15341 shils
0

28

centrum i peryferiami w sferze gospodarki. Żądania takie często wyrażali przywódcy społeczeństwa obywatelskiego, które jest zawsze ściśle powiązane z państwem. Posunięcia mające służyć zmniejszaniu rozziewu między centrum i peryferiami ograniczały jednak zarazem sferę więzi pierwotnych. Mam tu na myśli szczególnie upowszechnienie publicznego systemu edukacji, które coraz to bardziej osłabiało rolę rodziny w wychowywaniu i kształceniu dzieci, ograniczając ją do wczesnych stadiów życia.

Wszystkie te procesy, mnożąc zadania harmonizowania i godzenia sprzecznych żądań, dotyczących urzeczywistnienia interesów i ideałów, w rezultacie postawiły przed społeczeństwem obywatelskim wieksze wymagani a.

Więź etniczna i społeczeństwo obywatelskie

Społeczności konstytuowane przez zbiorową samoświadomość często odwołują, się do więzi etnicznych. Powołują się głównie na wspólne pochodzenie biologiczne - zwykle fikcyjne lub wątpliwe. Pochodzenie, to znaczy zrodzenie przez rodziców o tych samych etnicznych cechach, stanowi kryterium członkostwa. Dowodem wspólnego biologicznego dziedzictwa danej grupy etnicznej nie jest genealogia, lecz fizyczne podobieństwo. Jednak to nie fizyczne własności jako takie konstytuują grupę etniczną, ale fakt. że-do tego podobieństwa cech fizycznych odwołuje się etniczna samoświadomość zbiorowa. Wspólne miano dla tych wszystkich, którzy odznaczają się tymi cechami, wspólne pochodzenie (realne lub domniemane). wspólny język lub pamięć o wspólnym niegdyś języku, podobieństwo nazwisk, wraz z podobieństwami fizjonomicznych form i cech. budowy ciała, pigmentach i rodzaju włosów, stanowią odniesienia etnicznej samoświadomości zbiorowej. Należy do nich także wspólna historia, wspólni bohaterowie i inne elementy tradycji.

Jednak grupa etniczna nie jest społecznością o swoistej, utrwalonej strukturze. Jest tworem zbiorowej samoświadomości w jej najczystszej formie. Lecz więź etniczna, jako zbiorowa samoświadomość, jest wchłaniana przez instytucje społeczne i może ucieleśnić się za sprawą solidarności i wspólnego działania, zmierzającego do urzeczywistnienia interesów i ideałów danej grupy etnicznej. Społeczeństwo

obywatelskie może zawierać wiele grup etnicznych, niektóre z nich mogą odznaczać się stosunkowo obywatelską postawą, inne mogą izolować się lub odcinać od społeczeństwa obywatelskiego.

Więź etniczna - z wyjątkiem fikcyjnego, etnicznie homogenicz- w nego społeczeństwa - nie służy zwykle najlepiej społeczeństwu obywa-'-telskiemu. Dla grupy etnicznej, lub przynajmniej iej ,,r'eprezentan- i tów” (często samozwańczych), sprawą żywotną jest jej status wobec innych grup etnicznych tego samego społeczeństwa. Grupy etniczne często angażują się w spory z centrum społeczeństwa lub jego dotyczące. Są one zainteresowane zmianą lub zachowaniem jego decyzji politycznych odnoszących się do nich. albo - w przypadku imigrantów - do narodu i państwa, z którego pochodzą. Jeśli ich członkowie wykonują ograniczoną liczbę zawodów, mogą stworzyć zawodową lub profesjonalną samoświadomość zbiorową, pokrywającą się z ich sam o ś wi a d om o ści ą e tn i czn ą.

Więź etniczna jest w zasadzie wroga obywatelskości. Wzmacnia- f nie więzi etnicznych osłabia więzi obywatelskie. Lecz podkreślić [ należy, że nie są one zawsze, nieuchronnie i całkowicie opozycyjne. 1

Podobnie jak ..świadomość klasowa”, która w społeczeństwie oby-watelskim może współistnieć z patriotyzmem i przynajmniej minimum obywatelskości. także więź etniczna w etnicznie heterogenicznym społeczeństwie daje się pogodzić z patriotyzmem i postawą obywatelską. Obie te więzi mogą niemal zgodnie koegzystować. lecz gdy popadają w konflikt - w okresie międzynarodowego kryzysu - patriotyzm czy postawa obywatelska zwykle przeważa nad przywiązaniem do grupy etnicznej w kraju pochodzenia. W pewnych warunkach etniczna samoświadomość zbiorowa może być bardzo trwała. Gdy dochodzi do małżeństw między osobami o różnym pochodzeniu etnicznym, ale wyznającymi te samą wiarę, etniczne odniesienia tracą na znaczeniu w zbiorowej samoświadomości, nawet jeśli dana grupa istnieje nadal. Jednak w pewnych przypadkach znikają niemal całkowicie.

Naród

Naród jest społecznością pierwotną, podobną do grupy etnicznej. Jego członkowie przywiązują wagę do wspólnej przeszłości, odziedziczonej po przodkach. Pochodzenie stanowi zatem konstytutywny