12409 skanuj0020 (168)

Określanie rodzaju trudności wychowawczych

Zebrane w powyższy sposób informacje o uczniu mają dla wychowawcy podwójne znaczenie:

•    pozwalają ustalić przyczyny trudności wychowawczych;

•    umożliwiają zakwalifikowanie trudności do odpowiedniej grupy;

W śród przyczyn wywołujących trudności wychowawcze można wyodrębnić źródło tkwiące w samym dziecku, w rodzinie, w środowisku rówieśniczym i w szkole. Przyczyny tkwiące w samym dziecku wynikają zazwyczaj z niedorozwoju intelektualnego, złego stanu zdrowia lub defektów fizycznych, nierównomierności rozwojowych, polegających m. in. na opóźnieniu analizy wzrokowej i słuchowej lub też obniżeniu wszystkich funkcji poznawczych. Przyczyny środowiskowe to najczęściej niewłaściwa atmosfera rodzinna, np. rodzina rozbita, powtórne małżeństwo matki lub ojca, śmierć lub choroba któregoś z członków rodziny, brak opieki ze strony domu lub nadmierna troskliwość, stawianie zbyt wysokich lub zbyt małych wymagań, czynniki demoralizujące. Również brak zrozumienia ze strony nauczyciela lub stosowanie niewłaściwych, jednostronnych metod oddziaływania pedagogicznego powoduje narastanie trudności wychowawczych. Poznanie głównego źródła przyczyn, które często mogą występować kompleksowo, jest konieczne dla podjęcia środków zaradczych. Określenie rodzaju trudności prowadzi do bardzo istotnego działania wychowawczego. Wychowawca musi ocenić, czy wykryte trudności może zlikwidować sam, czy konieczna będzie pomoc psychologa, który dysponuje odpowiednimi narzędziami, może dokonać właściwego rozpoznania i postawić trafną diagnozę. Ale i w tym przypadku wstępne dane dostarczone przez wychowawcę są konieczne dla głębszego poznania motywów i przyczyn leżących u podstaw określonych trudności wychowawczych.

Podjęcie decyzji o postępowaniu terapeutyczno - wychowawczym

Pomijając przypadki, w których dalsze postępowanie wynikać będzie z orzeczenia psychologa, wychowawca musi zwrócić szczególną uwagę na tych uczniów względem, których sam podejmuje określoną działalność profilaktyczną. Z praktyki wynika, że tylko zabiegi traktowane kompleksowo dają oczekiwane rezultaty. Do najbardziej sprawdzonych zabiegów należy:

•    przeprowadzenie rozmów profilaktyczno - ostrzegawczych z rodzicami uczniów sprawiających trudności wychowawcze;

*    zagospodarowanie czasu wolnego ucznia (dużą rolę do spełnienia ma świetlica szkolna).

Równie dobre rezultaty daje nawiązanie bliższego kontaktu z uczniem i ukazywanie mu w drodze indywidualnych rozmów szkodliwości jego postępowania. Wskazane jest też wykorzystywanie filmów, wycieczek do kształtowania pożądanych postaw.

Bardzo dobre wyniki przynosi zbliżanie uczniów sprawiających trudności do uczniów pozytywnych przez odpowiedni przydział pracy w grupie oraz powierzanie im funkcji społecznych w grupie jako źródła doświadczeń w zakresie form i sposobów postępowania. Należy tez wykorzystać możliwości tkwiące w procesie dydaktycznym, zwłaszcza związane z analizą pojęć społeczno - moralnych. Trzeba również zwracać uwagę na rozwijanie poczucia odpowiedzialności za terminowe wykonanie i jakość pracy (w ramach wypełniania obowiązków uczniowskich), stale eksponować wartości mało dotąd cenionych uczniów i wykorzystywać ich zainteresowania i uzdolnienia w pracy z grupą. Celowe jest organizowanie skutecznej pomocy w grupach wyrównawczych w przypadku niepowodzeń szkolnych oraz organizowanie narad opiekuńczych z udziałem wychowawcy, pedagoga dyrektora szkoły, a w pewnych przypadkach nawet rodziców.

