Postępowanie administracyjne- zespół przepisów regulujących wszelkie postępowanie przed organami administracji.
Postępowanie administracji- ciąg czynności proceduralnych podejmowanych w celu rozstrzygnięcia sprawy administracji, przed podmioty administracji oraz ciąg czynności proceduralnych podejmowanych w celu weryfikacji tych rozstrzygnięć.
Postępowanie administracyjne- zaczęło się rozwijać na początku XVII w.
Kodyfikacja badeńska 1884r.
Kodyfikacja hiszpańska 1889r.
Kodyfikacja austriacka 1921r.
Procedura administracji w Polsce po I wojnie światowej.
Konstytucja marcowa wprowadziła 2 zasady:
dwuinstancyjności,
sądownictwa administracji.
Powołanie w 1921r. Najwyższego Trybunału Administracyjnego o szerokich uprawnieniach.
W 1928r. Nastąpiła kodyfikacja (wzorem była administracja austriacka).
W 1950 wprowadzono instytucję skarg, która całkowicie obaliła zasady procedury administracji.
W 1960r. - 14 czerwiec - wprowadzenie KPA.
Komisja kodyfikacyjna i prawo pracy i prawo cywilne.
Przywrócenie sądownictwa administracji nastąpiło w drodze ustawy z 1980r.
Zakres obowiązywania KPA.
Kodeks reguluje postępowanie administracji ogólnej. Przyjęto klauzurę właściwości generalnych. Kodeks normuje 4 typy postępowań:
postępowanie jurysdykacyjne (w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracji),
postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń,
postępowanie w sprawach skarg i wniosków,
postępowanie dotyczące rozstrzygania sporów o właściwość pomiędzy organami administracji publicznej, jak też administracją a sądami.
Najważniejsze jest postępowanie juryzdykacyjne. Postępowanie toczy się przed organami administracji publicznej. Organami administracji są:
minister (art.5 § 2, pkt. 4),
centralne organy administracji rządowej,
wojewodowie,
terenowe oddziały administracji rządowej (zespolone i niezespolone),
organy jednostek samorządu terytorialnego (starosta, marszałek, SKO, kierownicy jednostek organizacyjnych działających w imieniu wójta, prezydenta, starosty, marszałka, organy gminy, powiatu i województwa.
Postępowanie jurysdykcyjne może toczyć się przed innymi organami państwowymi i innymi podmiotami, gdy są one z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do załatwienia spraw indywidualnych rozstrzyganych na drodze decyzji.
Przedmiotem postępowania jurysdykcyjnego jest sprawa indywidualna, rozstrzygana
w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja administracyjna to każda forma indywidualnego zewnętrznego aktu administracyjnego, który stanowi jednostronne władcze działanie organu wydającego akt.
Istotą decyzji jest wywołanie określonych skutków prawnych (np. wydanie pozwolenie
na budowę). Nazwa aktu nie odgrywa zbytniej roli, znaczenie ma charakter.
Postępowanie w sprawie skarg i wniosków - najszerzej uregulowane postępowanie, dotyczące organów państwowych (nie tylko administracyjnych). Organy jednostek samorządu terytorialnego i organy organizacji społecznej - podmioty.
Postępowanie to stosuje się przed polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi
i urzędami konsularnymi, karno - skarbowymi, w sprawach podatkowych i w sferze podległości służbowej pracowników.
Rozstrzyganie sporów o właściwość. Spory pozytywne (wielu chętnych do rozstrzygnięcia sprawy), spory negatywne (nikt nie jest chętny do zajęcia się sprawą). Pewne postępowania
są wyłączone z zakresu KPA: do spraw karno - skargowych, do spraw podatkowych. Nie stosujemy KPA przed polskimi przedstawicielstwami dyplomatycznymi i urzędami konsularnymi (urzędy te zajmują się tylko obywatelami polskimi), z wyjątkiem skarg
i wniosków. Sfera wewnętrzna działania administracji jest również wyłączona z zakresu KPA: w stosunkach podległości służbowej itp. (art. 3 i 4). Postępowania administracyjne wyłączone z zakresu KPA: postępowanie celne, postępowanie egzekucyjne.
Zasady ogólne postępowania administracyjnego.
Postępowanie administracje toczy się wg pewnych zasad. Zasady te stanowią poprzez uregulowanie w KPA normy prawne. Zasady te stanowią integralną część kodeksu wg NSA.
