PB040621

42 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

i płuc oraz objętości klatki piersiowej w porównaniu do cieląt utrzymywanych w ciepłym środowisku.

Przeciwko metodom „zimnego” wychowu cieląt wysuwane są argumenty, że bardzo młodych cieląt nie powinno się narażać na niskie tempera-luiy, lecz należy je utrzymywać w ciepłych pomieszczeniach tak długo, aż nastąpi pełny rozwój źwacza i rozpocznie się trawienie węglowodanów -pasz wysokoenergetycznych. Ponadto uważa się, że zmiany, jakie zachodzą w organizmie, są reakcją obronną, a nie głęboką zmianą w fizjologii zwierzęcia. Są więc tymczasowe i z zaprzestaniem zimna zanika. Wykazano również, że powodzenie stosowania zimnego wychowu cieląt wynika z tego. że w tym systemie (mimo nazwy „zimny”) wytwarza się korzystny układ cieplny, ponieważ cielęta są trzymane w budkach drewnianych (lub z tworzywa sztucznego) wyłożonych grubą warstwą suchej słomy, jest w nich sucho, bez przeciągów, a wdychane powietrze nie jest zanieczyszczone toksycznymi domieszkami gazowymi.

2.2.5. Wpływ wilgotności na zwierzęta

Wilgotnością nazywamy zawartość pary wodnej w powietrzu. Para wodna znajduje się w biosferze wszędzie i stanowi od 0,04 do 0,6% masy powietrza atmosferycznego. Każdej temperaturze powietrza odpowiada ściśle określona maksymalna ilość pary wodnej. Na przykład 1 nr powietrza o temp. 0 °C zawiera przy pełnym nasyceniu tylko 4,87 g wody, przy temperaturze 20 °C już 17,16 g, a przy 30 °C - 30,14 g. Zimne powietrze wchłania więc stosunkowo małą ilość pary wodnej, która zresztą przy dalszych spadkach temperatury ulega skropleniu. Powietrze wilgotne jest lżejsze od powietrza suchego. Jeżeli masę 1 m³ powietrza suchego o temperaturze 0 °C i ciśnieniu 760 mm Hg (1013 hPa) przyjmujemy za 1,293 kg, to masa tej objętości powietrza przy analogicznej temperaturze i ciśnieniu, ale wilgotnego wynosi 0,623 kg.

Źródłem wilgotności w pomieszczeniach inwentarskich jest ewapora-cja fizyczna, ewaporacja fizjologiczna oraz para wodna zawarta w powietrzu wentylacyjnym.

Ewaporacja fizjologiczna - to nieustanny proces parowania z powłok zewnętrznych i dróg oddechowych organizmu zwierzęcego. Wielkość tego parowania zależy od gatunku zwierząt, masy ich ciała, warunków ter-mkzno-wilgotnościowych itp. Orientacyjną wielkość emisji pary wodnej od zwierząt gospodarskich przedstawiono w tabelach 2.7 i 2.8.

Ewaporacja fizyczna - to parowanie ze wszystkich mokrych powierzchni wewnętrznych pomieszczenia (ścian, sufitu, podłogi, kanałów gnojowych) oraz ściółki, nawozu, wilgotnej paszy itp. Ewaporacja fizyczna, zwana też parowaniem z mokrej powierzchni, stanowi 10-25% ewaporacji fizjologicznej, a w pomieszczeniach obficie spłukiwanych wodą wielkość ta może przekraczać 40% ewaporacji fizjologicznej.

Natomiast para wodna z powietrza zewnętrznego, która dostaje się do budynku podczas wentylacji, stanowi średnio ok. 5-15% ogólnej zawartości pary wodnej w powietrzu pomieszczenia, co oczywiście uzależnione jest od pory roku i intensywności wymiany powietrza.

Optymalne zakresy wilgotności względnej dla zwierząt gospodarskich przedstawiają tabele 2.14 i 2.15 (propozycje IMBER i 1Z.1980), natomiast Rozporządzenie MRiRW z dn. 2.09.2003 r. (Dz. U. z 2003 r., nr 167, poz. 1629) określa jedynie maksymalną wilgotność względną dla koni i kóz (80%) oraz dla owiec (85%).

2.2.6. Wskaźniki higrometryczne

Wilgotność powietrza określa się w zoohigienie i biometeorologii następującymi wskaźnikami:

1) Wilgotność bezwzględna (aktualna - e) - iest to bezwzględna zawartość pary wodnej w powietrzu wyrażona w g/m³. Niektórzy autorzy podają jako optymalną wielkość e dla zwierząt gospodarskich 5-9 g/m⁵, przy czym w praktyce wielkość bezwzględna dochodzi do 15 g/m³.

2) Aktualna prężność pary wodnej (p) jest to ciśnienie parcjalne, jakie wywiera para wodna w powietrzu, wyrażone w mm Hg (w układzie SI w paskalach; 1 mm Hg = 1,33 hPa).

Przeliczenie prężności pary wodnej na wilgotność bezwzględną odbywa się według następującego wzoru:

1,06

■11

273

gdzie: e - wilgotność bezwzględna w g/m³

p - prężność pary wodnej w mm Hg lub hPa t - temperatura powietrza w °C.

Z obliczeń wynika, że w temperaturze 16 °C wartość e = P (1 g/m³ = 1 mm Hg= 1.33 hPa).