lub wklęsłość zależy od odległości przyczepu więzadeł od powierzchni stawowych.

Kierunek wzrostu kości układa się po wektorze działania sił mięśniowych.

Roux

Stwierdził , że nacisk osiowy przyśpiesza powstanie kostniny , aktualnie wiadomo, że nadmierne bujanie kostniny jest następstwem niepożądanego drażnienia miejsca w którym zachodzą procesy drażnienia i regeneracji kości.

Drobne ruchy osiowe i kątowe powodują powstanie nadmiaru kostniny , natomiast nadmierne prowadzą do powstania tkanki łącznej bliznowatej zamiast kości, a ruchy boczne , zwłaszcza poślizgowe do wykształcenia się tkanki łącznej włóknistej.

Stąd konieczność bezwzględnego unieruchomienia jako warunku nie zaburzonego zrostu kostnego.

Siły nacisku nasilają aktywność osteoblastyczną , a zmniejszony nacisk i pociąganie mają wpływ kościogubny , resorbcyjny i zmniejszają tworzenie tkanki kostnej.

Na tej zasadzie dochodzi do prostowania kątowych ustawień kości i patologicznych wygięć.

Bezczynność i unieruchomienie osłabia strukturę kostną co prowadzi do osteoporozy i odwapnienia.

54 Złamania kości długich kończyn górnych i dolnych- podział i rodzaj złamań.

Podział złamań kości długich

-złamanie poprzeczne

- złamanie skośne

-złamanie wskutek nadmiernego zgięcia z klinem jaka trzecim elementem (odłamem pośrednim)

-złamanie skrętne lub spiralne

-złamanie wieloodłamowe

-złamanie ze zmiażdżeniem odłamów ( więcej niż 6 odlamów)

55 Osteoporoza -objawy kliniczne i radiologiczne , najczęstsze złamania w osteoporozie.

objawy radiologiczne osteoporozy kręgosłupa

- rybie kręgi - dwuwklęsłe soczewkowate kręgi

-wysokość trzonów jest taka sama , ale w środkowej części wewnętrznej trzonu jest przestrzeń. Brzegi kręów są niższe z przodu niż z tyłu., a dolne i górne płytki graniczne trzonów układają się równolegle.

Takie zmiany w osteoporozie są widoczne w ubytku 30%.

Złamania trzonów kręgów -kręgi rybie, guzki Schmorla i kompresyjne złamania przedniego kwadrantu trzonu kręgu.

W kręgach piersiowych dochodzi do klinowych złamań , a w kręgach lędźwiowych do kompresyjnych.

Objawy kliniczne osteoporozy i najczęstsza lokalizacja złamań w osteoporozie.

-bóle pleców

-napięcie mięśni, później zwiotczenie

-ograniczenie w poruszaniu się

-zaokrąglenie pleców

-utrata wysokości

-skośne fałdy na skórze

Wysunięty brzuch do przodu

-złamania kości

-skrócenie tułowia

Najczęściej złamaniu ulegają - kręgosłup, szyjka kości udowej, bliższy odcinek kości udowej, -złamania przezkrętarzowe kości udowej, podkrętarzowe i między krętarzowe, złamania kości przedramienia, ramię.

56 Bóle krzyża - etiologia, patomechanizm i podział.

Podział bólów krzyża.

- ból pochodzenia nerwowego

-ze struktur mięśniowo-powięziowych(torebki, więzadła, mięśnie)

-ból pochodzenia kostnego(złamania, deformacje, kifoza, skolioza)

-ból wychodzący ze stawów międzywyrostkowych,

-ból psychogenny potęgujący ból organiczny.

-Ból w przebiegu nowotworu.

Ból krzyża może być wywołany patologią samego kręgosłupa , rdzenia kręgowego, i korzeni, jak też i tkanek okołokręgosłupowych , może być bólem przeniesionym z innych narządów, czy być zdominowanym przez komponentę nerwową.

57 Definicja masażu.

Masaż jest to określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na organizm człowieka przy biernym zachowaniu się pacjenta(masowanego)mając na celu wywołanie ze strony organizmu określonej reakcji (odczucie bodźca) , która dotyczy zarówno ciała jak i psychiki człowieka.

Masaż leczniczy jest to przemyślane i uzasadnione anatomicznie i fizjologicznie posługiwanie się odpowiednimi technikami działającymi na organizm człowieka w celu uzyskania odpowiedniego efektu profilaktycznego i leczniczego w różnych stanach chorobowych. W trakcie wykonywania masażu masażysta wywiera pozytywny wpływ na psychikę człowieka chorego oraz na układ krwionośny , układ chłonny i na układ kostno-stawowy w tym na mięśnie , stawy, i ścięgna.

58 Wpływ masażu na skórę.

Usunięcie zrogowaciałych komórek naskórka , uelastycznienie powłok skórnych, rozszerzenie naczyń krwionośnych i wzmożenie przepływu krwi przez sieć naczyń włosowatych pozwoli odprowadzić nagromadzone produkty przemiany materii oraz zwiększyć dopływ substancji odżywczych ( wzrost czynności oddechowych przez tkankę skórną).

Skóra zbudowana jest z 3 warstw.

-naskórek

-skóra właściwa

- tkanka podskórna

Głaskanie powierzchowne i głębokie powoduje podrażnienie receptorów dotyku i ucisku w momencie gdy skóra ulega delikatnemu odkształceniu.

Są to - receptory Meisnera

-receptory Merkla

-receptory mieszka włosowego.

Receptory Meisnera znajdują się tam gdzie skóra jest nieowłosiona. To jest-wargi, dłonie , stopy.

Receptory Merkla leża na warstwie podstawnej, a rec. Mieszka włosowego leżą głębiej w skórze, a włókna nerwowe owinięte wokół cebulki włosa.

Głaskanie powierzchowne, przesuwanie ręką po skórze nie działa na głębsze naczynia krwionośne i chłonne w tkance podskórnej, Tylko na naczynia kapilarne naskórka.

Z włosem delikatniej niż pod włos-

Przy głaskaniu głębokim ucisk tkanki głębokiej skóry, 3 warstwy. Wpływamy na naczynia krwionośne żylne i chłonne odprowadzające.-jeden kierunek w przebiegu mięśnia.

59 Wpływ masażu na twory łącznotkankowe układu ruchu ( ścięgna , wiezadła, kaletka maziowa, powięź, pochewkaścięgnista)

Wzrost wytrzymałości i elastyczności aparatu więzadłowego, a także polepszenie elastyczności stawów i wytrzymałości na przypadkowe napięcia mogące mieć miejsce nieoczekiwanie w przypadku nieprzygotowania do rozciągnięcia, polepszenie warunków zaopatrzenia kości w krew i odprowadzenie produktów będących metabolitami(produkty przemiany materii)

Szkielet człowieka składa się z poszczególnych kości i ich połączeń. Miejsce połączenia kości (staw) jest zamknięte torebką stawową i otoczone aparatem więzadłowym.
Pod wpływem masażu zwiększa się elastyczność i wytrzymałość ścięgien, więzadeł i za razem stopień ruchomości stawu.
Pod wpływem masażu zdolność stawów do pracy jest szybciej przywracana, a ryzyko kontuzji zmniejszone do minimum.

60 Wpływ masażu na część kurczliwą mięśni.

Poprzez zwiększenie dopływu tlenu z krwią do masowanych mięśni i przez usunięcie nagromadzonych produktów przemiany materii możliwe jest zwiększenie zdolności kurczenia się mięśni , a przez to wydłużenie czasu jego pracy oraz zwiększenie masy mięśniowej masowanej grupy mięsni , zapobiega powstawaniu zaników mięśniowych , ma bezpośredni wpływ na atrofię(zanik) mięśni , atonię(zmiejszenie napięcia) i (zwiększenie)hipertonię mięśniową.

Dzięki

masażowi mięśnie się lepiej odżywione na skutek zwiększonego dopływu krwi tętniczej oraz pozbawione odpadowych produktów przemiany materii, które naczyniami żylnymi zostają przepchnięte w kierunku serca, dodatkowo zwiększają sprężystość mięsni pobudzając włókna tkanki mięśniowej do skurczów, obniżająco na stopień napięcia mięsni!, tonizujaco i łagodząco. Powoduje rozluźnienie mięśnia.

61 Wpływ masażu na układ żylny

Choroby układu krążenia. Wskazania do masażu częściowego obejmują przewlekła niewydolność krążenia dla ułatwienia odpływu krwi żylnej i chłonki z kończyn dolnych, ogólne stany obniżonego ciśnienia krwi, nieznacznego stopnia otłuszczenia serca, a głównie choroby obwodowych naczyń krwionośnych. Ostrożne zabiegi są zalecane w stwardnieniu tętnic obwodowych, w stanach po przebytych zapaleniach żył kończyn w kilka miesięcy po ustąpieniu ostrego stanu zapalnego, w chorobie Raynauda, w zespołach żylakowych kończyn dolnych bez wyprysków i owrzodzeń .