Zasady: praworządności (art.6 i 7 KPA), uwzględniania z urzędu interesu publicznego
i słusznego interesu obywateli (art. 7 KPA), zasada prawdy obiektywnej (art. 7 KPA), zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa (art. 8 KPA), zasada informowania stron i innych uczestników postępowania (art. 9 KPA), zasada czynnego udziału strony
w postępowaniu (art. 10 p. 1), zasada odstąpienia od czynnego udziału strony w postępowaniu (art. 10 p. 2), zasada przekonywania (art.11 KPA), zasada szybkości, prostoty oraz wnikliwości (art.12KPA), zasada ugodowego załatwiania sprawy (art. 13 KPA), zasada pisemności (art. 14. p. 1 KPA), zasada ustna (art. 14 p. 2 KPA), zasada dwuinstancyjności postępowania (art. 15 KPA), zasada trwałości decyzji ostatecznych (art. 16 p. 1 KPA), zasada naruszenia trwałości decyzji ostatecznych (art. 16. p. 2 KPA), zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych (art. 16 p. 2 KPA).
Organy prowadzące postępowanie.
Organy wyższego stopnia - organy II instancji.
W stosunku do innych organów - organy nadrzędne lub inni ministrowie. W zakresie organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.
Art. 18 KPA jest bardzo rzadko stosowany. Właściwość organów to zdolność prawna
do rozpoznawania i rozstrzygania sprawy.
W zależności od ustalenia właściwości rozróżniamy właściwość:
ustawową,
delegacyjną (na podstawie porozumienia).
Właściwość rzeczowa i miejscowa muszą być przestrzegane przez organy z urzędu.
Właściwość rzeczowa składa się z właściwości resortowej (wskazuje pion organów administracyjnych, które załatwiają daną sprawę) i z właściwościami instancyjnej (stanowi, który z organów danego pionu resortowego jest upoważniony do załatwienia sprawy).
Właściwość rzeczową ustala się wg przepisów o zakresie działania organów (przepisy prawa ustrojowego, rzadziej materialnego).
Właściwość miejscowa określa zdolność organu do załatwienia określonych spraw na danym obszarze (jednostka podziału zasadniczego kraju).
Właściwość miejscowa określana jest według KPA i w przepisach szczególnych. W KPA (art. 21) Nieprzestrzeganie właściwości wiąże się z sankcją (stwierdzenie nieważności decyzji)
Spory o właściwość. Wyróżniamy 2 typy sporów i spór pozytywny (dwa lub większą ilość organów, które chcą załatwić sprawę), spór negatywny (żaden organ nie uważa się właściwy do załatwienia sprawy).
Art. 22 określa kto rozpatruje dane spory.
Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji publicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu
na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawiadomienia o tym organ właściwy
do rozstrzygnięcia sporu.
Istnieje możliwość zaistnienia sporu między organem administracji, a sądem powszechnym. Wówczas spór rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym (art. 190, 191 KPA). Wyłączenie pracownika oraz organu, celem jest zapewnienie bezstronności obiektywizmu działania organu.
2 kategorie przyczyn włączenia pracownika organu administracji:
przyczyny bezpośrednio określane w ustawie (art. 24 p. 1)
przyczyny, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika (art. 24 p. 3).
Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki
ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.
Wyłączenie organu administracji publicznej następuje z mocy prawa. Z wyłączeniem mamy do czynienia, jeżeli sprawa dotyczy interesó3w majątkowych kierownika organu, osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia.
W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę oraz organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowiska kierownika.
W przypadku braku organu wyższego stopnia, do załatwienia sprawy organ właściwy wyznacza premier.
Wyłączenie członka organu kolegialnego, decyduje o tym przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony członka organu kolegialnego albo z urzędu.
W przypadku, gdy samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego członków nie może załatwić sprawy, wówczas minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.
Za nieprzestrzeganie przepisów o wyłączeniu pracownika lub organu grozi sankcją (wznowienie postępowania)
Strona
Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczącego postępowania albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
ujęcie bierne (gdy organ wszczyna z urzędu),
ujęcie czynne (wniosek do osoby, składającej wniosek o wszczęcie postępowania).
Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe
i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne, również jednostki
nie posiadające osobowości prawnej.
koncepcja subiektywna - procesowa,
koncepcja obiektywna - materialna.
