12818 IMG!45 (2)

równoznaczne ^ w literaturze i w folklorze, różni się w obu dziedzinach głęboko pod względem funkcjonalny^. Wnikii-wyl>adacz ustnego stylu rytmicznege^oral rythmiąue) Marcel Jousse uważa tę różnicę za tak znaczną, że pojęcie „wiersza i poezji” zachowuje tylko dla literatury, natomiast mówiąc o twórczości ustnej posługuje się odpowiednio pojęciami „schematu rytmicznego” i „stylu ustnego”, by uniknąć podsuwania pod te pojęcia tradycyjnej literackiej treści. Jousse ujawnia po mistrzowsku mnemotechniczną funkcję takich „schematów rytmicznych”. Ustny styl rytmiczny w „milieu des recitateurs encore spontanes” (w kręgu jeszcze spontanicznych recytatorów) interpretuje następująco: „Wyobraźmy sobie język złożony z 200 do 300 rymowanych zdań oraz 400 do 500 typów ściśle ustalonych schematów rytmicznych, przekazywanych bez zmian właściwych tradycji ustnej. Wynalazczość indywidualna polegałaby tu na tym, by na wzór tych schematów i analogicznie do nich tworzyć za pomocą klisz zdaniowych inne schematy o podobnej formie, strukturze [...] i możliwie tej samej treści.”® 1 Jest tu dokładnie sformułowany stosunek między tradycją j a improwizacją, między langue a parole, w poezji ustnej. Wiersz, strofa i jeszcze bardziej skomplikowane struktury kompozycyjne są w folklorze z jednej strony potężną podporą tradycji, a z drugiej (co ściśle z tym związane) skutecznym środkiem techniki improwizatorskiej.^{1 2}

Typologia form folklorystycznych musi powstać niezależnie od typologii form literackich. Jednym z najbardziej ak- j tualnych problemów językoznawstwa jest wypracowanie typologii fonologicznej i morfologicznej. Już dziś widać, że istnieją ogólne prawa strukturalne, których języki nie naruszają; okazuje się, że różnorodność struktur fonologicz-nych i morfologicznych jest ograniczona i że można ją spro- I wadzić do stosunkowo małej liczby zasadniczych typów; jest 1 to uwarunkowane tym, że ograniczona jest różnorodność form twórczości zbiorowej. Parole dopuszcza większą różnorodność modyfikacji niż langue. Można przeciwstawić tym I twierdzeniom językoznawstwa porównawczego z jednej stro- i

1

   M. Jousse, fztudes de psychologie llnguistlq.ue, Paris 1925.

2

   Pewne ciekawe wzmianki na temat specyficznych właściwości tej 1 techniki improwizacyjnej podaje G. Gesemann w swojej pracy Ko™-positionsschema und heroisch-epische Stilisierung, Studien zur sildsto I vischen Volkseptłc, Reichenberg 1926.