Przez wymuszony proces zwiększonego przepływu krwi w naczyniach krwionośnych i chłonki w naczyniach limfatycznych dochodzi do wymiatania z organizmu nagromadzonych produktów przemiany materii i zastąpienie ich substancjami odżywczymi i wzmacniającymi , co w efekcie pozwala polepszyć funkcjonowanie całego organizmu człowieka. To dzięki wymuszonemu przepływowi krwi dochodzi do cofnięcia się zmian o charakterze zastoinowym, obrzęków i podbiegnięć krwawych w odpowiednim stadium organizowania.

Głaskanie głębokie:

Przyspieszenie krążenia, przyspieszenie odpłynięcia krwi żylnej z tkanek i  chłonki w kierunku dosercowym przez co następuje opróżnienie pni żylnych

powierzchownych i głębokich w tkankach. W opróżnionych żyłach powstaje ciśnienie ujemne, wskutek czego krew z bocznych naczyń żylnych napływa do większych naczyń.

Głaskanie przyspiesza odpływ krwi żylnej z tkanek, a na jej miejsce napływa  krew tętnicza, powodując szybsze i lepsze odżywienie tkanek.

  Zmniejszenie zastoju i obrzęków, dzięki naprzemiennemu zwężaniu i rozszerzaniu się światła naczyń następuje pobudzenie układu krążenia- przyspiesza się wchłanianie krwiaków.

Masaż ułatwia odpływ krwi żylnej, zmniejsza opór krwi w tętnicach, przez co ułatwia pracę serca. Pod wpływem masażu naczynia krwionośne rozszerzają się i wzrasta szybkość obiegu krwi.

- ułatwia odpływ krwi żylnej

- działanie przeciwzakrzepowe,

- zwiększenie szybkości przepływu krwi

- pod wpływem masażu naczynia krwionośne rozszerzają się i wzrasta szybkość obiegu krwi.

- zwiększa szybkość usuwania z organizmu produktów rozpadu, likwiduje objawy
zastoinowe, przyspiesza wchłanianie obrzęków.

62 Wpływ masażu na układ tętniczy.

Masaż przyśpiesza krążenie krwi w naczyniach krwionośnych i chłonnych. Dostarcza wszystkim tkankom tlenu. Dochodzi do zwiększonej wymiany gazowej w dwóch środowiskach : pomiędzy siecią naczyń włosowatych a pęcherzykami płucnymi oraz siecią naczyń włosowatych a tkankami narządów.

saż pobudza układy krwionośny i limfatyczny do pracy, co powoduje - oprócz  wspomnianego już zaopatrzenia organów w tlen i substancje odżywcze - likwidację objawów zastoinowych, a także wchłaniania obrzęków.

Masaż

• zmniejsza opór krwi w tętnicach, przez co ułatwia pracę serca.

• wpływem masażu naczynia krwionośne rozszerzają się i wzrasta szybkość obiegu krwi.

• wzmożenie zasilania organów w tlen i substancje odżywcze.

zwiększa szybkość usuwania z organizmu produktów rozpadu, likwiduje objawy zastoinowe, przyspiesza wchłanianie obrzęków

63 Wpływ masażu na układ chłonny.

Małe naczynia chłonne kapilarne są zbudowane z tkanki nabłonkowej jednowarstwowej- b. delikatne. (do małego ciśnienia)

W obrzęku tkanka jest max napięta i mogą popękać .W latach 80 tych badano w jaki sposób chłonka przemieszcza się w naczyniach chłonnych . Jest to ruch perystaltyczny (robaczkowy).

Występuje system zastawek, który jest podporządkowany OUN, receptor- informacja- zastawka się otwiera- transport aktywny w jedną stronę.. Gdy naczynie jest nadmiernie napięte , rozszerzone to chłonka przemieszcza się w obie strony. Powinno się zwiększać ruch perystaltyczny powyżej obrzęku.

Nie wypychamy ale chcemy aby była zassana.

masażu na układ chłonny (limfatyczny)

Masaż pobudza układ krwionośny i limfatyczny do pracy, co powoduje wzmożenie zasilania organów w tlen i substancje odżywcze. Masaż zwiększa szybkość usuwania z organizmu produktów rozpadu, likwidacje objawów zastoinowych, zastoinowych także wchłanianie obrzęków.
Masaż ułatwia odpływ krwi żylnej, zmniejsza opór krwi w tętnicach, przez co ułatwia pracę serca, u zwiększyć się może ciśnienie krwi,
Pod wpływem masażu naczynia krwionośne rozszerzają się i wzrasta szybkość obiegu krwi.

64 Wpływ masażu na napięcie mięśniowe.

• Wpływ masażu na mięśnie

Mięśnie stanowią czynną część układu  ruchowego. Praca mięśni jest regulowana przez centralny układ nerwowy. Mięśnie poruszają nasze ciało, ale same bez bodźca układu nerwowego nie mogą działać. Główną właściwością mięśni jest ich zdolność do skurczów. W mięśniach znajdują się liczne naczynia krwionośne dostarczające krew nasyconą tlenem i substancjami odżywczymi. Substancje te służą do budowy tkanki mięśniowej i wytwarzania energii, dzięki której mięśnie są w stanie się kurczyć.

Pod wpływem masażu tkanka mięśniowa jest lepiej zaopatrywana w tlen i substancje odżywcze oraz następuje szybsze wydalanie produktów przemiany materii. Masaż zwiększa zdolność mięśni do pracy. Po 5-minutowym masażu zdolność do pracy zmęczonego mięśnia wzrasta 3-5-krotnie. Masaż pobudza włókna mięśniowe do skurczu i podnosi ich napięcie, co zapobiega zanikom mięśniowym.

Dla przywrócenia czynności mięśniom poprzecz­nie prążkowanym z nieuszkodzonym neuronem obwodowym duże znaczenie ma po­budzenie zakończeń nerwów ruchowych w samym mięśniu. W porażeniach i niedowładach pochodzenia neurogennego masaż zwiększa napięcie mięsni, a na drodze odruchowej pobudza czynność nerwów i ich zakończeń. O wyniku leczniczym w tych przypadkach decyduje stopień natężenia wykonywanego masażu. Słabe bodźce bowiem zwiększają, a silne obniżają pobudliwość tkanek. W stanach patologicz­nych często nawet słabe bodźce mogą okazać się za silne i powodować obniżenie po­budliwości. Masaż wykonuje się w przewlekłych zapaleniach nerwów, w nerwobólach, w sympatalgiach, kauzalgiach, w zapaleniach wielonerwowych splotów ner­wowych, w zespole wypadnięcia krążka międzykręgowego.

skóry

64. Wpływ masażu na napięcie mięśniowe.

Masaż powoduje szybsze wydalanie produktów przemiany materii.
Masaż zwiększa zdolność mięśni do pracy. Po 5 - minutowym masażu zdolność do pracy zmęczonego mięśnia wzrasta 3÷5 krotnie.
Masaż pobudza włókna mięśniowe do skurczu i podnosi ich napięcie, co zapobiega zanikom mięśniowym.

65. Zasady prawidłowej pozycji ułożeniowej do zabiegu masażu.

Mamy 4 zasady ułożeniowe :

1. Pozycja ułożeniowa powinna być bezwzględnie bezpieczna dla pacjenta, uwzględniająca, że pacjent może zasnąć, zasłabnąć.

2. Pozycja powinna być wygodna dla pacjenta (należy stworzyć max komfortowe warunki dla pacjenta, uwzględniające zarówno ułożenie ciała, jak i zachowanie intymności.

3. Pozycja ułożeniowa powinna ułatwiać rozluźnienie mięśni. Należy ułożyć pacjenta w pozycji, w których poszczególne stawy znajdowały się w pozycji pośredniej- rozluźnione wszystkie mięśnie.

4. Pozycja ułożeniowa ułatwić dystrybucję krwi żylnej i chłonki. Ułatwiony odpływ naczyń żylnych i chłonki, tu jest niskie ciśnienie, ściany naczyń żylnych i chłonnych są delikatne i łatwo można je odkształcić

Pozycje ułozeniowe -

Lezenie tyłem - W tej poz.zwrócic uwage na lordoze szyjną,włozyc płaski wałeczek w celu odciązenia tego odcinka.

Lezenie przodem -Ułozenie to wymaga wyrównanie fizjologiczne lordozy columnea,recznik pod kolce biodrowe przednie górne,głowa na bok twarzą do masazysty.W celu uzyskania rozlużnienia mm.grzbietu pod barki wkładamy małe kliny w okolice st.skokowych podkładamy wałeczek w celu rozlużnienia mm.podudzi.

Lezenie na boku - Wymagane ułozenie głowy na poduszce i podłozyc miekki wałek pod talię w celu zmniejszenia napiecia w odcinku C i TH-L,konczyny górne zgięte w łokciach spoczywają przed tułowiem,noga lekko zgięta spoczywa na podłozu a k.górna jest przetorowana na wałku wzdółż podudzia.

Pozycja siedząca - Istotne jest stabilne i wygodne i jak najbardziej rozluzniające mięsnie usytuowanie pacjęta do zabiegu.Przy masazu okolic głowy i karku a tym bardziej obreczy k.górnej konieczne jest podparcie głowy i ustabilizowanie kk.górnych przez oparcie ich na biodrze.