Subiektywna koncepcja - stroną jest każdy, kto twierdzi wobec organu administracji,
że postępowanie dotyczące jego interesu prawnego. Na takie żądanie należy wszcząć postępowanie, a gdy okaże się, że podmiot ten nie jest stroną to wydajemy wówczas decyzję odmowną.
Obiektywna koncepcja (materialna)- stroną w postępowaniu jest taki podmiot, co do którego organ prowadzący postępowanie stwierdzi legitymowanie się interesem opartym na prawie administracyjnym. Nie wszczyna postępowania, nie wydaje decyzji.
Stroną mogą być osoby fizyczne, osoby prawne, jednostka nie posiadająca osobowości prawnej.
Zdolność administracyjno - prawna - zdolność do bycia stroną w postępowania administracyjnym.
Osoby fizyczne - zdolność prawną nabywa każdy człowiek od chwili urodzenia.
Zdolność procesowa to zdolność do podejmowania czynności w postępowaniu administracyjnym (osobiście lub przez pełnomocników). Przy zdolności procesowej odwołujemy się do KC, który definiuje pełnoletność (18 lat).
Osoby, które nie mają, nie posiadają zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli. Osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej to działają przez swych ustawowych przedstawicieli. Zmiana strony, dotyczy to czynności prawnych między żyjącymi oraz wskutek śmierci, ale nie dotyczy to wszystkich spraw. Dotyczy to praw zbywalnych lub dziedzicznych. Pełnomocnictwo może dotyczyć tylko części postępowania lub jakiejś czynności w sprawie. Pełnomocnictwo powinno być udzielone
na piśmie lub zgłoszone do protokołu.
Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Poza stronami w postępowaniu mogą brać udział uczestnicy na prawach strony. Są
to podmioty, które mogą uczestniczyć w postępowaniu bez względu na interes społeczny
lub interes prawny innych podmiotów. Jest to instytucja typowo procesowa. Mogą działać
na korzyść lub na niekorzyść strony. Na prawach strony mogą uczestniczyć w postępowaniu:
organizacje społeczne,
prokurator,
RPO,
podmioty określone w przepisach szczegółowych.
Organizacja społeczna może działać jako organ prowadzący postępowanie, jako strona, może być uczestnikiem postępowania dotyczącego innej osoby na prawach strony (organizacja może żądać wszczęcia postępowania lub dopuszczenia w postępowaniu). Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania:
jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji,
jeżeli przemawia za tym interes społeczny.
Jeżeli organ uzna żądanie to wydaje postanowienie dotyczące udziału lub nie organizacji społecznej w postępowaniu. W przypadku odmowy organizacji społecznej do uczestnictwa
w postępowaniu organizacji społecznej przysługuje zażalenie.
Organ, który wszczyna postępowanie może zawiadomić organizację społeczną o toczącym
się postępowaniu.
Organizacja, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony może przedstawić swój pogląd dotyczący tego postępowania. Organ może zawiadomić organizację społeczną
o rozprawie administracyjnej, jeżeli uzna, że organizacja powinna uczestniczyć w rozprawie.
Prokurator występuje w postępowaniu jako organ stojący na czele praworządności. Prokurator ma prawo wystąpienia do organu administracji w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Prokuratorowi służy także prawo udziału w postępowaniu, w każdym jego stadium.
RPO ma uprawnienia podobne do prokuratora. Celem RPO jest ochrona praw i wolności obywatelskich. Inne podmioty: np. Inspekcja Ochrony Środowiska.
Terminy.
Ściśle określona data, albo czas wyznaczony na dokonanie określonej czynności. Wyróżniamy dwa rodzaje terminów:
ustawowe (z góry wyznaczone przez ustawę),
urzędowe (wyznacza organ prowadzący postępowanie).
Organ nie może skracać ani przedłużać terminów ustawowych. Gdy niedokonamy
w wyznaczonym terminie czynności wówczas czynność po tym terminie będzie nieskuteczna. Termin urzędowy może być skracany i przedłużany przed upływem tego terminu.
Obliczanie terminów. Istnieją trzy sposoby obliczania terminu:
dni,
tygodnie,
miesiące.
Terminy liczone w daniach. Gdy początkiem terminu jest np. złożenie wniosku, to przy obliczaniu terminu nigdy nie liczymy dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Zawsze liczymy
od dnia następnego. Terminy liczone w tygodniach. Zasada jest taka, że np. zdarzenie nastąpiło w piątek to koniec terminu będzie również w piątek. Terminy liczone w miesiącach: np. 5.01.2003 r. - 5.02.2003 r. Zasadą do obliczania terminów jest to, iż terminy, które wypadają na dni wolne od pracy, wówczas termin przenosimy na zwykły pierwszy dzień powszechni. Termin uważa się za zachowany, jeżeli złożyło się pismo przed upływem terminu w polskiej placówce pocztowej i polskim urzędzie konsularnym. Zdecydowana większość terminów to terminy zawite (brak skutków prawnych).