W zależności od rodzaju trudności wychowawczych I stopnia ich zaawansowania, wychowawca dobiera odpowiednie działania profilaktyczne oraz ustala konieczność zabiegów. Prowadzenie działań terapeutyczno - wychowawczych Trudności wychowawcze to w większości zjawiska niewymierne, zmienne. Niektóre z nich mają przebieg wybitnie okresowy np. te, które wiążą się u młodzieży z okresem dojrzewania. Inne przybierają postać kilkurazowych zachowań. Równolegle z tymi zjawiskami występują i inne, których likwidacja wiąże się z długotrwałą pracą i szeregiem różnorodnych zabiegów. W każdym przypadku, jak wykazuje praktyka, wychowawca podejmując decyzją o postępowaniu terapeutyczno - wychowawczym rozpoczyna działania od wykazania rodzicom stwierdzonych nieprawidłowości w postępowaniu dziecka, lub błędów rodziców względem dzieci. Musi to iść w parze ze zmianą stosunku emocjonalnego wobec wychowanka stałym apelowaniem do jego ambicji. Skuteczność oddziaływania zależy od umiejętności obserwacji ucznia oraz odpowiedniego doboru metod. Ważne jest też, aby cały zespół wychowawców był świadom tego, jakie zabiegi zostały uznane za najbardziej skuteczne i starał się współpracować z osobą kierującą całością procesu resocjalizacji.

Bardzo dużą rolę odgrywa ocena wysiłków ucznia i jego pozytywnych zachowań. Przy każdej nadarzającej się okazji, takiej jak narada klasowa, apel grupy wiekowej, zebranie organizacji szkolnej itp. należy dostrzegać nawet najdrobniejsze pozytywne zmiany w zachowaniu ucznia, udzielać pochwał, zachęcać do podjęcia nowych zadań, które mogłyby stać się źródłem właściwych postaw. Z reguły znacznie bardziej mobilizuje pochwała i zachęta niż kara. Oprócz tego uczeń musi odczuć, że wychowawca jest jego sprzymierzeńcem, gotowym do udzielania życzliwych rad i obiektywnych ocen. Biorąc pod uwagę fakt, że na jednostkę i jej osobowość najsilniejszy wpływ wywiera grupa, należy pamiętać, że zbiorowość uczniowska musi być również wykorzystana przy likwidacji trudności wychowawczych. Na terenie szkoły uczeń jest zespolony z gronem rówieśników klasy szkolnej i grupy wiekowej. Stopień wpływu grupy na jednostkę zależy od szeregu cech, wśród których jego liczebność, poziom inteligencji, rodzaj utrwalonej struktury, ogólna atmosfera odgrywa najważniejszą rolę- Przedmiotem działań wychowawcy musi być tworzenie silnych więzi emocjonalnych między członkami grupy i równocześnie kształtowanie takich cech zespołu, które umożliwiłyby efektywne oddziaływanie na jednostkę. Aby grupa uzyskała wpływ na ucznia, musi on czuć się potrzebny, widzieć w niej swoje miejsce i świadomie przestrzegać normy przez nią przyjęte.

Zachodzi konieczność ścisłej współpracy wychowawcy z grupą i podejmowanie wspólnych decyzji odnośnie problemów wychowawczych. Okazją do tego są narady klasowe, wspólne spotkania, wycieczki i imprezy szkolne. Istotną potrzebą jest przyjęcie zasady, według której uczniom nie uświadamia się czynionych wokół nich zabiegów wychowawczych, by nie wywołać reakcji obronnej, utrudniającej zmianę utrwalonych nawyków. Procesy wychowawcze mogą i powinny zachodzić w sposób naturalny. W taki sposób powinno odbywać się uzgadnianie norm i ocen regulujących sposoby zachowania się uczniów określanie wymagań wobec jednostek. Istnieje bezsporna potrzeba poszukiwania i ustalania najskuteczniejszych metod możliwie wczesnego rozpoznania i likwidowania trudności wychowawczych po to, aby skutecznie zapobiec narastającemu zakłóceniu równowagi pomiędzy dzieckiem a jego otoczeniem społecznym.

Każdy przypadek trudny jest do" wyleczenia", należy tylko każde dziecko traktować indywidualnie, poznać przyczyny trudności wychowawczych, łagodzić manifestacje złych zachowań, podjąć pierwsze kroki do likwidacji ich przyczyn. W skazanie dzieciom właściwego modelu postępowania, rozbudzanie zainteresowań, okazanie serca i zrozumienia, rozmowa z rodzicami o przezwyciężania trudności wychowawczych,- mogą być przyczynkami do drogi zmierzającej ku wyprostowaniu wypaczonej młodej osobowości, jakże podatnej na dobro i zło.