66. Zasady prawidłowej metodyki masażu mięśnia

W masażu klasycznym wyróżnia się  8 podstawowych technik, są to:

Głaskanie - sprężyste odkształcanie tkanek naskórka.

Rozcieranie - sprężyste odkształcanie tkanki łącznej.

Wyciskanie

Ugniatanie - sprężyste odkształcanie tkanki mięśniowej.

Oklepywanie

Wibracja

Wstrząsanie

Niektórzy autorzy podają jako odrębną (dodatkową) technikę wałkowanie lub mobilizację stawów (ruchy bierno- czynne w stawach).

W celu przywrócenia prawidłowej funkcji mięsnia należy:

1. Znormalizować jego napięcie ( rozluźnić go)

2. Poprawić mu prawidłową trofikę (zwiększenie dopływu krwi tętn. I ułatwienie odpływu krwi żylnej i chłonki)

67. Zasady prawidłowej metodyki masażu stawu jako narządu

 Masaż centryfugalny - jest to masaż stawów tzw. masaż dostawowy. Masaż ten skraca czas gojenia się kontuzji stawów (wiązadeł stawowych, torebki stawowej- zwichnięcia, skręcenia, itp.). Jest to zabieg głównie stosowany w rehabilitacji stawów. Masażu stawu polepsza jego ukrwienie, przez co następuje szybsza wymiana produktów rozpadu na substancje odżywcze. Pod wpływem masażu zdolność stawów i aparatu więzadłowego do pracy szybko wzrasta.. Masaż wykonywany jest zbieżnie do szpary stawowej, w dwóch etapach (przygotowawczym i właściwym). Zabieg ten powoduje zwiększenie temperatury masowanego stawu, zwiększa się jego ukrwienie i ilość dostarczanych składników odżywczych. Masaż ten wykonuje się w 2 etapach po ustąpieniu obrzęku i stanu zapalnego, techniki głownie stosowane to głaskanie i rozcieranie. Masaż centryfugalny zaleca się łączyć z innymi zabiegami fizykalnymi oraz ćwiczeniami zwiększającymi zakres ruchomość stawu, sile i masę mięsni działających na staw. Opracowywanie stawu:

1. Trzeba opracować mm. przebiegające na stawem w kolejności:

1. mm zginacze, przywodziciele, rotatory wewnętrzne

2. mm prostowniki, odwodziciele i rotatory zewnętrzne

68.Na czym polega zasada warstwowości?

Żeby opracować tkanki leżące głębiej trzeba najpierw opracować tkanki leżące bardziej powierzchownie .

Np. na przykładzie mięśnia.

- opracowanie skóry pokrywającej mięsień.

-opracowywanie przyczepów powięzi okrywającej mięsień.

-opracowywanie powięzi okrywającej mięsień

-opracowywanie przyczepów i elementów ścięgnistych mięśnia

-opracowanie części kurczliwej mięśnia.

69 W jakiej kolejności i dlaczego powinny być masowane poszczególne grupy mięśni i dlaczego?

Najpierw należy opracowywać mięśnie zginacze, przywodziciele i rotatory wewnętrzne

A dopiero potem mięśnie prostowniki , odwodziciele i rotatory zewnętrzne.

Najpierw te które maja tendencje do przykurczy.

70. Co to jest habituacja

Habituacja (przywykanie) jest zjawiskiem neurologicznym występującym w układzie nerwowym w przypadku wielokrotnego występowania tego samego bodźca. Odpowiedź układu na kolejne bodźce jest wówczas coraz mniejsza. W masażu przy technice głaskania tkanka powierzchowna ( skóra ) przyzwyczaja się do bodźca i co kolejne ruchy są one mocniejsze.

Określa się jako zmniejszenie częstotliwości I amplitudy reakcji, które następuje wskutek powtarzanej stymulacji bez udziału adaptacji sensorycznej i zmęczenia.

Natomiast dehabituacja - uwrażliwienie jest zjawiskiem do przyzwyczajenia.

Masaż -głaskanie powierzchowne ma zmniejszyć wrażliwość skóry. Stopniujemy intensywność.

Nadwrażliwość, przeczulica, a masaż ma spowodować rozluźnienie mięśni , zmniejszenie wrażliwości.

Schemat- habituacja- reakcja na bodziec coraz mniejsza aż zniknie. Potem następuje spontaniczne odnowienie reakcji.

Podniesienie sprawności mechanizmu habituacji służy możliwości robienia masażu osobie nadwrażliwej habituacja- dehabituacja - habituacja - dehabituacja

To po pewnym czasie osiągnie się, że reakcja habituacji będzie szybsza.np. z wlosem i pod włos, z włosem i pod włos itd

71. Wpływ masażu na układ nerwowy

Masaż wpływa tonizująco w urazach rdzenia zmniejsza zastoje żylne, poprawi ukrwienie skory, zmniejsza spastyczność, torowanie dróg nerwowych w objawach klinicznego ostrego zapalenia rogów przednich rdzenia- łagodzi ból, popraw. ukrwienie porażonych tk, zapobiega tworzeniu przykurcz, Celem stosowania masażu jest przeciwdziałanie obrzękom, przeciwbólowo, pobudzenie mięśni,. wykonywać delikatnie kilka razy w ciągu dnia. poprawi się funkcjonalność kory mózgowej, duży wpływ na nerwy obwodowe, polepsza przewodzenie nerwowe, zmniejsza pobudliwość układu nerwowego.

Wibracja działają głównie na mechanoreceptory w skórze , mięśniach i tworach łącznotkankowych. Duża częstotliwość drgań, duże ilości podrażnień receptorów i informacja jest przekazywana, ale po pewnym czasie następuje wyczerpanie zapasów neuroreceptorów i nie będzie przesyłana informacja. Jest to hamowanie presynaptyczne. Oddziaływanie na receptory a przez nie na układ nerwowy.

A układ nerwowy reguluje pracę mięśni i innych narządów.

72. Omów zasady którymi należy kierować podczas ustalania metodyki masażu leczniczego.

Wykonywanie zabiegu masażu leczniczego wymaga indywidualizacji postępowania odpowiednio od wieku ,stanu psychicznego oraz występujących objawów chorobowych. Podstawowa inf. dla masażysty jest podanie w skierowaniu lekarskim rozpoznania zasadniczego stanowiącego wskazanie do stosowania masażu oraz chorób współistniejących chorego kierowanego na zabieg . Są to konieczne dane niezbędne do prawidłowego wykonania zabiegu leczniczego przez kwalifikowanego masażystę , na podstawie niżej przedstawionego zabiegu masażu. Tok ten składa się z 3 czesci:

I- wstępna :trwa 3-10min

1)zapoznanie się ze zleceniem lekarskim

2)uzyskanie dodatkowych informacji od chorego

3)zorganizowanie stanowiska pracy

4)pomóc choremu ewentualnie rozebrać się, przyjęciu pozycji przez niego,

5)przygotowanie tkanek do zabiegu

II-glówna:10-30min

A-faza przygotowanie

1)palpacyjna ocena reaktywności tkanek i reakcji ogólnej chorego

2)palpacyjna ocena występujących zmian tkankowych

3)masaż wstępny okolic funkcjonalnie związanych z miejscem występowania choroby

B -faza właściwa

1)masaż tkanek powierzchownych. w okolicy zmian chorobowych

2)masaż tk. głębiej położonych w okolicy zmian chorobowych

-faza utrwalającą

1)masaż tk. funkcjonal. związanych z procesem chorobowym

2)ruchy bierne lub czynne w stawach funkcjonalnie związanych z okolicą masowaną

III-koncowa:5-10min

1)oczyszczenie skory chorego i rak masażysty

2)pomoc w ubraniu, poinformowaniu. pacjenta jak ma się zachowywać po zabiegu

3)posprzątanie stanowiska po pracy

73. Wskazania do masażu leczniczego

1) Choroby układu krążenia:

Przewlekła niewydolność krążenia obwodowego, zwłaszcza w obrębie kończyny dolnej, niewydolność naczyń chłonnych, stany obniżonego ciśnienia krwi, stwardnienie tętnic obwodowych, choroba Raynauda, długie unieruchomienie w łóżku- jako profilaktyka odleżyn ,zmniejszeniu napięcia naczyń chłonnych i włosowatych.

2) Choroby układu oddechowego

rozedma płuc, przewlekły nieżyt oskrzeli, astma oskrzelowa

3)Choroby układu nerwowego:

-choroby nerwów obwodowych, GL .porażenia i niedowłady nerwów obwodowych, zapalenie nerwów, zapal. splotów nerwowych, lumbago, zespół krążka międzykręgowego

- choroby ośrodkowego układu nerwowego- zapal. przednich rogów rdzenia kręgowego, choroby naczyń mózgu przebiegające z niedowładem lub porażeniem mięsni, bezsenność, choroba Parkinsona.

4) Choroby reumatyczne:

postacie gośćca w okresie przewlekłym, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa ,okołostawowe zapalenie barku, gościec reumatoidalny.

5) Choroby narządu ruchu:

Stany pourazowe-stłuczenia, zwichnięcie, skręcenie, po złamaniu kości, po unieruchomieniu, choroby kości i stawów przebiegające z przykurczami okołostawowymi, stany po zabiegach chirurgicznych, zapalenie więzadeł, stawów, torebek stawowych,.

