12051 skanuj0012

—    odrzucenie przez partnera,

—    przeniesienie na partnera czy związek mechanizmów z okresu dzieciństwa, np. szukanie w osobie partnerki substytutu matki,

walka o dominację, rywalizacja,

—    sabotaż seksualny, np. świadome odmawianie współżycia w celu sprowokowania partnera do złości,

—    lęki, np. przed niepowodzeniem seksualnym, rozczarowaniem partnera,

—    brak efektywnej aktywności seksualnej, wynikający np. z nieuświadomienia,

—    narastające negatywne emocje wobec partnera.

Czynniki diadyczne prowadzą nie tylko do zaburzeń potrzeb,

przebiegu współżycia czy orgazmu, ale mogą również sprzyjać rozwojowi zachowań dewiacyjnych (jako form zastępczych) oraz przestępczych — jako formy „karania” innych za problemy z własnym partnerem.

Znane jest np. u niektórych przestępców seksualnych zjawisko przenoszenia agresji z osoby żony (której przestępca się lęka lub traktuje jako tabu w ujawnianiu agresji) na inną kobietę, która „płaci” za żonę.

Czynniki diadyczne wiążą się również z prowokowaniem zachowań dewiacyjnych u obojga partnerów na zasadzie indukcji czy przymusu. W wielu wypadkach partner nakłania współmałżonka do nawiązania kontaktów grupowych czy dewiacyjnych. Zgoda może być wymuszona bądź sprowokowana, ale może też wynikać z potrzeby poświęcenia się, oddania partnerowi w pełni, zaspokojenia wszystkich jego oczekiwań i potrzeb. W innych znów związkach następuje wciągnięcie partnera do zachowań przestępczych, współdziałanie np. w gwałceniu, w su-tenerstwie, w aktach kazirodczych itd.

E. SPOŁECZNO-KULTUROWE PRZYCZYNY ZABURZEŃ SEKSUALNYCH

W miarę rozwoju nowego kierunku seksuologii — seksuologii transkulturowej, na podstawie wyników badań psychiatrii transkulturowej, psychoterapii, psychologii społecznej rozszerza się znajomość czynników społeczno-kulturowych wyzwalających zaburzenia seksualne. Można je sprowadzić do następujących grup:

— czynniki cywilizacyjne, np. wojny, napięcia społeczne, strefy głodu, niedożywienia, rasizm itd;

—    czynniki kulturowe, np. zespoły zachowań seksualnych, ideologie i filozofie danej kultury wobec seksu*;

—    upowszechnianie antykoncepcji; z jednej strony antykoncepcja przez likwidację lęku przed nieplanowaną ciążą sprzyja współżyciu seksualnemu, ale z drugiej strony upowszechnianie się wielu metod antykoncepcyjnych wiąże się z ich ubocznymi następstwami, w życiu seksualnym (omówionymi wyżej) oraz w relacjach między partnerami, np. wielu mężczyzn obawia się zdrad ze strony partnerek mających założoną spiralę domaciczną; lęk, nieufność, poczucie zagrożenia są jednym z mechanizmów mogących prowokować zaburzenia seksualne;

—    upowszechnianie wiedzy z zakresu seksuologii; rozpowszechnianie informacji o życiu seksualnym i jego patologii może działać urazowo, a w wielu przypadkach sprzyja wzrostowi oczekiwań i wymagań wobec partnera, który odbiera to za-grożeniowo, z lękiem; upowszechniano błędne teorie rujnujące życie seksualne tysiącom osób, np. straszenie skutkami onanizmu;

—    zderzenia rozbieżnych modeli i wzorców środowiskowych, narodowościowych, kulturowych; mechanizmy te spotyka się np. w małżeństwach mieszanych pod względem wyznaniowym, narodowościowym, środowiskowym;

—    czynnik mody; kultura masowa, publicystyka, a zwłaszcza kinematografia, artykuły w popularnych tygodnikach lansują różne mody z zakresu zachowań seksualnych, które mogą zderzać się z indywidualnymi postawami, z pragnieniami i odczuciami partnerów;

—    stereotypy i mity seksualne; są to błędne poglądy na prawidłowości życia seksualnego, najczęściej upowszechniane przez rówieśników, są one często źródłem niepowodzeń seksualnych, a nawet zaburzeń, np. przekonanie, że wielkość członka ma decydujące znaczenie dla osiągnięcia orgazmu przez kobiety lub że abstynencja seksualna zapewnia dłuższą aktywność seksualną w starszym wieku;

—    działania wychowawcze utrudniające proces identyfikacji z własną rolą seksualną, np. feminizacja zawodów pedagogicznych.

‘Szerzej czynniki te są omówione w innej pracy (Starowicz 1985). Często spotykanym przykładem takiego mechanizmu jest np. stereotyp męskości i kobiecości. Na gruncie obecnych przemian obyczajowych stereotypy te zderzają się z innymi wzorcami osobowymi i na tym tle dochodzi do wyzwolenia się poczucia niepewności w roli seksualnej, konfliktów partnerskich, poczucia zagrożenia wobec kobiety itp.

25