31. Modele procesu zmian organizacyjnych

I. Modele cyklu życia organizacji oparte bezpośrednio o wyniki badań empirycznych

A.Downs

1. stadium walki o uznanie, uzyskanie samodzielności- środków materialnych, finansowych i ludzi, aby przekroczyć barierę określaną „progiem przetrwania”

2. stadium szybkiego rozwoju biura, kreatywności i innowacyjności

3. trzecie stadium cyklu organizacji charakteryzuje się rosnącą formalizacją wewnętrznych reguł i procedur, wzrostem znaczenia kontroli formalnej i koordynacji wewnątrzorganizacyjnej

G.L.Lippit & W.H.Schmidt

1. Narodziny - rozpoczęcie działalności, szybkie dostosowywanie się do otoczenia, osiągnięcie „progu przetrwania”

2. Stadium młodości - organizacja stara się osiągnąć wewnętrzną stabilność i dobre imię na rynku

3. Stadium dojrzałości - umacnianie pozycji organizacji, rozwój elementów składających się na niepowtarzalność organizacji (typowa dla niej kultura, znak firmowy, charakterystyczne produkty. W tym stadium organizacja stara się również zwiększyć swe zdolności przystosowywania się do wymogów otoczenia w celu szybkiego reagowania na różnicujące się potrzeby społeczne.

B.R.Scott

1. Pierwsze stadium, charakterystyczne dla małych przedsiębiorstw, produkujących jeden tylko wyrób, cechuje się brakiem formalizmu, małą specjalizacją funkcji, systemem osobistego nadzoru właściciela oraz uznaniowym, paternalistycznym systemem wynagradzania za pracę (paternalizm w zarządzaniu - właściciel firmy jest jak jej ojciec zaś pracowników traktuje jak swoją rodzinę)

2. W drugim stadium wykształca się specjalizacja funkcji, instytucjonalizacja struktury organizacyjnej oraz formalny zdepersonalizowany system wynagradzania za pracę

3. Rosnąca złożoność procesów produkcji, dywersyfikacja produkcji, rozwój funkcji badawczych wewnątrz organizacji oraz wzrost zdolności dostosowywania się organizacji do wymogów jej zewnętrznego otoczenia - w szczególności do zmian popytu i potrzeb społeczeństwa.

II. Teoretyczne modele cyklu życia organizacji

B.C.J.Livengoed

1. Faza pionierska- osobowość założyciela firmy wywiera Silnu wpływ na jej strukturę i funkcjonowanie. Stadium to charakteryzuje się: autokratycznym zarządzaniem, wykorzystywaniem bezpośrednich i prostych sposobów komunikacji, paternalizmem kierownictwa postępowaniu z pracownikami, ścisłe i bezpośrednie związki z odbiorcami.

2. Faza różnicowania i formalizacji - charakteryzuje się występowaniem tendencji do mechanizacji, standaryzacji, specjalizacji, koordynacji (zsynchronizowanie działań cząstkowych w czasie i przestrzeni) i formalizacji.

3. Faza integracji - wzrasta zainteresowanie społecznymi aspektami organizacji, które uważane są odtąd za równorzędne z aspektami ekonomicznymi i technicznymi. Pojawia się kolegialne kierownictwo, opracowywanie długofalowych planów jej modernizacji i rozwoju, dbałość o wewnętrzne i zewnętrzne stosunki organizacji

C.A.Filley

1. Faza pierwsza - struktura odpowiada organizacji typu rzemieślniczego

2. struktura odpowiada organizacji typu dynamicznego przedsiębiorstwa

3. (…) typu biurokratycznej administracji

F.J.Lyden

1. Stadium znajdowania sobie odpowiedniego miejsca w otoczeniu oraz określenie na tej podstawie przyszłej charakterystyki i celów funkcjonowania organizacji.