6) Choroby skóry:

zaburzenia ukrwienia skóry, owrzodzenia, blizny pourazowe, wiotkość skóry.

7) Choroby dziecięce:

Krzywica, dziecięce porażanie mózgowe, wady postawy, hipotrofia, skrzywienia kręgosłupa.

74. Przeciwwskazania do masażu leczniczego

stany zapalne i alergiczne skóry, zapalenie węzłów chłonnych, ostre ropne stany zapalne, zakrzepy, zapalenie żył, hemofilia, nowotwory, gorączka i krwotoki lub stany krwotoczne tez się nie wykonuje masażu, stwardnienie rozsiane, jamistość rdzenia, łamliwość kości, żylaki, wady serca, tętniak, ciąża, miesiączka.

75. Wymień techniki masażu klasycznego.

-głaskani

-rozcieranie

-ugniatanie

-oklepywanie

-wstrząsanie

-wibracja

76. Opisz oddziaływanie techniki ugniatania na organizm.

jest to technika masaży klasycznego polega na wykon. ruchów unoszenia, uciskania i wyciskania tk. masowanej. Wykonuje się głównie. na mięśniach, najczęściej oburącz, na dużych mięśniach. Można również wykonać chwytając mięsień między kciuki a palec wskazujący, tzw ugniatanie szczypczykowate.

innymi stosowanymi odmianami ugniatania są: wałkowanie, zwijanie. istotne jest to aby ręce miękko uchwyciły tk, aby był spełniony warunek bezbolesnego uniesienia i uciśnięcia tk. ugniatanie wykonuje się w tempie 40-50 ruchów na min, co powoduje pobudzenie w ośrodkowym układzie nerwowym procesów pobudzających, osiąga się regeneracje funkcjonalną niewydolności mięśni i stymulacje procesów wymiany tlenu i CO2

W ugniataniu należy zaakcentować problem ściskania i ugniatania mięśni.

-poprawia trofikę części kurczliwej mięśnia

-normalizacja napięcia mięśni.

77. . Opisz oddziaływanie techniki głaskania na organizm.

Jest to technika masażu klasycznego polegająca na wykonywaniu ruchów posuwistych po tk. masowanej. Można wykonać stroną dłoniową reki lub str grzbietowa. Często wykonuje się innymi częściami ręki np. opuszkami palców. Dłoń może być ułożona prostopadle lub poprzecznie., palce mogą być złączone lub rozstawione, cala powierzchnia reki musi przylegać do tk. masowanych, a siła nacisku równolegle rozłożona . Kierunek musi być zgodny z anatomicznym przebiegiem naczyń żylnych i chłonnych. W technice głaskania wyróżnia się głaskanie płaskie i obejmujące, które może być powierzchowne i głębokie .Powierzchowne stosuje się w fazie wstępnej zabiegu, przy dominacji bólu, w tempie 24-25 głaskanie na .działa uspokajająco

na ukl. nerwowy, przyspiesz krążenie. Głębokie zmniejsza zastoje i obrzęki, wykonywane energicznie i rytmicznie, co powoduje przekrwienie mięśni, pobudza czynność gruczołów potowych ,łojowych.

Głaskanie powierzchowne oddziałowuje na naskórek i na receptory -mechanoreceptory

78. Opisz oddziaływanie techniki wibracji na organizm.

Jest technika masażu klasycznego polegająca na przekrwieniu tk za pomocą reki, drgania mechaniczne o malej amplitudzie i znacznej częstotliwości(500 drgan na min). Wyróżnia się wibracje labilne i stabilne. Labilna Jukon się wzdłuż przebiegu mięsni, nerwów, naczyń obwodowych. Drgania mogą być przekazywane przez kciuk 3palec, lub paliczki od 2-5.. Źródlem może być aparat wibracyjny przyłożony do reki masażysty.

Stabilna na punkty bolesne w miejscu wyjęcia nerwów obwodowych oraz na miejsc złamań. 5-15s podzielona na 5s przerwe, wibracja punktowa działa przeciwbólowo, przyspiesza tworzenie kostniny, zmniejszenie obrzęków.

79. Opisz oddziaływanie techniki rozcierania na organizm.

Jest technika polegająca na wykonaniu ruchów kolisto- posuwistych . powoduje utworzenie fałdu skórnego, w którym następuje rozciąganie i rozcieranie tk. może być powierzchowne i głębokie .wykonuje się opuszkami palców od 2 do 4palca, brzegami łokciowymi reki, istotą jest to aby tk masowana przesuwała się za reką masażysty. stosuje się głównie na okolicę stawów, patologicznych zmianach tk okołostawowych, bliznowatych deformacji skory, zrostów. wykonuje się wolno 60-100 na min. bez użycia środków poślizgowych. rozcieranie wzmaga kurczliwość i zwiększa nap mięśni.

80. Rola masażu w ortopedii i traumatologii

Masaż w miejscu urazu stosować dopiero po całkowitym wygojeniu się uszkodzonej tk, nie należy wykonywać masażu w miejscu zespolenia endoprotez, wskazane jest zastosowanie we wzmożonym nap. mięśni- głaskanie, rozcieranie, ugniatanie-wolno i rytmicznie. Masaż po zdjęciu opatrunków gipsowych przyspiesza regeneracji skóry, poprawia ukrwienie tk miękkich., poprawa elastyczności aparatu więzadłowego, mineralizacji kości. Masaż w okresie unieruchomienia na dużych grupach mięśni tułowia, pośladków, kończyn. nie unieruchomionych aktywizuje układ krążenia, dostarcza bodźców prioprioreceptywnych. Ugniatanie, rozcierani, głaskanie, głębokie ,powierzchowne, przyspieszenie procesów hemodynamicznych, poprawa ukrwienia tk mięśni, kości ,poprawia trofikę, przyrost masy mięśniowej.

81. Rola masażu w neurologii.

Masaż wpływa tonizująco, w urazach rdzenia zmniejsza zastoje żylne, poprawia ukrwienie skóry, zmniejsza spastyczność, torowanie dróg nerwowych w objawach klinicznego ostrego zapalenia rogów przednich rdzenia- łagodzi ból, poprawia. ukrwienie porażonych tk, zapobiega tworzeniu przykurczów, Celem stosowania masażu jest przeciwdziałanie obrzękom, przeciwbólowo, pobudzenie mięśni,. wykonywać delikatnie kilak razy w ciągu dnia. poprawi się funkcjonalność kory mózgowej, duży wpływ na nerwy obwodowe, polepsza przewodzenie nerwowe, zmniejsza pobudliwość ukl nerwowego.

83Rola masażu w schorzeniach układu naczyniowego.

wpływa na drogi chłonne, układ. żylny, płyny tkankowe, pow. przyspieszony przepływ krwi i chłonki. wytwarza ciepło wskutek tarcia, masaż głównie działa na naczynia włosowate i żylne, następuje funkcjonalne rozszerzenie naczyń włosowatych oraz uczynnienie naczyń włosowatych rezerwowych, zwiększa się dopływ krwi tętniczej, żylnej oraz przemieszczenie chłonki -rozcieranie, oklepywanie i wibracja

84 Okres profilaktyki funkcjonalnej w usprawnianiu pacjenta po udarze.

Profilaktyka funkcjonalna-może trwać od 14-21 dni po udarze

W klinicznym stanie pacjenta stan klinicznie ostry.-

• Stosujemy profilaktykę,

- przygotowywanie narządu do odzyskania funkcji,

-funkcjonalne ułożenie kończyn

-zmiany pozycji ciała

-zachowanie równowagi

-Poczucie zmiany położenia ciała. Stymulujemy czucie swojego ciała, zachowujemy pamięć motoryczną w OUN i w mięśniach.

Dużym problemem jest zespół zaniedbywania połowiczego, pomijanie strony niedowładnej -nakładają się z powodu zaniedbań terapeuty.

-Poprzez dotyk pobudzamy receptory czucia tej strony.

-Ćwiczenia bierne są dostosowane do czynności, bodźcujemy funkcjonalnie układ nerwowy.

A więc w skrócie:

1. funkcjonalne ułożenie kończyny

2. zmiana pozycji ciała

3 .ćwiczenia funkcjonalne

85 Okres rehabilitacji funkcjonalnej w usprawnieniu pacjenta po udarze.

• 2 okres. Jest to okres klinicznie podostry. 2-3 tygodnie do 12-24 miesięcy. Okres rehabilitacji funkcjonalnej.

Stan pacjenta się poprawia. Okres największego odzyskiwania funkcji pacjenta. W tym okresie najwięcej można uzyskać.

-ćwiczenia czynne z pacjentem, wykonywane aby odzyskiwać funkcje np. drapanie po nosie, czesanie, jedzenie.

-praca metodami PNF, Bobat.

-fizykoterapia- ukierunkowanie na działanie spastyczności(pojawia się ok. 3 tyg.)

-tonoliza-elektrostymulacja

-MGT -obniżenie spastyczności

Hydroterapia-letnia

-delikatne masaże

-relaksacja

-krioterapia, okłady z lodu (w PNF stymulacja kostkami lodu)

-kąpiel lodowa.

