Odpowiedzialność w administracji publicznej
Odpowiedzialność za legalne działania administracji
Funkcjonowanie administracji - zwłaszcza podejmowanie działań władczych - niesie za sobą możliwość wyrządzenia szkody jednostce.
Pociąga to za sobą konieczność uregulowania zasad i trybu naprawienia szkody wyrządzonej czynnościami organów jak i funkcjonariuszy administracji
* Odpowiedzialność za szkodę wynikłą z działań legalnych
- szkody spowodowane legalnym wykonywaniem funkcji władczych przez organy administracji publ. (rządowej i samorządowej),
- szkody poniesione wskutek wykonywania określonych praw podmiotowych, lub
- rozwijania określonej działalności na podstawie ustawowego upoważnienia.
* Cechy wspólne odpowiedzialności
- Podmiot administracji wyrządzający szkodę,
- Szkoda jest nie do uniknięcia,
- Szkodliwe następstwa działalności administracji dla innych podmiotów,
- Uprawnienie do działania podmiotu administracji (z prawa podmiotowego, z ustawy) - pozbawia działanie wyrządzające stratę cechy bezprawności,
- realizacja tzw. interesu publicznego,
- obowiązek wyrównania strat z mocy prawa,
- ww. obowiązek nie jest związany z podmiotem wyrządzającym stratę - obowiązek wyrównania ciąży na tym czyj interes był chroniony (Sk. Państwa, jst.),
- wyrównanie obejmuje zwykle stratę rzeczywistą
* Konstytucja RP z 1997 - a obowiązek naprawienia szkód wyrządzonych zgodnym z prawem działaniem władzy publicznej
- słuszne odszkodowanie za wywłaszczenie dokonywane na cele publiczne (art. 21 ust. 2) -
wyjątek od zasady ochrony własności (Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia - art. 21 ust.1, art. 64)
- wyrównywanie strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (art. 228 ust. 4)
* Rodzaje uszczerbków objętych obowiązkiem odszkodowawczym
- wywłaszczenie prawa i ingerencje władcze o skutku identycznym z wywłaszczeniem,
- wywłaszczenie czasowe - pozbawienie władztwa nad rzeczą,
- ingerencja w postaci ustanowienia służebności publicznoprawnej,
- ingerencja w postaci ograniczenia sposobu korzystania z własności nieruchomości,
- ingerencje skutkujące zmniejszeniem wartości nieruchomości,
* Rodzaje uszczerbków objętych obowiązkiem odszkodowawczym
- pozbawienie uprawnień wynikających z decyzji administracyjnej,
- wyrządzenie szkody na osobie w związku z wykonywaniem zadań administracji publ.,
- nałożenie obowiązku prowadzenia określonej działalności lub świadczeń osobistych i rzeczowych w interesie publicznym,
- ograniczenie praw człowieka i obywatela w związku z wprowadzeniem stanów nadzwyczajnych.
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651, z późn. zm.)
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości
- Istota wywłaszczenia nieruchomości - pozbawienie albo ograniczenie, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości (art. 112 ust. 2 ugn),
- Przedmiot wywłaszczenia - nieruchomości położone (wyjątek: art. 125 i art. 126) na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości
Kiedy organ wywłaszcza? - jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
Organ właściwy:
- starosta - wykonujący zadanie z zakr. adm. rządowej,
- organy wykonawcze jst - w odniesieniu do nieruchom. stanowiących własność gminy, powiatu, województwa.