KPA przewiduje instytucję przywrócenia terminu. Przesłanki przywrócenia terminu:
brak winy po stronie zainteresowanego,
musimy w ciągu 7 dni od ustania przyczyny złożyć podanie o przywrócenie terminu. Brak możliwości przywrócenia terminu 7 dni - termin preksusyjny.
z podaniem należy dopełnić czynności, dla której był określony termin.
O przywróceniu terminu rozstrzyga organ administracji w drodze postanowienia.
Na postanowienie można złożyć zażalenie, a potem skargę do NSA.
Kodeks stanowi o terminach załatwiania poszczególnych spraw. Kodeks stanowi
o załatwianiu spraw bez względnej zwłoki. Gdy organy nie załatwią sprawy w terminie to mają obowiązek powiadomić stronę, podać przyczyny zwłoki oraz wskazać nowy termin załatwienia sprawy.
Jeżeli sprawa nie zostanie załatwiona w w/w terminach to mamy możliwość założenia zażalenia na bezczynność organu do organu wyższego stopnia. Jeżeli organ wyższego stopnia uzna zażalenia za podstawne, to organ wyższego stopnia wyznacza nowy termin
do załatwienia sprawy. Gdy nadal organ jest bezczynny można złożyć skargę do NSA.
Doręczenia.
Jest to stosunkowo istotna czynność w postępowaniu administracyjnym. Wyróżniamy dwa rodzaje doręczeń:
właściwe, do rąk adresata,
zastępcze, do rąk osób, które zobowiązują się do przekazania doręczenia właścicielowi.
Organy mogą doręczać pisma przez pocztę, przez swoich pracowników, albo inne upoważnione osoby i organy. Pisma doręcza się stronie (adresowi), chyba, że strona działa przez pełnomocnika, to pełnomocnikowi. Gdy sprawa dotyczy większej ilości osób, wówczas wyznaczonej osobie do odbierania pism.
Postępowanie: znajomość adresu strony.
Osoby fizyczne: doręcza się pisma w mieszkaniu lub w miejscu pracy, w lokalu organu administracyjnego. Kodeks stanowi, że można doręczyć wszędzie, gzie zastanie się adresata.
Doręczenie zstępcze polega na tym, że można pismo zostawić dorosłemu domownikowi, sąsiadowi albo dozorcy domu. Kodeks przewiduje fikcję doręczenia, tzn., że zostawia się pismo w placówce pocztowej, urzędzie gminy na okres 7 dni. Po tym okresie pismo uważa się za doręczone. Osoby prawne - pisma doręcza się w ich lokalach, do rąk osób uprawnionych. Doręczenie musi być potwierdzone (własnoręcznym podpisem, ze wskazaniem daty doręczenia). Jeżeli ktoś odmawia przyjęcia pisma, powoduje to skutki prawne takie same jak prawidłowe doręczenie pisma. Brak miejsca stałego pobytu to pismo doręczamy przedstawicielowi danej osobie, wyznaczonemu przez sąd.
Wezwania.
Organ może wezwać do złożenia wyjaśnień lub zeznań. Terytorialny zasięg stawiennictwa dotyczy gminy gdzie jesteśmy zameldowani na stałe oraz dotyczy to także sąsiednich gmin. Jeżeli dotyczy innej gminy to organ powinien wnieść o pomoc urzędową. Organ ten zwraca się do terenowego organu administracji rządowej o to, y to ten organ przyjął wyjaśnienia lub zeznania. KPA stanowi, że dopuszczone jest to tylko w przypadku, gdy sprawa jest ważna. Szybkość sprawy nie może być przesłanką do osobistego stawiennictwa się. W jakiej sprawie, w jakim charakterze i w jakim celu to musi być zawarte w wezwaniu. Określony musi być także termin.
Skutki prawne niezastosowania się do wezwania bez usprawiedliwienia:
kara grzywny do 50 zł (zawarta w wezwaniu),
kara grzywny do 200 zł (zawarta w wezwaniu).