86 Okres adaptacji funkcjonalnej w usprawnianiu pacjenta po udarze.

• okres. Okres adaptacji funkcjonalnej. Gdy nie widzimy już wyraźnie efektów poprawy. Do tego działanie dające możliwości adaptacji społecznej, życiowej.

-Poprawa funkcji.

-Może się tak zdarzyć że po 3 latach spastyczność spada i w dalszym ciągu poprawia się funkcja. Wskazaniem są wszyscy pacjenci.

Przeciwwskazania są ogólne.

Opóźnieniem do rehabilitacji- jest śpiączka lub znaczne otępienie

-nasilające się objawy neurologiczne

-krwotok śródmózgowi lub podpajęczynówkowy

-znaczne niedociśnienie ortostatyczne

- świeży zawał mięśnia sercowego i ostra zakrzepica żył głębokich.

Im szybciej pacjent jest uruchomiony tym łatwiej odzyskuje funkcje.

Unikanie niekorzystnych skutków unieruchomienia

Lepsze samopoczucie.

87 Postępowanie usprawniające u pacjentów w SM

Stwardnienie rozsiane

Choroba przewlekła, objawy uszkodzenia układu nerwowego. Polega na uszkodzeniu osłonek mielinowych -demielinizacja. Degeneracja komórki nerwowej powoduje nieodwracalne zmiany.

Są różne teorie powodujące SM np. wirus, hormony.

Rzadko choroba ma ostry przebieg. Najczęściej jest przewlekły. Umiera się od powikłań. Kobiety chorują częściej od mężczyzn, najczęściej zapadają na SM młodzi ludzie.

Stwardnienie rozsiane przebiega w okresach, tzw rzutach -nagłe pojawienie się deficytu neurologicznego i następuje remisja.

I rzut- przebiega róznie np.,

- ograniczenie pola widzenia, ostrości wzroku

- lub przemijające niedowłady

- lub u innych zaburzenia równowagi

I rzut często jest niezauważalny, albo może być stwierdzony a później nie wystąpić.

Może być postać móżdżkowa albo objawiać się spastycznością.

W okresie remisji następuje poprawa, ale niestety każdy następny rzut pogarsza stan pacjenta.

Wskazanie do rehabilitacji-każdy pacjent.

Przeciwwskazanie-rzut choroby, po - mniejszy wysiłek.(lek interferon osłabia)

Należy zwracać uwagę na:

-zaburzenia ruchowe i czuciowe.

-zaburzenia poznawcze i inne

-współistniejące schorzenia

- potrzeby pacjenta i rodziny.

SM- zaburzenia psychicznej natury, pacjenci niektórzy mają depresyjne zachowania, lub euforyczne zachowania- trudno ćwiczyć np. z powodu napadów śmiechu.

W okresie remisji od nowa rozpoczynamy pracę. Postępy i znowu rzut choroby.

Podział pacjentów:

1. Główny objaw- spastyczność

2. przeważający objaw zaburzeń równowagi i niezborności ruchowej.

Nie należy wykluczać aktywności, mobilizować pacjenta do aktywności i sprawności.

1 Kompleksowość fizjoterapii.

- leczenie farmakologiczne

-kinezyterapia

-fizykoterapia przed ćwiczeniami.

Kinezyterapia- przeciwwskazane redresje. Dobieramy ćwiczenia w zależności od funkcjonalnych zaburzeń. Funkcjonalne ćwiczenia w czynnościach dnia codziennego., ćwiczenia w basenikach z piłeczkami, ćwiczenia relaksacyjne, metody neuro-fizjologiczne-PNF,Bobat.- Stabilizacja zwrotna, dynamiczna zwrotność ciagła. Utrzymywać prawidłowe pozycje stojące, siedzące, utrzymywać postawę . Zadawać ćwiczenia do domu.

2 grupa. - testy palec -nos

-Test palec-palec ze wzrokiem i bez

-niezbornośc kkd- test pięta -kolano

Łagodzenie niezborności ruchowej, ćwiczenia Frenkiel wg określonych zasad.-zas stopniowania trudności.

-zasada ćwiczenia ruchów globalnych- przed- ruchy o mniejszych zakresach.

-najpierw szybciej -później wolniej

-z otwartymi oczami- później z zamkniętymi

-w pozycji stojącej- później siedzącej

-ćwiczenia nauki wokół własnej osi(również w Parkinsoniźmie)

W SM łatwiej kojarzyć

-ćwiczenia precyzyjne

- ćwiczenia manualne

- trudność z chwyceniem kubka, pisaniem, -rysowanie szlaczków, łatwiejszych, trudniejszych, odwzorowywanie rysunków przez pergamin itd.

- ćwiczenia równoważne od prostych do nawet piłki Bobat, ale z asekuracją.

-od pozycji niskiej do wysokiej.

-kołyski równoważne

-piłki

-zmiana podłoża

-chodzenie po różnym podłożu.

Dużo stabilizacji.

-Cwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej.

88 Sposoby przeciwdziałania spastyczności.

Leczenie spastyczności

Obecnie istnieje kilka możliwości leczenia nadmiernego napięcia mięśniowego, tj: rehabilitacja, farmakologia ogólna oraz leki stosowane miejscowo (np. toksyna botulinowa czy baklofen) a także zabiegi chirurgiczne, polegające na selektywnym przecięciu korzeni nerwowych, wydłużeniu ścięgna oraz zabiegi rozluźniające.

Jedną z najpowszechniejszych metod leczenia jest rehabilitacja. W jej ramach możemy zastosować m.in.: fizykoterapię i terapię zajęciową; protezy, usztywniacze i szyny. Przy zastosowaniu fizykoterapii obserwujemy niejednokrotnie znaczną poprawę stanu chorego. Pozwala ona na osiągnięcie dużej samodzielności w codziennych aktywnościach, umożliwiając czynny udział w życiu, z pomocą lub nawet bez pomocy ze strony opiekunów, w zależności od indywidualnej sytuacji i stanu pacjenta.
Częste zastosowanie ma także leczenie farmakologiczne obejmujące doustne leki antyspastyczne, które jednak niejednokrotnie niesie ze sobą poważne skutki uboczne, np. w postaci uzależnienia. Środki farmakologiczne ogólne działają na wszystkie grupy mięśni, także te nie dotknięte schorzeniem, co ma oczywisty niekorzystny wpływ na organizm chorego, powodując sedację i ogólne osłabienie. Taki rodzaj terapii jest długotrwały, a jego rezultaty są nieprzewidywalne. Leczenie jest ponadto drogie i wymaga stałego monitorowania pacjenta. Farmakologia nie przynosi poprawy w przypadku spastyczności górnych kończyn i nie zmniejsza ryzyka zabiegu chirurgicznego.
W ciągu ostatnich lat pojawiła się też nowa metoda leczenia ciężkiej spastyczności - dokanałowe podawanie rozpuszczalnej formy baklofenu, leku stosowanego dotąd w formie doustnej, eliminujące wiele ze skutków ubocznych.

Kompleksowość fizjoterapii.

- leczenie farmakologiczne

-kinezyterapia

-fizykoterapia przed ćwiczeniami.

Kinezyterapia- przeciwwskazane redresje. Dobieramy ćwiczenia w zależności od funkcjonalnych zaburzeń. Funkcjonalne ćwiczenia w czynnościach dnia codziennego., ćwiczenia w basenikach z piłeczkami, ćwiczenia relaksacyjne, metody neuro-fizjologiczne-PNF,Bobat.- Stabilizacja zwrotna, dynamiczna zwrotność ciagła. Utrzymywać prawidłowe pozycje stojące, siedzące, utrzymywać postawę . Zadawać ćwiczenia do domu.

89 Strategia usprawniania pacjentów z chorobą Parkinsona.

Parkinsonizm

Choroba dotyczy głównie starszych po 50 roku życia.

Zaburzenia stosunku dopaminy do acetylocholiny. Leczona głównie objawowo , ponieważ nie jest znana przyczyna jej powstania.

Triada Parkinsonowska nie mylić choroby Parkinsona z zespołem parkinsonowskim(znana przyczyna)

I drżenie spoczynkowe-II sztywność mięśniowa(rury ołowianej) przez cały zakres ruchu jednakowa sztywność (plastyczna)- III bradykinezja , czyli spowolnienie ruchowe.

Skala Choena i Yar( mierzy się stopień różnicę między zespołem parkinsonowskim a chorobą Parkinsona.)

Inne objawy: zaburzenia wegetatywne, potliwość, zaburzenia mowy, dysfagia- zaburzenia połykania, zaburzenia oddawania kału, zapalenie powiek, termoregulacji.

Zaburzenia neurologiczne - nieswoiste bóle, zaburzenia zachowania, zaburzenia pamięci, depresje, nadmierna aktywność, omamy, przewidzenia, zamącenia świadomości.

Charakterystyczna sylwetka.- zgięte stawy kolanowe i biodrowe, nie ma kontrrotacji tułowia, tułów pochylony do przodu.

Trudności funkcjonalne-zaburzenia chodu, drobne kroczki, propulsja, lateropulsja, retropulsja. Problem ze wstawaniem, siadaniem, obracaniem się na łóżku,(jak w SM)

Leki-faza on-of szczyt dawki, to lepsze samopoczucie, aktywność.