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości
Cele publiczne - art. 6 ugn:
1) wydzielanie gruntów pod drogi publiczne i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji;
1a) wydzielenie gruntów pod linie kolejowe oraz ich budowa i utrzymanie;
1b) wydzielanie gruntów pod lotniska, urządzenia i obiekty do obsługi ruchu lotniczego, w tym rejonów podejść, oraz budowa i eksploatacja tych lotnisk i urządzeń;
2) budowa i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń;
3) budowa i utrzymywanie publicznych urządzeń służących do zaopatrzenia ludności w wodę, gromadzenia, przesyłania, oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym ich składowania,
4) budowa oraz utrzymywanie obiektów i urządzeń służących ochronie środowiska, zbiorników i innych urządzeń wodnych służących zaopatrzeniu w wodę, regulacji przepływów i ochronie przed powodzią, a także regulacja i utrzymywanie wód oraz urządzeń melioracji wodnych, będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego;
5) opieka nad nieruchomościami stanowiącymi zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
5a) ochrona Pomników Zagłady,
6) budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji, sądów i prokuratur, państwowych szkół wyższych, szkół publicznych, a także publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych i obiektów sportowych;
6a) budowa i utrzymywanie obiektów oraz pomieszczeń niezbędnych do realizacji obowiązków w zakresie świadczenia przez operatora publicznego powszechnych usług pocztowych, a także innych obiektów i pomieszczeń związanych ze świadczeniem tych usług;
7) budowa i utrzymywanie obiektów oraz urządzeń niezbędnych na potrzeby obronności państwa i ochrony granicy państwowej, a także do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, w tym budowa i utrzymywanie aresztów śledczych,zakładów karnych oraz zakładów dla nieletnich;
8) poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie i składowanie kopalin stanowiących własność Skarbu Państwa oraz węgla brunatnego wydobywanego metodą odkrywkową;
9) zakładanie i utrzymywanie cmentarzy;
9a) ustanawianie i ochrona miejsc pamięci narodowej;
9b) ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody;
10) inne cele publiczne określone w odrębnych ustawach.
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
- wywłaszczenie tylko na rzecz Skarbu Państwa lub jst.
- wywłaszczeniem może być objęta cała lub część nieruchomości,
- rokowania o nabycie nieruchomości w drodze umowy - poprzedzają wszczęcie postępowania. Rokowania m-dzy starostą a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym. Jeżeli wywłaszczenie na wniosek jst - rokowania prowadzą organy wykonawcze. W ich trakcie można zaoferować nieruchomość zamienną
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego może nastąpić po bezskutecznym upływie dwumiesięcznego terminu do zawarcia umowy wyznaczonego na piśmie właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a także osobie, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe na tej nieruchomości. Termin ten liczy się od dnia zakończenia rokowań. Termin wyznacza starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej (art.115 ust. 2 ugn)
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego:
- na rzecz Skarbu Państwa - z urzędu,
- na rzecz jednostki samorządu terytorialnego - na wniosek jej organu wykonawczego,
- na skutek zawiadomienia złożonego przez podmiot, który zamierza realizować cel publiczny - z urzędu
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
- złożenie przez starostę w sądzie wniosku o ujawnienie w księdze wieczystej wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego,
- przeprowadzenie rozprawy administracyjnej
- wydanie przez starostę decyzji o nabyciu własności nieruchomości przez Sk.Pań. lub jst wnioskującą o wywłaszczenie,
- Nabycie z dniem w kt. decyzja stała się ostateczna
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
Elementy decyzji o wywł. nieruchom. (poza art. 107 kpa):
1) ustalenie, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana;
2) określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nieruchomości według księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz według katastru nieruchomości;
3) określenie praw podlegających wywłaszczeniu;
4) wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości;
5) wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości;
6) zobowiązanie do zapewnienia lokali zamiennych,
7) ustalenie wysokości odszkodowania.
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
Inne kompetencje organu wywłaszczeniowego:
- możliwość ustanowienia w decyzji o wywł. służebności oraz obowiązku budowy i utrzymania urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu lub niedogodnościom dla właścicieli nieruchomości sąsiednich,
- możliwość, udzielenia w drodze decyzji, podmiotowi, który będzie realizował cel publiczny, zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości po wydaniu decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, jeżeli zwłoka w jej zajęciu uniemożliwiałaby realizację celu publicznego, na który nieruchomość została wywłaszczona. Decyzji może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności.
* Odpowiedzialność za wywłaszczenie nieruchomości - procedura wywłaszczenia
- Możliwość ograniczenia w drodze decyzji sposobu korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń do przesyłania mediów oraz urządzeń łączności publ. I sygnalizacji.
- Wpis ostatecznej decyzji o wywłaszczeniu nieruchom. do księgi wieczystej na wniosek starosty lub organu wykonawczego jst.
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania - art. 128 - 135 ugn.
- Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.
- odszkodowanie zmniejsza się o kwotę równą wartości innych praw rzeczowych, jeżeli są ustanowione na wywłaszczanej nieruchomości
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
- odszkodowanie przysługuje także za szkody powstałe wskutek ustanowienia niezb. służebności i sposobu korzystania z nieruchomości (art.128 ust.4),
- Wysokość odszkodowania ustala się według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1, według stanu odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu.
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
- Ustalenie wysokości odszkodowania wyłącznie po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości.
- Odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
Wyjątki gdy wydawana jest przez starostę odrębna decyzja o odszkodowaniu:
1) w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3, art. 106 ust. 1 i art. 124-126 (m.in.. podział n.)
2) na wniosek podmiotu realizującego cel publiczny lub właściciela wywłaszczonej nieruchomości;
3) gdy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.
* Wyrok SN z 25.02.2003 r., III RN 31/02, OSNP 2004/6/93
Starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej jest od dnia 1 stycznia 1999 r. kompetentny do orzekania o odszkodowaniu za wywłaszczenie nieruchomości, przy czym od dnia 15 lutego 2000 r. rozstrzygnięcie o tym odszkodowaniu zamieszcza się bezpośrednio w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości.
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
- Możliwość przyznania, za zgodą właściciela lub użytkownika wieczystego, odpowiedniej nieruchomości zamiennej - w ramach odszkodowania - z zasobu Sk. Pań. lub jst
- Różnicę między wysokością odszkodowania ustalonego w decyzji a wartością nieruchomości zamiennej wyrównuje się przez dopłatę pieniężną.
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
Forma gotówkowa (art. 132 ugn)
- jednorazowa zapłata odszkodowania w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu, z zastrzeżeniem ust. 1a.
Wyjątek: w sprawach, w których wydano odrębną decyzję o odszkodowaniu, zapłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna.
- Stosowanie K. do skutków zwłoki lub opóźnienia w zapłacie odszkodowania
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
- Wysokość odszkodowania ustalona w decyzji podlega waloryzacji na dzień jego zapłaty. Waloryzacji dokonuje organ, osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do zapłaty odszkodowania.
- Możliwość ustalenia innego sposobu zapłaty przyznanego odszkodowania - tylko za zgodą osoby do niego uprawnionej
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
Organ zobowiązany do zapłaty odszkodowania:
- starosta- wykonujący zadanie z zakr. adm. rządowej,
- Organ wykonawczy jst - gdy na jej rzecz wywł.
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
Wypłata odszkodowania do depozytu sądowego:
1) osoba uprawniona odmawia jego przyjęcia albo wypłata odszkodowania natrafiana trudne do przezwyciężenia przeszkody lub
2) odszkodowanie za wywłaszczenie dotyczy nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym.
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
Podstawa ustalenia wysokości odszkodowania - wartość rynkowa nieruchomości - wyjątek art. 135
- Przy jej określaniu uwzględnia się rodzaj nieruchom., położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami.
- Wartość rynkową nieruchomości określa się według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości.
- Jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, powoduje zwiększenie jej wartości, wartość rynkową nieruchomości określa się według alternatywnego sposobu użytkowania wynikającego z tego przeznaczenia
* Procedura ustalenia i wypłaty odszkodowania
Art. 135 ust. 1 i 2 ugn.
Jeżeli ze względu na rodzaj nieruchomości nie można określić jej wartości rynkowej, gdyż tego rodzaju nieruchomości nie występują w obrocie, określa się jej wartość odtworzeniową.
Przy określaniu wartości odtworzeniowej nieruchomości, oddzielnie określa się wartość gruntu i oddzielnie wartość jego części składowych.
* Wyrok SN z 12.08.2009 IVCSK 187/09, Wspólnota 2009/36/29
- Z uwagi na to, że szkoda może być wyrządzona przez zaniechanie, które polegało na niewypełnieniu ustawowego obowiązku zwrotu wywłaszczonej zbędnej nieruchomości na cel uzasadniający wywłaszczenie, możliwe jest domaganie się odszkodowania.
- Art. 136 - Nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, z uwzględnieniem art. 137, chyba że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złożą wniosku o zwrot tej nieruchomości.
* Wyrok WSA z 26.07.2007, I SA/Wa 263/07
- Utrata dochodów z nieruchomości i spodziewanych zysków nie są objęte dyspozycją art. 128 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
- Podobnie WSA w wyroku z 19.09.2007, I SA/Wa 594/07 - Ustawa o g.n. odnosi się do wartości nieruchomości, a nie do powstałych w związku z wywłaszczeniem szkód, jakie ewentualnie poniosą dotychczasowi właściciele. Art. 154 ustawy nie przewiduje możliwości ustalania wartości nieruchomości w związku z uzyskiwanymi z niej dochodami. Zamiar prowadzenia dalszej działalności rolniczej nie ma wpływu na wysokość odszkodowania.