Istnieje możliwość zwolnienia od kary w przypadku usprawiedliwienia nieobecności. Nałożenie tej kary nie ogranicza innych środków przymusu (np. doprowadzenie).
Wezwanie powinniśmy otrzymać na piśmie w sposób taki sam jak w przypadku doręczeń. Wezwanie telegraficzne, telefoniczne lub inne w przypadku bardzo szybkiego
i niezwłocznego stawiennictwa lub złożenia wyjaśnień lub zeznań.
Osobom, które stawiły się na wezwanie przysługuje koszt zwrotu należności. Zwrot kosztów nie przysługuje stronom, chyba, że postępowanie zostało wszczęte z urzędu, albo strona została wezwana błędnie.
Roszczenie takie może być zgłoszone do momentu wydania decyzji administracyjnej.
Protokoły i adnotacje.
Zasada pisemności, czynność powinny być utrwalone na piśmie. Protokół jest podstawową formą, adnotacja jest formą pomocniczą. KPA stanowi, że protokół powinien być sporządzony z każdej czynności dotyczącej danej sprawy. Protokół powinien zostać odczytany i podpisany przez wszystkie osoby, które brały udział w danej czynności. KPA dopuszcza na dołączenie do protokołów innych dokumentów. Przepisy dopuszczają poprawki i skreślenia w protokole, które mogą być dokonane przed podpisaniem protokołów.
Adnotacja - krótka notatka służbowa, która jest sporządzona bez zachowania jakiejś formy.
Adnotację może zrobić ten, kto tej czynności dokonał.
Przebieg postępowania administracyjnego.
Wszczęcie postępowania. Postępowanie administracyjne może być wszczęte:
na żądanie strony,
z urzędu,
na wniosek uczestnika na prawach strony.
KPA przewiduje, że z urzędu można wszcząć postępowanie w sprawach, gdzie wymagany jest wniosek strony.
Aby dalej kontynuować postępowanie należy mieć zgodę strony, w przypadku jej braku postępowanie zostanie umorzone.
Datę wszczęcia postępowania na żądanie strony to data doręczenia żądania organowi;
z urzędu nie ma daty (według orzecznictwa WSA jest to data, chwila lub dzień podjęcia pierwszej czynności procesowej, data zawiadomienia strony). KPA przewiduje instytucję współuczestnictwo materialne (1 sprawa- wiele stron), (np. wspólnota mieszkaniowa). W tym przypadku wszczyna się jedno postępowanie.
Żądanie wszczęcia postępowania to podanie, złożone przez stronę. Kodeks wprowadza zasadę ograniczonego formalizmu.
Elementy, które powinny znaleźć się w podaniu
wskazane osoby,
adresu,
żądania,
Zasadą jest składanie podań na piśmie. Kodeks dopuszcza innych, pięć form składania podań
telegraficzne,
za pośrednictwem dalekopisu,
za pośrednictwem telefonu,
za pośrednictwem poczty elektronicznej,
ustnie do protokołu.
Organ ma obowiązek potwierdzenia wpływania podania.
Podanie może zawierać pewne braki:
podanie może zawierać pewne braki,
suwalne (w pewnych przypadkach brak adresu lub żądania),
nieusuwalne (brak imienia i nazwiska),
Podań anonimowych nie realizuje się.
W przypadku innych braków wzywa się osobę w celu usunięcia braku w ciągu 7 dni
od momentu doręczenia. Jeżeli braku nie usunie się w ciągu 7 dni, podanie takie nie podlega rozpatrzeniu.
Organ niewłaściwy przekazuje podanie organowi właściwemu i powiadamia wnoszącego podanie w przypadku, gdy podanie zostanie złożone do niewłaściwego organu. Termin uważa się za zachowany. Gdy podanie dotyczy wielu spraw, rozpatruje się tylko podanie, które złożył wnoszący podanie. W pozostałych przypadkach organ informuje pozostałe strony,
że jest to niewłaściwy organ (organ poda właściwe organy dotyczące pozostałych spraw).
W przypadku wielu spraw, należy złożyć odrębne podania, (gdy dotyczy to różnych organów właściwych dla danej sprawy).
Jeżeli osoba ta złoży podanie w terminie 14 dni to uważa się, że złożyła podanie w dniu wniesienia tego pierwotnego podania. Zwrócenie podania następuje wówczas, gdy organy
są kompetentne do rozpatrzenia sprawy. Zwrot następuje z pouczeniem.
Kwestia udostępnienia akt sprawy.
