Postępowanie cywilne

Skarga kasacyjna - nadzwyczajny środek zaskarżenia w procesie cywilnym przysługujący od prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie, wydanego przez sąd II instancji. Skargę kasacyjną rozpoznaje Sąd Najwyższy, a wnosi się ją za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi kasacyjnej

strona w sprawie

Prokurator Generalny

Rzecznik Praw Obywatelskich

Prezes Urzędu Zamówień Publicznych od wyroku sądu zapadłego w wyniku wniesienia skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej.

Wymogi formalne skargi kasacyjnej

Skarga kasacyjna powinna zawierać tzw. cechy istotne lub kreatywne (art. 398⁴ § 1 k.p.c.):

oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia,

przytoczenie podstaw skargi kasacyjnej i ich uzasadnienie,

wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany,

Jeśli skarga kasacyjna nie spełnia powyższych wymagań, sąd drugiej instancji, który nadaje bieg skardze kasacyjnej, nie wzywa skarżącego do uzupełnienia tych braków, lecz odrzuca skargę kasacyjną. Strona może, z własnej inicjatywy, uzupełnić ten brak przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej.

Skarga kasacyjna, oprócz ww. cech kreatywnych, powinna zawierać wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie (art. 398⁴ § 2 k.p.c.), spełniać wymagania pisma procesowego, a w sprawach o prawa majątkowe wskazywać wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 398⁴ § 3 zd. 1 k.p.c.). Ponadto do skargi, niezależnie od odpisów dla pozostałych stron postępowania, należy dołączyć dwa jej odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego oraz dla Prokuratora Generalnego, chyba że on sam wniósł skargę (art. 398⁴ § 3 zd. 2 k.p.c.) . Braki formalne skargi inne niż kreatywne podlegają uzupełnieniu. W tym celu przewodniczący zarządzeniem wzywa stronę skarżącą do uzupełnienia w terminie tygodniowym stwierdzonych braków formalnych skargi kasacyjnej pod rygorem jej odrzucenia. W razie bezskutecznego upływu terminu sąd postanowieniem, które podlega zaskarżeniu do Sądu Najwyższego, odrzuca skargę kasacyjną.

Sąd drugiej instancji sprawdza również czy został zachowany termin do wniesienia skargi kasacyjnej oraz jej dopuszczalność. Skarga kasacyjna przysługuje tylko wtedy, gdy przed upływem tygodnia od ogłoszenia sentencji orzeczenia, strona zażądała jego doręczenia wraz z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę wynosi dwa miesiące liczone od dnia doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem. Przed doręczeniem wyroku z uzasadnieniem bieg terminu do wniesienia skargi nie rozpoczyna się. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich wynosi sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem - od chwili doręczenia orzeczenia stronie.

W postępowaniu kasacyjnym obowiązuje przymus adwokacko-radcowski (art. 87¹ § 1 k.p.c.). Stronę działającą w postępowaniu w II instancji bez adwokata lub radcy prawnego sąd ma obowiązek pouczyć o treści przepisów o obowiązkowym zastępstwie i o skutkach niezastosowania się przez stronę do tych przepisów. Skarga kasacyjna wniesiona samodzielnie przez stronę, bądź w jej imieniu przez pełnomocnika niebędącego adwokatem lub radcą prawnym zostanie zwrócona bez wezwania do usunięcia braków (art. 130 § 5 k.p.c.). Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu kasacyjnym nie obowiązuje jedynie, gdy stroną, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (art. 87¹ § 2 k.p.c.).

Środki odwoławcze

Środek odwoławczy - środek prawny, podgrupa szerszego pojęcia środków zaskarżenia, służący stronie w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, którego celem jest doprowadzenie do zmiany lub uchylenia orzeczenia.

Środki odwoławcze dzielone są na:

zwyczajne - mające na celu uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia w toku instancji, czyli służące od orzeczeń nieprawomocnych;

nadzwyczajne - służące obaleniu orzeczenia prawomocnego przez ponowne rozpoznanie zakończonej już nim sprawy.

Wyróżniane w nauce prawa cechy środków odwoławczych:

suspensywność - zdolność do wstrzymania uprawomocnienia się orzeczenia,

dewolutywność - zmierzanie do obalenia lub zmiany zapadłego orzeczenia przez sąd wyższej instancji,

dyspozycyjność - tylko uprawniony do tego przez prawo (legitymowany) podmiot może wnieść środek odwoławczy, nigdy nie można wnieść go z urzędu,

umiarkowany formalizm procesowy - forma, czas, miejsce, przebieg postępowania są konkretne i zapisane w ustawie.

W postępowaniu cywilnym do zwyczajnych środków odwoławczych zalicza się apelację i zażalenie. Apelacja przysługuje od orzeczeń merytorycznych - wyroków w procesie, postanowień orzekających co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym i postanowień o uznaniu orzeczenia sądu zagranicznego. Zażalenie co do zasady przysługuje od niemerytorycznych postanowień kończących postępowanie w sprawie. Wyjątkowo przysługuje od innych postanowień i zarządzeń sądu lub zarządzeń przewodniczącego, jeśli przepis szczególny to przewiduje.

---