20. TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE A NIEPOWODZENIA DYDAKTYCZNE - PRZYCZYNY, RODZAJE I ŚRODKI ZARADCZE.
Problemem bardzo ważnym dla współczesnej pedagogiki są trudności i niepowodzenia w nauce szkolnej. Niepowodzenia szkolne, a w ich obrębie niepowodzenia dydaktyczne, już od wielu lat skupiają uwagę pedagogów, psychologów, lekarzy, rodziców i samych uczniów.
Jest to problem ogromnie złożony, gdyż zależy od wielu czynników wzajemnie ze sobą powiązanych..
Pojęcie niepowodzenia można zdefiniować jako stan, w jakim znalazło się dziecko na skutek niespełnienia wymagań szkoły(wg J. Konopnickiego). Natomiast Cz. Kuplsiewicz poprzez niepowodzenia szkolne rozumie rozbieżności pomiędzy wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez uczniów, a materiałem, jaki-powinni opanować wg założeń programowych w zakresie poszczególnych przedmiotów. Zakładając przy tym, że wymagania szkoły pokrywają się zarówno z wymaganiami programów, jak i z uznawanymi w naszym społeczeństwie celami wychowania.
Z. Putkiewicz trudności wychowawcze definiuje jako „wszelkiego rodzaju czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, utrudniające prawidłowe zachowanie się dzieci i młodzieży. Doprowadzają one do zachowań niezgodnych z obowiązującymi normami współżycia społecznego i do zaburzeń poprawnych układów w stosunkach społecznych”.
'Przyczyny niepowodzeń dydaktycznych.
Cz. Kupisiewicz wskazuje na 3 grupy przyczyn niepowodzeń szkolnych:
społeczno-ekonomiczne: złe warunki materialne i mieszknniowe uczniów (praca ucznia w gospodarstwie domowym, zła atmosfera domowa, poziom kulturalny i moralny życia domowego, ujemne lub dodatnie wpływy otoczenia), rozpad struktury rodziny (pijaństwo), brak kontaktu z dzieckiem (dbałość o dziecko l jego wychowanie, liczebność rodzeństwa), brak zainteresowania jego pracą szkolną (warunki odrabiania prac domowych, poziom świadomości wychowawczej rodziców, współpraca rodziców lub opiekunów dziecka ze szkołą).
biopsychiczne: stan zdrowia ucznia, ogólny poziom rozwoju ucznia, cechy charakteru i temperamentu ucznia.
pedagogiczne: a) czynniki względnie zależne od nauczyciela: niedostateczne przygotowanie zawodowe nauczycieli, błędy dydaktyczne, wadliwa postawa nauczyciela w stosunku do uczni4 b) czynniki względnie niezależne od nauczyciela: przeładowanie programów nauczania, stan wyposażenia uczniów w sprzęt i pomoce naukowe, podręczniki szkolne, wady systemu klasowo-lekcyjnego.
Rodzaje niepowodzeń dydaktycznych.
Niepowodzenia w nauce szkolnej można podzielić na ukryte, lub jawne.
Niepowodzenia ukryte występują wówczas, gdy nie dostrzegamy braków w wiadomościach, umiejętnościach lub nawykach uczniów, mimo że braki tego rodzaju — z punktu widzenia celów oraz programu nauczania — rzeczywiście istnieją.
Niepowodzenia ukryte prowadza zazwyczaj do niepowodzeń jawnych. Z tym rodzajem niepowodzeń szkolnych mamy z kolei do czynienia, gdy nauczyciel stwierdza określone braki w opanowywanej przez ucznia wiedzy i w rezultacie ocenia wyniki jego pracy jako „niedostateczne”.
W przypadku, gdy ocena niedostateczna nie obejmuje całorocznej pracy ucznia, lecz odnosi się do rezultatów uzyskanych przez niego np. w ciągu pierwszego semestru nauki szkolnej, stanowi ona wskaźnik tzw. jawnego opóźnienia przejściowego. Natomiast, jeżeli ocena niedostateczna odnosi się do wyników całorocznej prapy ucznia, musi on na ogół powtarzać klasę — staje się uczniem dtugorocznym.
Zjawisko drugoroczności i wieioroczności prowadzi dość często do odsiewu szkolnego,