030 (11)

Wykorzystujemy:

piasek, sól. słoik po dżemie, garnek do gotowania, pył żelazny i siarkowy, lupę lub mikroskop, probówkę, magnes.

44. Otrzymujemy nową substancję-związek chemiczny

Napełniamy jedną czwartą probów ki mieszaniną żelaza i siarki z doświadczenia w rozdz. 43. Ogrzewamy ją palnikiem. Po rozżarzeniu się powstaje czarna, szlakowała substancja (rys. 20a. b).

Stłucz probówkę i utrzyj jej zawartość w moździerzu. Przeprowadź próbę rozdzielenia tak jak w poprzednim doświadczeniu.

Obserwacja: Rozdzielenie obydwu substancji metodami stosowanymi dla mieszanin nie jest możliwe.

Wyjaśnienie: Podczas żarzenia się mieszaniny siarki i żelaza zachodzi proces chemiczny-żelazo wiąże się z siarką. Powstający w ten sposób związek nazywamy siarczkiem żelaza

przemienia się u    ...

żelazo + siarka-►siarczek zclaza¹⁴

Siarczek żelaza nie jest mieszaniną, lecz związkiem chemicznym. Związek chemiczny ma inne wiasności, niż substancje z których powstał.

Chemik potrafi wytworzyć wiele związków. które w ogóle nie istnieją w przyrodzie. Z dwóch lub więcej składników buduje nowe substancje o nowych własnościach. Tworzenie nowej substancji / innych nazywa się synteza chemiczną.

mieszaninę żelaza i siarki z poprzedniego doświadczenia, probówkę, palnik spirytusowy, magnes.

45. Analiza-odwrócenie syntezy

Chemik potrafi rozłożyć powstały siarczek żelaza, chociaż nic jest to wcale łatwe. W książkach chemicznych często opisuje się rozkład tlenku rtęci na metal i tlen. Nie będziemy jednak eksperymentować ze związkami rtęci, ponieważ są one trujące. Przeprowadzimy rozkład nietrującego cukru.

Probówkę napełniamy krystalicznym cukrem do wysokości 3 cm i silnie ogrzewamy (rys. 20c). Na ściankach naczynia osadzają się krople wody, palne gazy wydostają się na zewnątrz, a na dnie pozostaje czarna, krucha masa. Powstała woda może-jak stwierdzimy w rozdz. 59-być dalej rozłożona.

Cukier składa się z węgla oraz pierwiastków tworzących wodę-wodoru i tlenu. Dalsze doświadczenia z różnymi cukrami można znaleźć w

rozdz. 123 i 124.

Wyk orzystujemy:

probówkę, palnik spirytusowy, cukier krystaliczny.

46. Pierwiastki chemiczne

Doświadczenia uczą nas. że cukier, a także tlenki metali można rozłożyć na składniki. Czy tlen. węgiel i metale, na przykład żelazo, również dają się rozkładać na prostsze substancje?

Niezliczone doświadczenia dowiodły, że jest to niemożliwe. Tlen. węgiel i żelazo są pierwiastkami chemicznymi. Pierwiastki są to substancje. który ch nie można rozłożyć metodami chemicznymi na inne substancje.

Do dziś chemicy odkryli 105 pierwiastków, z których zbudowane są wszystkie substancje występujące na Ziemi i w Kosmosie. Poznaliśmy już kilka pierwiastków-srebro, miedź, żelazo, cynk, tlen, azot. siarkę.

59