Akta sprawy (pisma, plany, obliczenia, inne dokumenty znajdujące się w materiałach sprawy).
Organ musi udostępnić akta sprawy stronie, robienie notatek i odpisów z tych akt. Strona może żądać uwierzytelnienia odpisów. Ograniczenie jawności dla strony:
tajemnica państwowa.
Organ może wyłączyć jawność postępowania ze względu na ważny interes państwowy, nie będący tajemnicą państwową. Postanowienie, na które służy zażalenie - odmowa jawności.
Postępowanie dowodowe.
Celem postępowania dowodowego jest dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy. Oparte jest na zasadzie prawdy obiektywnej. Fakt rozumiany jest bardzo szeroko, jest to konkretne zdarzenie ograniczone w przestrzeni i w czasie, wszelkie przejawy wewnętrznego życia ludzkiego (zamiar dobra czy zła, wola, świadomość, poczytalność, przejawy świata zewnętrznego - stan drogi, wygląd budynku, ciepłota pomieszczeń).
Dowody - wg KPA - wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dowód jest klasyfikowany jako środek, który pozwala na ....................
Nie wszystkie fakty podlegają dowodom. Rozróżnia się dwie kategorie faktów:
fakty powszechnie znane (jest znany w miejscowości, gdzie siedzibę ma organ),
fakty znane z urzędu (znane są organowi, z racji wykonywanych zadań. Fakty te należy podać do wiadomości stronie).
Organ może ustalić stan faktyczny także na podstawie domniemań. Rozróżnia się dwa typy domniemań:
domniemania prawne,
faktyczne.
Domniemanie prawne polega na tym, że z mocy przepisu prawnego uznajemy fakt poszukiwany na podstawie innego faktu. Istnieje możliwość przeprowadzenia przeciwdowodów (dowód na przeciwieństwa, domniemanie to jest nieprawdziwe).
Domniemanie faktyczne wg KC - uznanie za ustalone faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki możemy wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Organ administracji ma pełną swobodę, co do domniemań faktycznych. Również możliwe jest przeciwieństwo dowodów, ustalenie faktów na zasadzie uprawdopodobnienia.
Dowody:
sposób zetknięcia się z organu orzekającego z faktem, będącym przedmiotem
dowodu:
bezpośrednie (gdy organ bezpośrednio zetknął się z danym faktem,
np. oględziny przedmiotu, osoby),
pośrednie (gdy organ stwierdza istnienia faktu pośrednio, poprzez pośredników, np. zeznania świadków, opinia biegłego).
rodzaj źródła informacji:
rzeczowe (np. jakiś przedmiot, jego oględziny),
osobowe (np. zeznania świadków, opinia beigłych).
Dokument - treść osobowy.
Forma - dowód rzeczowy.
Dopuszczalność przeprowadzenia danego środka dowodowego
podstawowe (zawsze możemy przeprowadzić),
posiłkowe (muszą zostać spełnione pewne przesłanki aby móc przeprowadzić taki dowód - przesłuchanie stron).
regulacja prawna środków dowodowych
uregulowane w KPA,
nieuregulowane w KPA.
KPA dopuszcza przeprowadzenie innych dowodów, które nie są zawarte w KPA.
Dokument - najpowszechniejszy środek dowodowy, akt pisemny stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości.
Dokumenty:
urzędowe,
prywatne.
Dokument urzędowy - sporządzony w określonej formie przez powołany przez niego organ
w zakresie jego działania. Taki dokument stanowi dowód, co zostało w nim urzędowo określone. Domniemanie prawdziwości - pochodzi od organu, który go sporządził.
Dokument prywatny - domniemanie zgodności z prawdą. Dokument prywatny, w tym dokumenty międzynarodowe) - stanowi dowód tego, że osoba podpisała taki dokument, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokumenty prywatne podlegają swobodnej ocenie dowodów, organ stanowiący określa czy uzna czy też nie uzna dowodu.
Zeznania świadków.
Świadkiem może być tylko osoba fizyczna, występuje zawsze w postępowaniu dotyczącym innej osoby. Świadek składa zeznania istotne dla sprawy, są to fakty, które świadek spostrzegł osobiście lub inna osoba.
Ograniczenie, co do bycia świadkiem:
faktyczne,
prawne.
Przyczyny faktyczne dotyczących osób niezdolnych do spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń. Przyczyny faktyczne podlegają ocenie organu administracyjnego.
