PB040673

146 Higiena I dobrostan zwierząt gospodarskich

Rozporządzenie (WE) 852/2004 w art. 5 nakłada obowiązek na wszystkie przedsiębiorstwa sektora spożywczego uczestniczące w jakim, kolwiek etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności z wyjątkiem produkcji pierwotnej, opracowania i utrzymywania stałych procedur na podstawie zasad HACCP. W zakładach produkcji pierwotnej wprowadza się natomiast zasadę dobrej praktyki higienicznej.

Gospodarstwa specjalizujące się w produkcji zwierzęcej muszą przestrzegać właściwych wspólnotowych i krajowych przepisów prawnych od-noszących się do kontroli zagrożeń w produkcji pierwotnej i powiązanych działań, w tym:

•    środków kontroli zanieczyszczeń z powietrza, ziemi, wody, paszy, nawozów, weterynaryjnych produktów leczniczych, środków ochrony roślin i biocydów oraz składowania, przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów

•    kontroli zdrowia zwierząt i ich dobrostanu, w tym czynników chorób odzwierzęcych.

Związek pomiędzy poziomem dobrostanu zwierząt a bezpieczeństwem żywności wydaje się być odległy, jednak zagadnienia dobrostanu zwierząt zarówno w prawodawstwie UE, jak i w świadomości i oczekiwaniach konsumentów, wysuwają się obecnie na pierwszy plan. Należy stwierdzić, że obniżonemu poziomowi dobrostanu zwierząt towarzyszy zawsze obniżona ich zdrowotność i odwrotnie, chore zwierzę charakteryzuje się zawsze obniżonym dobrostanem. Jeżeli zatem przyjmiemy, że bezpieczna żywność może pochodzić tylko od zdrowych zwierząt, to zależność pomiędzy dobrostanem zwierząt a bezpieczeństwem żywności nie jest ani pozorna, ani odległa.

Dla oceny zagrożeń poziomu dobrostanu należy wyznaczyć krytyczne punkty kontroli, które wraz z przyjętym systemem monitoringu oraz planem korygującym powinny wchodzić w system nadzoru zdrowotnego stada.

Elementami środowiska i technologii produkcji decydującymi o poziomie dobrostanu zwierząt, dla których utworzone winny być krytyczne punkty kontroli są:

•    powierzchnia kojca, stanowiska, klatki, wybiegu przypadająca na 1 zwierzę

•    swoboda ruchu (uwięzie, kojce indywidualne, grupowe, wybiegi, pastwisko)

•    rodzaj podłogi, legowiska dla zwierząt (ściołowe, bezściołowe)

•    ergonomia wyposażenia budynków inwentarskich

•    warunki mikroklimatu (oświetlenie, temperatura, wilgotność, ruch powietrza, zapylenie, szkodliwe domieszki gazowe)

•    wentylacja budynków (system regulacji, system awaryjny)

•    zabiegi na zwierzętach (kastracje, skracanie ogonków, kiełków itp.)

•    izolacja i opieka nad zwierzętami chorymi

•    monitoring stereotypii behawioralnych

•    warunki załadunku, rozładunku i transportu zwierząt

•    nadzór nad produkcją zwierzęcą (identyfikacja zwierząt, codzienna kontrola zwierząt, kwalifikacje personelu obsługującego zwierzęta, dokumentacja).

Te zadania nadzoru i kontroli nad dobrostanem zwierząt w wielu państwach europejskich, w tym i Polsce, powierzono państwowej inspekcji weterynaryjnej

5.6. Dobrostan a prawo

Wrażliwość społeczeństw na ból i cierpienie zwierząt, wynikające z systemu chowu, spowodowała silną presję społeczną na polityków, międzynarodowe autorytety i organizacje pozwalając w ten sposób uchwalić szereg aktów prawnych dotyczących ochrony zwierząt, w tym zwierząt gospodarskich.

Ważnym wydarzeniem w tym zakresie było uchwalenie 15 października 1975 r. pod patronatem UNESCO Deklaracji Praw Zwierzęcia, gdzie w preambule czytamy, że: „Każde zwierzę jako istota żywa ma prawa w sferze moralnej, że nieznajomość i niezauważanie tych praw prowadziły człowieka i prowadzą, go nadal na drogę przestępstw przeciwko naturze i zwierzętom, i że człowiek nie może rościć sobie prawa do niehumanitarnego wykorzystywania swojej przewagi, wprost przeciwnie, każde zwierzę ma prawo oczekiwać od człowieka poszanowania, opieki i ochrony".

W ślad za przyjętą Deklaracją UNESCO pod wpływem presji opinii publicznej społeczeństw Europy uchwalone zostały przez Radę Europy następujące konwencje dotyczące ochrony zwierząt:

•    Europejska konwencja ochrony zwierząt utrzymywanych dla celów hodowlanych z 10.03.1976 roku

•    Europejska konwencja o ochronie zwierząt domowych z 13.11.1987 roku

•    Europejska konwencja o ochronie zwierząt rzeźnych z 10.05.1979 roku

•    Europejska konwencja dotycząca ochrony zwierząt kręgowych przeznaczonych do celów doświadczalnych i naukowych z 18.03.1986 roku

•    Europejska konwencja dotycząca transportu międzynarodowego zwierząt z 13.12.1986 roku.