PB040614

28 Higiena I dobrostan zwierząt gospodarskich

od ciśnienia atmosferycznego, od prędkości ruchu powietrza, wilgotności powietrza. Ponadto wielkość ta zależy od kształtu i profilu aerodynamicznego oraz od pokrywy włosowej. I tak, zwierzęta o rzadkiej sierści są bardziej podatne na stratę ciepła konwekcyjnego w wyniku ruchu powietrza aniżeli zwierzęta z gęstą sierścią. Włosy i pióra chronią przed utratą ciepła dlatego, że po pierwsze, zawierają znaczną ilość kreatyny, która sama w sobie jest złym przewodnikiem ciepła, i po drugie, tworzą wokół ciała porowatą powłokę powietrza, która też jest złym przewodnikiem ciepła. Ogólny, uproszczony wzór na obliczanie ilości ciepła traconego na drodze konwekcji:

C = k*PV(t_s- to) - 1,163 (W)

gdzie: C - wielkość strat energii cieplnej na drodze konwekcji w W k - współczynnik konwekcyjnych strat ciepła (od 3,8 do 4,2)

P - powierzchnia skóry w m“

V - prędkość ruchu powietrza w m/s t_s - temperatura skóry zwierząt w °C to-temperatura powietrza w °C.

Kondukcja - czyli straty ciepła przez przewodzenie zachodzące przy zetknięciu się zwierzęcia z legowiskiem o temperaturze niższej niż temperatura skóry zwierzęcia. Straty ciepła na tej drodze zależą od właściwości ter-moregulacyjnych podłogi oraz od izolacji termicznej zwierzęcia, którą może stanowić tkanka tłuszczowa zgromadzona pod skórą oraz pokrywa włosowa i pokrywa piór. Straty ciepła na drodze kondukcji zachodzić mogą również, jeżeli zwierzę przebywa w warunkach niskiej temperatury i wysokiej wilgotności powietrza. Powietrze nasycone parą wodną posiada dużą pojemność cieplną i większe przewodnictwo w porównaniu z powietrzem suchym. Zwierzęta mogą również przyjmować ciepło na drodze przewodzenia, jeżeli temperatura legowiska jest wyższa od temperatury ciała zwierzęcia (np. )rzy podgrzewaniu podłóg). Ilość ciepła pochłanianego z ciała zwierząt łrzez podłogę można obliczyć posługując się następującym wzorem:

K = X • P (t_s - td) (W)

dzie: K - wielkość ciepła kondukcyjnego traconego do podłogi w W X - współczynnik przewodnictwa cieplnego podłogi w W/nr • °C P - powierzchnia stykania się ciała zwierzęcia z podłogą w m² U - temperatura powierzchni ciała zwierzęcia w °C td - temperatura powierzchni podłogi, ściółki.

Współczynnik pochłaniania ciepła dla różnych materiałów (X) w ^f/m² • “C:

•    belki drewniane - 11,6-15,0

•    cegła-18,5-19,7

•    asfalt-20,3-26,1 | deski -8,9-11,6

•    beton-14,6-27,2

•    kamień-19,2-46,4

•    guma-17,4-26,6.

Ewaporacja fizjologiczna, czyli parowanie zwierząt odbywa się z powierzchni skóry i dróg oddechowych. Utrata ciepła przez parowanie zachodzi dzięki parowaniu niewidocznemu (perspiratio insensibilis) oraz parowaniu wydzielanego potu (transpiratio). Ten drugi sposób parowania zachodzi wówczas, gdy w organizmie oddawanie ciepła innymi drogami jest niewystarczające. Parowanie zachodzi wówczas, gdy prężność pary wodnej na powierzchni skóry (płuc) jest wyższa niż prężność pary wodnej w otaczającym powietrzu. O możliwości parowania przez zwierzęta w określonych warunkach termiczno-wilgotnościowych mówi wskaźnik niedosytu fizjologicznego. Szybkość parowania zależy również od prędkości ruchu powietrza. Wielkość parowania u poszczególnych gatunków zwierząt podają tabele 2.7 i 2.8. Jak z nich widać, emisja pary wodnej przez zwierzęta jest wprost proporcjonalna do temperatury powietrza otaczającego, lecz przy małym niedosycie fizjologicznym pary wodnej parowanie z powierzchni skóry nie jest dostateczne, a zatem nieosiągnięty zostanie efekt ochładzania organizmu na drodze ewaporacji fizjologicznej. Straty energii cieplnej związane z parowaniem obliczyć można ze wzoru:

E = 0,585 • Q • 1,163 (W)

gdzie: E - ciepło jakie zwierzę traci podczas parowania w W Q - produkcja pary wodnej w g/h (patrz tab. 2.7 i 2.8)

0,585 - ciepło parowania 1 g wody.

Rozmieszczenie gruczołów potowych jest różne - zależnie od gatunku zwierząt. Koń np. intensywnie poci się na całej powierzchni ciała, bydło wskutek dużego wysiłku poci się na szyi, barkach i bokach, a u świń pocenie można stwierdzić jedynie pod pachami, wzdłuż środkowej linii brzucha oraz okolicy odbytu. Pocenie się u świń i u ptactwa domowego jest nieznaczne. Psy nie pocą się wcale ze względu na prawie zupełny brak gruczołów potowych. Parowanie zachodzi u nich jedynie z wilgotnych błon śluzowych języka, pyska i dróg oddechowych. Straty ciepła z organizmu, jakie zachodzą drogą parowania, wynoszą od 21 do 25% ogólnych strat ciepła.