OF -faza końca dawki , gorzej.W fazie szczytu lepiej ćwiczyć .

Trening powinien być codzienną terapią funkcjonalną:

-ubieranie

-chodzenie

-siadanie

-mycie itd.

Wskazania-każdy pacjent

Przeciwwskazania-ogólne.

Terapia osób z chorobą Parkinsona powinna opierać się na strategii omijania patologii jąder podstawy.

1 dzielić długie złożone czynności na proste ruchy np. wstawanie-podsunąć stopy.

2 skupienie uwagi na wykonywaniu tylko jednej czynności

3 wykorzystanie sygnałów zewnętrznych sterujących ruchem, zwłaszcza jeżeli chodzi o chód.

- nadawanie rytmu, muzyka klasyczna, prawa-lewa.

-zaznaczyć tor ruchu, kolorami, rysunki na podłodze.

-czynności odruchowe należy przeanalizować i podzielić je na etapy np. odrzuć kołdrę, -zsuń nogi itp.

4 umieszczenie fizjoterapii w kontekście codziennych zadań funkcjonalnych

5 Uwzględnienie leczenia farmakologicznego w ćwiczeniach

6 ograniczenia zaników i osłabienia mięśni i ograniczenie zmniejszania zakresów ruchów

Kinezyterapia- co robić z pacjentem.

- krótkie ćwiczenia ( szybkość męczenia) w różnych pozycjach od leżącej, siedzącej, do stojącej.( nie więcej niż 45 minut)

-częsta zmiana ćwiczeń , mała ilość powtórzeń, szybko się nudzi.

-pobudzenie korowe- sprzęt taśmy, piłki Bobat, laski, i inne.

Zwracać uwagę czy nie występują inne choroby np. endoproteza st biodrowego.

- dobre ćwiczenia w wodzie

- ćwiczenia manipulacyjne, mimiki twarzy.

-ćwiczenia świadomej oceny odległości

-siadanie i wstawanie wg Frenkla.

Raczej bez fizykoterapii- duża potliwość, nie prądy.

-ćwiczenia mimiki twarzy, połykania.

Umiejętność pomocy rodzinie, - co by ułatwiło funkcjonowanie ( bez dywaników, zniesione progi, poręcz, antypoślizgowe maty.)

-kąpiele pod kontrolą-wejdzie do wanny ale z niej nie wyjdzie.

-dostosowanie wysokości siedziska-za niskie, nie wstanie

-przedmioty w miejscach dostępnych i na odpowiedniej wysokości

-sztućce z poszerzoną rękojeścią.

-talerze z pochylonym dnem.

90 Polineuropatie.

Polineuropatia

Uszkodzenie nerwów obwodowych na skótek przyczyn metabolicznych( cukrzyca, niewydolność nerek), awitaminozy, zatrucie alkoholem, lekami, infekcje-trąd, półpasiec, przyczyny immunologiczne, genetyczne.

1 Odmiana czuciowa

2 Postać ruchowa

3 Postać porażenna

4 Postać autonomiczna-dominuje zajęcie układu autonomicznego.

Obraz kliniczny: trzy grupy objawów:

-ruchowe

-czuciowe

-autonomiczne

Objawy symetryczne, w dystalnych częściach,

Np.:-obustronny niedowład wiotki

-dolegliwości bólowe

-parestezje

-ubytki czucia

-zaburzenia potliwości

-zaburzenia naczynio-ruchowe

-zmiany troficzne skóry

-szybko pojawiające się zaniki mięśniowe.

Okres ostry-ok. 2 tyg, profilaktyka

Okres podostry-kompleksowa fizjoterapia.

Choroba ma charakter przewlekły . Kinezyterapia w zależności od celu:

-wzmacnianie mięśni, -bierne, wspomagane lub czynne ćwiczenia

-metody neurofizjologiczne, PNF< Bobat., terapia zajęciowa.

Stosowanie fizykoterapii.

Elektrostymulacja- najpierw elektrodiagnostyka., galwanizacja katodowa- zaburzenia czucia i trofiki !!!! , MGT, masaże suche, wirowe, ciepło( temp.38st c sprzyja regeneracji nerwów)

Światłolecznictwo.

91 Urazy rdzenia kręgowego

Urazy rdzenia kręgowego

Urazy ciężkie, długa i trudna rehabilitacja do końca życia. Zależy od tego, czy uszkodzony rdzeń całkowicie czy częściowo i na jakim poziomie.

Cel- jak największa aktywizacja pacjenta do życia.

-ważne aby był psycholog.

Przyczyny-skoki do wody, upadki, wypadki komunikacyjne i inne.

1 okres ostry- bezpośrednio po urazie do 3 miesięcy. Ważne zabezpieczenie rdzenia przed wtórnymi uszkodzeniami. (gorsety, stabilizatory)

Rehabilitacja przyłóżkowa-ćw, bierne, wspomagane

-stymulacja układu oddechowego

-stymulacja pęcherza moczowego,-częste powikłania -pęcherz autogenny , infekcje, stymulacja pęcherza przez elektrostymulację .

-Etapowa pionizacja i profilaktyka powikłań.

-zabiegi-masaż , laser, psychoterapia, elektrostymulacja,

2 okres wczesny - do roku po urazie.

-stymulacja dna miednicy

-pęcherza moczowego,

- pionizacja i nauka chodu.

-przystosowanie do wózka

-nauka samoobsługi.

Motywacja do uczestnictwa w grupach aktywnej rehabilitacji-sport na wózku, taniec, przeciwdziałanie swastyce.

3 okres przewlekły do końca życia.

-okresowe pobyty, turnusy rehabilitacyjne.

-aktywna rehabilitacja

-edukowanie pacjenta i rodziny

-kontynuacja kinezyterapii i fizykoterapii

-ruch paraolimpijsktańce na wózkach, tenis ziemny, koszykówka na wózkach, pięciobój łucznictwo, maraton, przeszkody na wózkach.

Stabilizacja zwrotna.

92 Urazy czaszkowo mózgowe - postępowanie usprawniające

Urazy czaszkowo- mózgowe

Różne przyczyny, wypadki komunikacyjne, postrzały, upadki z wysoka…

Uszkodzenie mózgu może być pierwotne lub wtórne.

-pierwotne gdy jest bezpośrednie uszkodzenie mózgu.

-wtórne- gdy wtórnie dochodzi do uszkodzenia w wyniku długotrwałego niedokrwienia, krwiak, ciśnienie wewnątrzczaszkowe, infekcje, guzy.

Niedowłady:

-zaburzenia świadomości

-uszkodzenie nerwów czaszkowych

-zaburzenie móżdżkowe

-zaburzenie czynności psychicznej

Okres ostry:

Od kilku dni do kilkunastu tygodni.-profilaktyczne ułożenie

-zmiany pozycji ciała

-dobór odpowiedniego łóżka

-ćwiczenia bierne

-wspomagane i czynne

-pionizacja gdy lekarz pozwoli(monitorowanie tętna i ciśnienia) !!!!!!!

II okres -okres rehabilitacji na oddziale rehabilitacyjnym.

-Kontynuacja terapii ułożeniowej, ćwiczenia, pacjent stabilizuje,- pionizacja pod kontrolą tętna i ciśnienia, czynne ćw. Gdy nie ma zaburzeń świadomości.

-Uczymy chodzić gdy może lub nauka korzystania z wózka.

-metody

-fizykoterapia w zależności od celu -spastyka inna

-wzmacnianie siły-inna

-przeciwbólowa-inna

III etap w domu, adaptacja społeczna, zawodowa, ambulatoryjnie, i sanatoria.

93 Różnica między spastycznością a sztywnością mięśni

Spastyczność (spastyka) - zespół objawów występujących w następstwie uszkodzenia dróg nerwowych korowo-rdzeniowych (rdzeń kręgowy, droga ruchowa). Bardzo często spotykana w stanach po udarach mózgu i SM. Spastyczność polega na zwiększonym napięciu mięśniowym, wygórowaniu odruchów ścięgnistych (głębokich) i okostnowych oraz występowaniu odruchów patologicznych (np. odruchu Babińskiego). Może występować pod postacią wyprostną (kończyna dolna) lub zgięciową (kończyna górna).

Sztywność występuje np. w chorobie Parkinsona - w wyniku utraty kontroli napięcia mięśniowego dochodzi do jego wzmożenia we wszystkich grupach mięśniowych , co daje obraz rozlanej sztywności zwanej „sztywnością rury ołowianej”( podczas ruchów biernych w całym zakresie utrzymuje się taki sam opór). Zmiany te powodują charakterystyczny chód , postawę i wyraz twarzy.