2. Organizacja koncentruje się na pozyskiwaniu zasobów, niezbędnych do jej przyszłego funkcjonowania

3. Realizacja planów określonych w stadium pierwszym za pomocą środków zebranych i przystosowanych w stadium drugim- organizacja rozpoczyna swą właściwą działalność, realizuje cele uzasadniające jej istnienie

4. Czwarte stadium charakteryzuje się tendencjami do formalizowania struktur i standaryzowania jej form, produktów i procedur

J.R.Kimberly

1. Wszystkie czynności zmierzające do określenia miejsca przyszłej organizacji w otoczeniu oraz do zapewnienia jej powodzenia. Określenie celów organizacji i podstawowych założeń przyszłej polityki ekonomicznej.

2. Drugie stadium rozpoczyna się z chwilą formalnego utworzenia organizacji. Zatrudnienie pracowników, pertraktacje podejmowane z przedstawicielami instytucjonalnego otoczenia organizacji- bankami, organami władz, związkami zawodowymi itp.

3. 3 stadium rozpoczyna się gdy organizacja zaczyna uzyskiwać własną, indywidualną tożsamość. Wykształcają się w niej określone wzory kultury organizacyjnej, schematy zachowań, wartości. Organizacja zaczyna stanowić spójny system społeczny, rodzaj kulturowej, emocjonalnej wspólnoty związanych z jej strukturami ludzi.

4. Faza instytucjonalizacji - wykształcają się sztywne, formalnie określone standardy i reguły wewnętrznych i zewnętrznych zachowań organizacji. Polityka organizacji staje się stopniowo schematyczne i konserwatywna.

L.E.Greiner (patrz punkt 32)

K.Lewin - model równowagi zmian - teoria pola siły

W każdej organizacji występują siły przyśpieszające (zewnętrzne i wewnętrzne) i opóźniające zmiany (generowane przez indywidualnych członków danej organizacji i siły systemowe, generowaneprzez organizacje jako całość). Organizacja tak długo nie zmienia się, jak długo zachodzi równowaga między siłami przyśpieszającymi i opóźniającymi zmiany.

1. Stadium likwidacji dotychczasowego stanu równowagi

2. Dochodzenie do nowego stanu równowagi

3. Utrwalanie nowego stanu równowagi

I.M.Millstein - cykl życia organizacji z punktu widzenia prawnych form zarządzania

1. Zarządzanie korporacją jest w rękach rodzin właścicieli, wraz ze wzrostem skali działalności korporacji i wzrastającymi potrzebami kapitałowymi skoncentrowana rodzinna własność zaczyna się rozpraszać, zaś rzeczywistymi właścicielami stają się tysiące drobnych inwestorów - pojedynczych akcjonariuszy. (początek lat 30 XX w.)

2. Trójpodział i równowaga wewnętrznych władz organizacji: reprezentacji akcjonariuszy, redy dyrektorów, menadżerów. Z czasem wzrasta znaczenie menadżerów, kosztem akcjonariuszy tzw. kapitalizm menadżerski

3. Wzrost aktywności akcjonariuszy (u progu lat 90). Dokonują wyborów członków rad i określają ich działalność, sprawują pewien nadzór nad działalnością menadżerów.

R.L.Daft

1. Okres narodzin - struktura organizacji ma charakter nieformalny. Podział pracy nie jest rozbudowany, pojedynczy wyrób lub usługa stanowią cel funkcjonowania organizacji. Stosunki wewnętrzne są paternalistyczne. Ogólna strategia zmierza do przetrwania na rynku.

2. Okres młodości - wzmacnia się i rozbudowywuje podział pracy. Struktura staje się sformalizowana. Pojawiają się nowe wyroby i usługi - zarządzanie przybiera charakter bezosobowy i sformalizowany, oparty na określonych regułach i procedurach wewnątrzorganizacyjnych, scentralizowane z możliwymi elementami delegacji kompetencji decyzyjnych. Dążenie do uzyskania odpowiedniej pozycji na rynku: właściwej reputacji, stabilności, zdolności do ekspansji.

3. Okres dojrzałości - nadal struktura biurokratyczna, z pewnymi oznakami decentralizacji, daleko posunięta dywersyfikacja celów organizacji, liczne linie działalności, produkcja wielu wyrobów i usług. Różne części organizacji realizują różne wzory kulturowe - istnieją różne style i modele zarządzania, demokratyzacja organizacji.

---