Przyczyny prawne - nie mogą być osoby, które są zmuszone do tajemnicy służbowej
i państwowej w zakresie tych okoliczności.
Duchowni, co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.
Wszystkie inne osoby mają obowiązek występowania w charakterze świadka. Sankcja - 50 zł i ponownie - 200 zł.
Osoby, które przysługuje im prawo odmowy zeznań. Dotyczy to osób powiązanych rodzinnie (małżonka, wstępnych, zstępnych itd.). Przysługuje im prawo odmowy zeznań i organ przesłuchujący musi poinformować, że przysługuje im prawo do odmowy zeznań.
Prawo odmowy odpowiedzi na pytanie zadane świadkowi - przysługuje osobie, która mogłaby przez udzieloną odpowiedź narazić siebie lub swoich bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę, bezpośrednią szkodę majątkową albo naruszyć prawnie obowiązującą tajemnicę państwową.
Forma odbierania zeznań. Ustawa wprowadza jeden wymóg, że przed odebraniem zeznań trzeba osobę uprzedzić o prawie do odmowy zeznań, odmowy odpowiedzi na pytanie i od odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Dopuszczalne jest zeznanie świadków w formie ustnej i pisemnej.
Opinie biegłych.
Biegły - osoba fizyczna, wydaje opinie w postępowaniu dotyczącym innej osoby, wydaje opinie w sprawach, w których wymagane są wiadomości specjalnie, które nie posiadają pracownicy organu załatwiającego sprawę. Opinia biegłego dotyczy tylko stanu faktycznego, nie istnieje możliwość wydania opinii, co do prawa. O powołaniu biegłego decyduje zawsze organ (powołanie z urzędu lub na wniosek strony). Do biegłego stosujemy przepisy
o wyłączeniu pracownika, przepisy dotyczące świadków.
Oględziny - bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ orzekający w celu dokonania spostrzeżeń, co do jego stanu. Przedmiotem oględzin wszystko może być, co oddziałuje na zmysły ludzkie.
Szczególną formą oględzin jest eksperyment dowodowy. Oględziny mogą być przeprowadzone w siedzibie organu i po za jego siedzibą. Każda osoba posiadająca przedmiot oględzin musi go wydać na czas oględzin. Sankcja - 50 zł, ponowna 200 zł. Oględziny mogą być przeprowadzone z udziałem świadków lub biegłych. Strona,a prawo do udziału
w oględzinach. Z oględzin sporządza się zawsze protokół.
Przesłuchanie stron - jedyny środek posiłkowy. Przesłanki dopuszczające ten środek:
brak żadnych dowodów,
wyczerpane środki dowodowe,
niewyjaśnione fakty istotne dla zmiany.
Ocenę czy przeprowadzać przesłuchanie stron posiada organ. Należy rozróżnić przesłuchanie stron, a wyjaśnienia.
Przesłuchanie stron - wszystkie przepisy dotyczące świadków, bez przepisów o środkach przymusu. Złożenie wyjaśnień jest prawem strony, przesłuchanie stron zostaje zarządzone przez organ.
Oświadczenie strony - KPA stanowi, że nie jest wymagane zaświadczenie w danej sprawie, to strona może złożyć oświadczenie. Organ uprzedza stronę o konsekwencjach składnia fałszywych zeznań.
Reguły postępowania dowodowego.
Z zasadą prawdy obiektywnej wiąże się zasada oficjalności, która nakłada na organ obowiązek z urzędu przeprowadzenia dowodów. Organ musi przeprowadzić dowody, o które wnioskuje strona. Organ może odmówić stronie, jeżeli pierwszy wniosek nie został złożony
w trakcie pierwszego postępowania lub rozprawy, a dane dowody zostały już stwierdzone w czasie trwania sprawy.
Organ powinien określić zarys w drodze postanowienia, organ nie jest związany z tym postanowieniem. Postępowanie dowodowe zazwyczaj prowadzi organ prowadzący postępowanie, może również wystąpić do innych organów, by w drodze prawnej określić dany dowód. Jest to postępowanie jawne wobec stron, strona musi być powiadomiona
o każdej czynności dowodowej. Strona ma prawo wypowiadać się, co do poszczególnych dowodów, jak i co do całości materiału dowodowego. Organ administracji rozpatruje całość materiału dowodowego i uznaje, ocenia dowody, uznaje okoliczności za udowodnione.
Kieruje się przy tym zasadą swobodnej oceny dowodów.