94 Różnica między uszkodzeniem neuronu ruchowego ośrodkowego a obwodowego.

Opis drogi piramidowej [edytuj]

Układ piramidowy składa się z dwóch neuronów: ośrodkowego i obwodowego. Ośrodkowy neuron ruchowy to duża, piramidowa komórka Betza leżąca w 4 i częściowo 6 polu kory ruchowej(wg Brodmanna). Obwodowy neuron ruchowy to komórka leżąca w rogu przednim rdzenia kręgowego lub w jądrze ruchowym nerwów czaszkowych, w zależności od tego przez jakie nerwy dany mięsień jest unerwiany. Akson komórek Betza wychodząc z pola 4 lub 6 przechodzi przez istotę białą półkuli, tworząc tzw. wieniec promienisty torebki wewnętrznej (łac. corona radiata). Dalej, aksony przekazujące sygnał w kierunku mięśni zaopatrywanych przez nerwy szkieletowe), biegną przez odnogę tylną torebki (łac. crus posterior) układając się tak, że włókna związane z wyższymi partiami ciała są bardziej z przodu. Jest to tzw. droga korowo-rdzeniowa. Aksony przekazujące sygnał w kierunku mięśni unerwianych przez nerwy czaszkowe przechodzą przez kolano torebki wewnętrznej. Jest to tzw. droga korowo-jądrowa. Dalej włókna trafiają do śródmozgowia tworząc odnogi mózgu (łac. crus cerebrii), gdzie włókna drogi drugiej układają się zewnętrznie w stosunku do włókien drogi pierwszej. Dalej trafiają one do mostu. Na tej właśnie wysokości włókna drogi korowo-jądrowej zaczynają się rozchodzić i kierują się do odpowiednich ruchowych jąder nerwów czaszkowych. Pozostałe trafiają do piramidy. Większość z nich krzyżuje się (przechodzi na drugą stronę rdzenia) na wysokości kaudalnej części rdzenia przedłużonego wnikając do sznura bocznego. Jest to tzw. skrzyżowanie piramid od którego dalej ciągnie się droga korowo-rdzeniowa (piramidowa) boczna. Reszta włókien tworzy drogę korowo-rdzeniową przednią. Przechodzą one dopiero na drugą stronę rdzenia na wysokości odpowiedniego neuromeru poprzez spoidło białe rdzenia kręgowego. W rogu przednim istoty szarej rdzenia kręgowego znajdują się ciała komórek obwodowych. Ich aksony opuszczają rdzeń przez korzeń przedni nerwu rdzeniowego i kierują się w kierunku efektora.

Uszkodzenia drogi piramidowej spowoduje stan zwany porażeniem. W zależności od miejsca uszkodzenia porażenie będzie po lewej lub prawej stronie ciała. Gdy uszkodzony zostanie neuron obwodowy brak będzie wszelkich odruchów (nawet obronnych), mięsień będzie wiotki, ze względu na zniesienie napięcia spoczynkowego (patrz budowa i funkcjonowanie mięśnia). Na wskutek takiego porażenia mięsień szybko będzie zanikał. W przypadku uszkodzenia neuronu ośrodkowego zniesione zostaną tylko odruchy zależne od naszej woli. Mięsień będzie posiadał odruch obronne, np. odruchy rozciągowe, cofanie kończyny od ognia etc. Moc takich odruchów będzie nawet większa, ze względu na brak sterowania mięśniem przez korę ruchową.

95 Typy uszkodzeń splotu barkowego a ich objawy.

Porażenie Erba jest spowodowane uszkodzeniem 5 i części 6 korzonka szyjnego. (górna część splotu ramiennego).

Najczęściej występuje w wyniku urazu poporodowego, na skutek rozciągnięcia tkanek pomiędzy głową a barkiem dziecka. U dorosłych może wyniknąć w wyniku obrażeń. Porażeniu ulegają mięśnie : równoległoboczny, naramienny, nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, obły mniejszy, dwugłowy ramienia, ramienno promieniowy, odwracacz. Dochodzi do zniesienia przywodzenia łopatki do kręgosłupa, odwodzenie ramienia, rotacji ramienia na zewnątrz, zginania stawu łokciowego, odwracania przedramienia. Kończyna zwisa luźno przy boku chorego , przedramię wyprostowane max. Nawrócone..Leczenie za pomocą szyny odwodzącej.

Porażenie Klumpkego spowodowane jest uszkodzeniem ósmego korzonka szyjnego i pierwszego korzonka piersiowego. ( dolna część splotu ramiennego).Do uszkodzenia dochodzi przeważnie na skutek zadziałania sił wyrywających kończynę . Jeżeli uszkodzeniu uległy oba korzenie mamy do czynienia z całkowitym porażeniem i zanikiem wszystkich mięśni grupy środkowej ręki oraz długich zginaczy nadgarstka i palców. Porażenie jest podobne do występującego przy uszkodzeniu nerwu pośrodkowego i łokciowego na poziomie łokcia. Zostaja zniesione wszystkie ruchy ręki z wyjątkiem prostowania w stawach śródręczno paliczkowych i prostowania stawów kciuka. Wystepuje niemożność zginania nadgarstka. Połączenie ręki małpiej i szponiastej. W pierwszym okresie terapia spoczynkowa i ulożenie ręki w specjalnej szynie, ułożenie fizjologiczne.

96 Opisz metody badań neurologicznych.

Badanie neurologiczne w rehabilitacji( jak i gdzie indziej) rozpoczyna się od przeprowadzenia wywiadu. Następnie bada się kolejno poszczególne odcinki ciała, dokonując różnych prób i szukając objawów neurologicznych. Wykonuje się również badania dodatkowe, m.in. płynu mózgowo-rdzeniowego, rentgenowskie, EMG, EEG.

Badanie fizykalne rozpoczyna się od oceny stanu świadomości pacjenta oraz ewentualnych zaburzeń mowy. Oprócz normalnego badania, które uwzględnia proporcje, kształt, symetrię czaszki, obecność blizn itp. Oraz obmacywania i opukiwania , stwierdza się obecność lub zniesienie ruchów mimicznych , niedomykalność oka, czy opadanie powieki i kącika ust, wygładzenie fałdu nosowo-wargowego (cechy porażenia nerwu twarzowego) a także występowanie sinicy wokół ust. Ważnym objawem jest też ewentualne nagłe zblednięcie lub pojawienie się zaczerwienienia twarzy podczas ćwiczeń.

Istotne jest również ustawienie szyi łącznie z głową ( ewentualne wystąpienie kręczu). Obserwuje się też stan przykurczu mięśni mostkowo - obojczykowo-sutkowych.

Badając kończyny górne i dolne zwraca się uwagę na ich : ułożenie, stan umięśnienia, zaburzenia odżywcze, i naczynioruchowe, ruchy bierne , napięcie mięśni, ruchy czynne, siłę mięśni, zborność oraz odruchy fizjologiczne i patologiczne, wreszcie czucie powierzchowne i głębokie.

Przy ocenie stanu mięśni -uogólniony zanik mięśni- skutek nieczynności przy np. porażeniu połowiczym, zanik w odcinkach dosiebnych przy niektórych zapaleniach wielonerwowych, w chorobie Heinego-Medina zanik pojedynczego mięśnia lub grupy mięśniowej.

Rzekomy przerost mięśni-w niektórych postaciach postępującej dystrofi mięśniowej np. ( tzw postać rzekomo przerostowa typ Duschenne Griesinferra.

Drżenie mięśniowe - drzenie pęczkowe zanikających mięśni może wystąpić przy uszkodzeniu obwodowego neuronu ruchowego leżącego proksymalnie w pobliżu komórek rogów przednich rdzenia lub nawet niewielkie u zdrowych osób.

Ruchy mimowolne-hiperkinezy- np. w chorobie Parkinsona na skutek uszkodzenia jader podkorowych - drżenie samoistne, a w chorobach móżdżku i SM występuje drżenie zamiarowe i inne np. drżenie statyczne u alkoholików.

Ruchy dowolne-niezręczne ruchy kkd mogą świadczyć o zaburzeniu koordynacji lub dyspraksji , czyli częściowej lub całkowitej utracie możliwości wykonywania ruchów skoordynowanych . Opóźnienie inicjacji ruchów i ograniczenie ich amplitudy , gdy już się rozpoczną , przemawia za hipokinezją pozapiramidową.

Badając ruchy bierne zwracamy uwagę na ich zakres. W chorobach układu nerwowego ograniczenie ruchomości wskutek przykurczu może się rozwinąć w następstwie silnego i długotrwałego napięcia mięśni albo też w efekcie porażenia lub niedowładu (np. niewłaściwe ułożenie ciała w Heinego Medina jest powodem przykurczu.

Zaburzenia napięcia mięśni spotyka się w wielu chorobach układu nerwowego. Dla celów klinicznych napięcie mięśniowe określa się jako opór odczuwany podczas wykonywanych biernych ruchów w stawie.

Hipertonia-czyli wzmożone napięcie mięśniowe , może mieć postać spastyczności lub sztywności.

Spastyczność -to stan kurczowy towarzyszący uszkodzeniom górnego neuronu ruchowego( ośrodkowego). Cechuje się szybkim narastaniem oporu przy zapoczątkowaniu ruchu biernego , po czym kontynuacja ruchu powoduje nagłe znikniecie oporu. Sztywność oznacza ciągły opór podczas ruchów biernych . Występuje w schorzeniach zwojów podstawy mózgu i przypomina zginanie ołowianej rury . Nadaje mu się nazwę objawu ołowianej rury , sztywności plastycznej lub pozapiramidowej. Gdy na sztywność nałoży się drżenie , wówczas opór w stosunku do ruchów biernych narasta w sposób skokowy i mówi się o objawie koła zębatego.