* Szczególna procedura - EURO 2012
- Podstawa: ustawa z 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA EURO 2012 (Dz. U. z 2010 r. Nr 26, poz. 133)
* EURO 2012
- Cel: Szybka ścieżka wywłaszczeniowa
- Brak konieczności wydawania 2 odrębnych decyzji - o lokalizacji inwestycji i o wywłaszczeniu gruntów pod nią potrzebnych - obie decyzje mogą być w 1 akcie
- Brak odrębnego postępowania wywłaszczeniowego
- Przeniesienie własności nieruchomości pod przedsięwzięcie- automatyczne i nastepuje z mocy prawa, gdy decyzja lokalizacyjna staje się prawomocna (ostateczna)
* EURO 2012
- Bezpośrednio po uprawomocnieniu decyzji lokalizacyjnej inwestor może zająć nieruchomość i zacząć pracę
- Element przyspieszający inwestycję - oddzielenie etapu wywłaszczenia od etapu zapłaty odszkodowania.
- Jeżeli w ciągu 2 m-cy od dnia uprawomocnienia decyzji lokalizacyjnej strony nie dojdą do porozumienia, wysokośc odszkodowania ustala wojewoda w drodze decyzji
* EURO 2012
- Podstawa ustalenia odszkodowania - operat szacunkowy sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego.
- Podstawa wyceny - stan nieruchomości w dniu wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 przez organ I instancji, oraz wg jej wartości w dniu zawarcia porozumienia lub w dniu wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania
- Czy takie rozwiązanie jest zgodnie z konstytucją? - ograniczenie praw własności obywatela przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości obrony swych praw
* EURO 2012
- Waloryzacja odszkodowania - na dzień wypłaty wg zasad obowiązujących w przypadku zwrotu wywłaszczonych nieruchomości
- Kto wypłaca - Skarb Państwa lub j.s.t. w zależności od tego na czyją rzecz wywłaszczono
- Termin zapłaty - 14 dni od dnia, w którym zostanie uzgodniona wysokość odszkodowania, lub decyzja o ustaleniu odszkodowania stanie się ostateczna
* EURO 2012
Bonus dla właścicieli - jeżeli nie będą się odwoływać:
- Odszkodowanie wyższe o 5% - jeśli właściciel wyda nieruchomość, lub wyda i opuści lokal lub pomieszczenia niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji, albo w którym decyzja lokalizacyjna stała się ostateczna,
- Odszkodowanie wyższe o 10 tys. zł - jeżeli wywłaszczona nieruchomość była zabudowana budynkiem - cel-pokrycie kosztów związanych z poszukiwaniem nowej nieruchomości, podatków i opłat.
* Stany nadzwyczajne
W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny:
- stan wojenny,
- stan wyjątkowy
- stan klęski żywiołowej.
Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości.
Zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych, określa ustawa.
* Stany nadzwyczajne
- Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela art. 228 KRP
- Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.
* Stany nadzwyczajne
- USTAWA z dnia 22.11.2002 r.o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz.U.02.233.1955)
- Każdemu, kto poniósł stratę majątkową w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu nadzwyczajnego, służy roszczenie o odszkodowanie.
- Odszkodowanie obejmuje wyrównanie straty majątkowej, bez korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby strata nie powstała.
* Stany nadzwyczajne
- Odszkodowanie przysługuje od Skarbu Państwa.
- Odszkodowanie nie przysługuje, jeżeli strata majątkowa powstała wyłącznie z winy poszkodowanego lub z winy osoby trzeciej.
- pisemny wniosek poszkodowanego, złożony do właściwego wojewody.
Elementy wniosku:
- oznaczenie organu, do którego jest skierowany, oraz sprawy, której dotyczy;
- imię, nazwisko oraz adres wnioskodawcy;
- wysokość poniesionej straty majątkowej oraz czas, miejsce i okoliczności jej powstania;
- rodzaj ograniczenia, z którego wynikła strata majątkowa;
- data i podpis składającego pismo.
* Stany nadzwyczajne
- Decyzję w sprawie odszkodowania wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce powstania straty majątkowej.
- Gdy strata majątkowa powstała na terenie dwóch lub więcej województw, właściwy jest ten wojewoda, do którego najpierw złożono wniosek.
- Termin wydania - niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku. Decyzja jest ostateczna.
- Termin wypłaty o. - 30 dni od dnia doręczenia decyzji poszkodowanemu.
- Prawo odwołania do sądu powszechnego - nie wstrzymuje wykonania decyzji.
- Roszczenie o odszkodowanie przechodzi na następców prawnych poszkodowanego