10098 P1360853

₇iT(jKA AKTORSKA XX WIEKU

_nlv’\ Każdy fragment obejmuje Hoiecłynczc działanie i rozpoczyna & zawsze w chwili, gdy działanie w obrębie sceny się zmienia, bez zwią-jlni z wewnętrznymi podziałami sztuki dokonanymi przez dramatopi-sarza. W każdym fragmencie aktor bada jego okoliczności założone i określa jakimś przymiotnikiem sytuację bohatera. Na przykład w Mak-becie w scenie uczty Lady Makbet jest „zakłopotana” z powodu obłąkanego zachowania męża na forum publicznym. Proszę zauważyć, że Stanisławski do okoliczności założonych zalicza nie tylko szczegóły pochodzące zc sztuki, ale także te wynikające z ustaleń historycznych i społecznych oraz wszystko to, co reżyser i scenograf uznali za stosowne. Sytuacja bohatera opisana w ten sposób określa zadanie do wykonania. Aktor decyduje więc, co jego postać powinna zrobić, aby wykonać to zadanie, co prowadzi do określenia działania w danym fragmencie sztuki. Aby poradzić sobie z własnym zakłopotaniem, Lady Makbet próbuje zatuszować zachowanie swojego męża. Stanisławski zaleca tu także stosowanie „magicznego gdyby” w celu określenia rodzaju działania: „Co bym zrobił, gdybym znalazł się w takich samych okolicznościach?”. Odpowiedź na to pytanie wyrażona czasownikiem określa to działanie.

Podczas przedstawienia aktor koncentruje całą swą uwagę na wymaganym działaniu, czego naturalną konsekwencją jest pobudzenie emocjonalne. Koncentrując się wyłącznie na działaniu, aktor doświadcza stanu bliskiego przeżyciom emocjonalnym postaci. Jak tłumaczy Stanisławski: .jeśli przygotowania były właściwe,

0    skutki nie należy się martwić”. Konkludując ostrzega także aktorów, by nie popełniali powszechego błędu

1    nie martwili się o efekty bardziej niż o samo działanie (Praca aktora nad rola, cześć pierwsza).

203

Określanie działań

Wybierz fragment ze sceny, nad którą pracujesz. Upewnij się, że wyodrębniłeś fragment pojedynczy.

■=> Określ przymiotnikiem sytuację swojej postaci.

<=> Zadaj sobie pytania: „co bym zrobił, gdybym znalazł się w takiej sytuacji?”. Musisz odpowiedzieć czasownikiem, który będziesz mógł wykorzystać podczas realizacji tej sceny.

Metoda działań fizycznych

Ta technika pracy nad rolą zakładu, że stany emocjonalne łatwiej wywołać i utrwalić dzięki pracy nad fizycznym, nie nad psychicznym aspektem roli. Dzięki tej metodzie aktor odkrywa i wykonuje logiczną sekwencję czynności fizycznych koniecznych do realizacji działań wewnętrznych, istotnych dla całej sceny. Stanisławski podaje przykład takiej sekwencji. Aktor grający postać Salieriego w sztuce Puszkina Mozart i Salieri morduje Mozarta (działanie), wykonując całą serię czynności fizycznych: wybierając kielich, nalewając do niego wina, nasypując trucizny i dopiero na końcu podając kielich rywalowi. Charakter czynności fizycznych najlepiej podpowiada aktorom sam tekst.

Również Lady Makbet w scenie uczty realizuje swe zadanie przez serię strategicznych posunięć fizycznych. Najpierw sadowi przestraszonych gości z powrotem na ich miejscach zapewniając, że jej mąż ma się dobrze („Siedźcie, o! siedźcie, zacni przyjaciele / Naszemu panu często się to zdarza”¹). Potem bierze swego męża na stronę, by wymóc na nim zmianę zachowania, zawstydzając go niczym dziecko („wstydź się / wyczyniać takie miny”). Następnie każe mu wrócić do stołu („Królu i panie, przyjaciele nasi / Czekąją na cię”).

1

Pflflkltd liSłaflu