Hipotonia-obnizenie napięcia mięśni spotykane w chorobach powstałych wskutek uszkodzenia komórek rogów przednich rdzenia. , nerwów obwodowych, włókien korzonków tylnych np. w wiądzie rdzenia.

Badanie ruchów czynnych i siły mięśniowej -rozpoczyna się od obserwacji ruchów w poszczególnych stawach polecając choremu wykonywać ruchy najpierw w stawach dystalnych , a następnie w proksymalnych. , zwracając uwagę na sprawność ruchów , ich szybkość i zakres. Następnie aby przekonać się czy nie zachodzi nieznaczny niedowład kg lub dolnej polecamy choremu unieść kończyny i utrzymać je wyprostowane przy zamkniętych oczach. W razie niedowładu zaobserwujemy:

-kończyna niedokładna „opóźnia się” gdy stopniowo je opuszczamy

-przy utrzymywaniu na tej samej wys. kończyna powoli opada

Badanie czucia- eksterocepcja- badanie czucia powierzchownego, czucie dotyku- dotykamy kłaczkiem waty

- czucie bólu- za pomocą szpilki

- czucie temperatury -probówkami z gorącom i zimną wodą( są to tylko przykłady)

Propriocepcja-czucie głębokie mięśni i stawów, -czucie ułożenia kończyn, ruchu rozpoznawania kształtów , wielkości przedmiotów, rodzaju materiału, oporu lub ciężaru.

Podczas rutynowego badania neur. wywołujemy

-odruch z kości łokciowej-uderzenie w okolicę wyrostka rylcowatego k. łokciowe.

-odruch z kości promieniowej

- odruch z mięśnia dwugłowego ramienia, z m.trójgłowego rawienia.

-odruch kolanowy(rzepkowy)

-odruch ze ścięgna Achillesa(skokowy)

-odruch podeszwowy skórny

-odruch Babińskiego- zgięcie grzbietowe palucha z wachlarzowatym rozstawieniem pozostałych palców(uszkodzenie dróg piramidowych)

-objaw Rossolimo-zgięcie podeszwowe i rozstawienie palców przy szybkim uderzeniu w ich opuszki.(uszkodzenie dróg piramidowych)

Wybrane specjalne testy w bad. neurologicznym

-testy naciągające nerw kulszowy i rdzeń kręgowy-objaw Lassequea, test Kerniga- zginanie glowy pacęta w kierunku kl. piersiowej

-testy zwiększające ćiśnienie wewnątrzoponowe- test Miligrama, Naffzingera, , Valsalva

-badanie kr szyjnego Valsalva , Swallowing(trudności przełykania)

-badanie dystrakcyjne kr szyjnego, kompresyjne

Testy badające segmentarne unerwienie-test Beevorsa, powierzchowny o-odruch brzuszny, dźwigaczjąder, zwieracz odbytu

I inne.

97 Choroby naczyniowe mózgu.

strona główna > informacje ogólne > choroby CHOROBY NACZYNIOWE MÓZGU Udar mózgu (ang. stroke) - jest to nagłe ogniskowe lub uogólnione zaburzenie czynności mózgu utrzymujące się powyżej 24 godzin lub prowadzące do śmierci wywołane jedynie przez przyczyny naczyniowe. Udar niedokrwienny mózgu - udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu. Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającym przepływem krwi przez dany obszar mózgu. Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności lub materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego. Do powstawania zatorów mózgowych przyczyniają się niektóre choroby serca (jak na przykład wady zastawek, ostry zawał serca, zaburzenia rytmu serca) - zator kardiogenny. Innym źródłem zatorów są zmiany miażdżycowe w innych tętnicach, ulegające fragmentacji i przemieszczeniu do tętnic mózgowych - zator wewnątrztętniczy. W pewnych okolicznościach może dochodzić do przedostania się materiału zatorowego z układu żylnego (kończyn dolnych lub miednicy małej) - zator paradoksalny. Do udaru niedokrwiennego może także doprowadzić gwałtowny uogólniony spadek przepływu krwi przez naczynia (przy spadku ciśnienia krwi lub nasilonych zaburzeniach rytmu serca), który w połączeniu ze zwężeniem tętnic mózgowych powoduje niedostateczne zaopatrzenie mózgu w tym rejonie. Inne rzadkie przyczyny udaru mózgu to: Zaburzenia krzepnięcia Choroby krwi Zmiany zapalne naczyń Uszkodzenie ściany tętnic (rozwarstwienie): pourazowe lub samoistne Zakrzep zatok żylnych mózgu i żył mózgowych Udar krwotoczny mózgu, czyli krwotok mózgowy - udar spowodowany przedostaniem się krwi poza naczynie mózgowe. W konsekwencji doprowadza do niszczenia tkanki przez wynaczynioną krew. Najczęściej dochodzi do niego wskutek pęknięcia drobnych tętnic mózgowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego. Inną przyczyną mogą być nieprawidłowości naczyń (tak zwane malformacje naczyniowe, naczyniaki). Krwotok podpajęczynówkowy (podpajęczy) - krwotok do przestrzeni płynowych otaczjących mózg. Najczęściej jest spowodowany pęknięciem tętniaka, czyli nieprawidłowego poszerzenia dużych tętnic przebiegających na podstawie i powierzchni mózgu. W zależności od umiejscowienia tętniaka może z nim współistnieć krwotok mózgowy. Typy udarów: Niedokrwienne (ok.80%) Spowodowane zmianami zakrzepowymi w dużych naczyniach szyjnych i mózgowych (ok.30%) Spowodowane zmianami w małych tętnicach mózgowych (ok.20%) Spowodowane zatorem (ok.30%) Krwotoczne (ok.20%) Krwotoki śrómózgowe (ok.15%) Krwotoki podpajęczynówkowe (ok.5%) Ze względu na przebieg kliniczny niedokrwienia mózgu (czas trwania objawów) wyróżniono: Przejściowy atak niedokrwienny (ang. TIA, Transient Ischemic Attack) - objawy ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń czynności mózgu trwające poniżej 24 godzin. Udar niedokrwienny z objawami odwracalnymi (ang. RIND, Reversible Ischemic Neurological Deficit) - objawy zaburzeń czynności mózgu trwające powyżej 24 godzin, wycofujące się przed upływem 21 dni. Dokonany udar niedokrwienny - objawy trwałego zaburzenia funkcji mózgu. Udar postępujący - narastające objawy zaburzeń funkcji mózgu spowodowane przyczynami naczyniowymi. Inne pojęcia: Zaniewidzenie jednooczne (łac. amaurosis fugax, ang. Transient Monocular Blindness, TMB) - objawy zaburzeń widzenia w jednym oku spowodowane najczęściej materiałem zatorowym przemieszczającym się przez tętnicę środkową siatkówki. Źródłem tego materiału są najczęściej zmiany miażdżycowe w tętnicy szyjnej (wewnętrznej lub wspólnej). Objawy niedokrwienia siatkówki są uznane za równoważne z niedokrwieniem mózgu, to znaczy, że TMB traktowane jest klinicznie jak TIA. Niedowład - osłabienie siły mięśni. Może dotyczyć różnych grup mięśni w zależności od miejsca uszkodzenia mózgu. Porażenie - całkowity brak możliwości poruszania daną grupą mięśni. W udarze najczęściej występuje niedowład lub porażenie mięśni twarzy i kończyn po jednej stronie ciała - typowo po stronie przeciwnej niż lokalizacja udaru. Afazja - zaburzenia funkcji mowy spowodowane uszkodzeniem ośrodków mowy w mózgu. Może objawiać się zaburzeniami rozumienia mowy, niemożnością przypominania sobie słów (np. nazw przedmiotów), kłopotami w prawidłowym wypowiadaniu słów i zdań lub kombinacją wymienionych. Towarzyszyć jej mogą trudności w czytaniu, pisaniu oraz liczeniu. Afazja występuje przy uszkodzeniu tak zwanej dominującej półkuli mózgu. W przypadku ludzi praworęcznych jest nią półkula lewa. Objawy udaru mózgu Najczęstszymi objawami udaru mózgu jest nagłe wystąpienie: niedowładu lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała "znieczulenia" twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej stronie ciała zaburzeń mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się zaburzeń widzenia w jednym lub obu oczach zaburzeń chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy silnego bólu głowy bez znanej przyczyny Objawy udaru zależą od umiejscowienia uszkodzenia w mózgu oraz od jego rozległości. Dlatego u poszczególnych osób objawy mogą się różnić. Udar mózgu często jest niebolesny. Wymienione objawy są poważnym ostrzeżeniem! Niezwłocznie należy zwrócić się o pomoc do lekarza! Wezwij Pogotowie Ratunkowe - telefon 999. Udar mózgu jest stanem naglącym. Nie czekaj, by zobaczyć, czy objawy ustąpią same! Szybkie rozpoznanie to szansa na skuteczniejsze leczenie. Nawet jeśli objawy ustępują samoistnie, należy zgłosić się jak najszybciej do lekarza.

---