Rozprawa. Podstawową funkcją rozprawy jest koncentracja postępowania w określonym miejscu i czasie, określenie ustaleń. Rozprawa może być całością lub częścią postępowania dowodowego. Rozprawa może być zarządzana z urzędu lub odbyć się na wniosek strony. Organ ma obowiązek przeprowadzenia rozprawy, gdy przyspieszy to lub uprości postępowanie, osiągnięcie celu wychowawczego, gdy wymaga tego przepis prawa, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia przepisu stron, albo, gdy trzeba wyjaśnić sprawę przy udziale świadków, biegłych.
Przygotowanie rozprawy.
Organ przed rozprawą wzywa strony do tego, żeby złożyły wyjaśnienia, dokumenty oraz żeby stawiły się na rozprawę. Wezwanie musie być doręczone na 7 dni przed rozprawą. Można na rozprawę wezwać inne organy, gdy uważamy, że ich udział w rozprawie jest uzasadniony. Jeśli organ nie jest pewien, czy wszystkie osoby mają uczestniczyć w rozprawie, może podjąć decyzję o wezwaniu strony na zasadzie obwieszczenia.
Przebieg rozprawy. Kierownikiem rozprawy jest zawsze pracownik organu, na którym ciążą obowiązki, to on ma dążyć do ustalenia prawdy obiektywnej, ma uzgodnić sprzeczne interesy stron.
I część rozprawy - część wstępna. Kierujący otwiera rozprawę i ustala czy stawiły się osoby wezwane oraz czy są jakieś podstawy do odroczenia rozprawy. Przesłankami do odroczenia rozprawy mogą być:
nieprawidłowości w wezwaniu strony na rozprawę,
jeżeli strona nie stawiła się (niemożność stawiennictwa),
inna ważna przyczyna.
II część rozprawy - część właściwa. Obejmuje postępowanie dowodowe lub jego część. Policja sesyjna należy do kierownika rozprawy.
Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.
BRAK
Zawieszenie postępowania polega na wstrzymaniu, zerwaniu toku postępowania. Postępowanie zawiesza się, gdy zachodzą przyczyny, które przejściowo uniemożliwiają dalszy, prawidłowy tok postępowania. Wyróżniamy dwa typy zwieszenia:
obligatoryjne (zawsze następuje z urzędu),
fakultatywne (zawsze na wniosek strony).
Przesłanki dotyczące zawieszenia obligatoryjnego:
śmierć strony,
śmierć przedstawiciela ustawowego strony,
utarta przez stronę lub jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,
od uprzedniego zagadnienia wstępnego zależy dalsza część rozprawy (przez inny organ lub sąd).
Przesłanki dotyczące zawieszenia fakultatywnego:
na wniosek strony, która żądała wszczęcia postępowania,
nie sprzeciwiają się temu inne strony,
nie zagraża to interesowi społecznemu.
Jeżeli w ciągu 3 lat od zawieszenia nie zostanie podjęte postępowanie to uważamy, że wniosek o wszczęcie postępowania został wycofany.
Na organie, który zawiesił postępowanie ciążą pewne obowiązki:
musi podjąć kroki aby usunąć przeszkodę w kontynuowaniu postępowania,
może działać w wyjątkowych sytuacjach (sam rozstrzyga zagadnienie wstępne).
Zawieszenie zawsze wstrzymuje bieg terminów kodeksowych. O zawieszeniu decyduje organ w formie postanowienia, na które służy zażalenie.
Umorzenie postępowania:
obligatoryjne,
fakultatywne.
Umorzenie obligatoryjne - jeżeli postępowanie stało się bezprzedmiotowe (nie możliwe jest osiągnięcie celu postępowania). O umorzeniu organ decyduje w formie decyzji administracyjnej.
Umorzenie fakultatywne - zawsze na wniosek strony. Tylko ta strona, która zażądała wszczęcia postępowania. Przesłanki identyczne jak w zawieszeniu:
brak sprzeciwu stron,
nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.
Pozytywny wynik - wydanie decyzji ale, gdy negatywny - to wydanie postanowienia (brak możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie). Umorzenie kończy sprawę w danej instancji. Organ II instancji ma dwie możliwości:
umorzyć postępowanie I instancji,
umorzyć samo postępowanie odwoławcze (bezprzedmiotowe).
Organ I instancji może umorzyć tylko własne postępowanie.
Decyzja wydana przez organ I instancji wchodzi w życie.