75121 PB040643

86 Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich

*    faza jądrowo-kropelkow a, przy wielkości cząstek od 50 do 1 nm

•    faza pyłu bakteryjnego, przy wielkości cząstek od 50 do 0,5 nm.

Duże kropelki wykrztusiny i śluzu pozostają w powietrzu przez 30-60 min. a drobne zawieszone są w nim od 5 do 48 godzin.

Najbardziej niebezpieczne z punktu widzenia epizootycznego są dwie fazy: jądrowo-kropelkowa i pyłu bakteryjnego. Małe ich cząsteczki są bowiem uruchamiane i przenoszone nawet przy bardzo słabym ruchu powietrza. a osiadanie jest bardzo powolne. Jeżeli w pomieszczeniu znajduje się zarażone zwierzę, chore lub będące tylko nosicielem wirusów, bakterii i wydalające te zarazki, to w powietrzu tego pomieszczenia zawsze spotkamy drobnoustroje chorobotwórcze (laseczki różycy, prątki gruźlicy, chorobotwórcze paciorkowce, pałeczki coli, gronkowce, chorobotwórcze wirusy i in.). W pomieszczeniach ciepłych, wilgotnych, wadliwie wentylowanych, ciemnych, rzadko dezynfekowanych istnieją korzystne warunki do rozwoju i namnażania się drobnoustrojów i pasożytów, w pomieszczeniach zaś suchych i czystych wysychają one i tracą zdolność do rozmnażania się. Jednak niektóre zarazki wykazują odporność na wysychanie, m.in. prątki gruźlicy, laseczki wąglika, gronkowiec złocisty, pałeczka ropy błękitnej.

Przeżywalność aerozolu bakteryjnego jest zależna od warunków środowiska. Bakterie i wirusy szybciej giną w wysokich temperaturach środowiska ze względu na ich wysychanie. Wirusy zawierające lipidy lepiej przeżywają w niskich wilgotnościach, natomiast zbudowane tylko z białka i kwasów nukleinowych są mniej podatne na wysokie wilgotności. Przeżywalność bakterii w powietrzu jest najkorzystniejsza przy wilgotności względnej niższej od 50% lub wyższej od 80%. Zakres wilgotności 50-80% jest więc dla bakterii najbardziej letalny. Wykazano, że ponad 90% myko-plazm ginie w ciągu 8 min, jeśli wilgotność powietrza gwałtownie wzrośnie lub spadnie do średniego zakresu letalnego.

Znaczenie czystości powietrza pod względem mikrobiologicznym nabiera szczególnego znaczenia w przemysłowej technologii chowu zwierząt. Przerzuty zwierząt pomiędzy poszczególnymi budynkami sektorów (wynikające z technologii produkcji) prowadzą do pasażowania się drobnoustrojów, w wyniku którego może ulegać zmianie ich patenogenność. Zabiegi te powodują że wytworzona skutecznie odporność przeciwko florze bakteryjnej jednego budynku jest niedostateczna i nieskuteczna w innym budynku.

Z tych względów ważny jest etap prewencji przedwzakaźnej, który uwzględnia w produkcji zasadę „pomieszczenie pełne - pomieszczenie puste". Dlatego kontrola czystości bakteryjnej powietrza w obiektach fermowych w okresie poprzedzającym wprowadzenie zwierząt do budynku jest niezmiernie ważnym zabiegiem profilaktycznym. Badając zmiany dobowe zachodzące w ilości drobnoustrojów w atmosferze chlewni ustalono, iż godzina 4 rano jest okresem najwyższego poziomu mikroorganizmów w powietrzu, natomiast między godziną 14—15 jest ich w powietrzu najmniej. Wykazano, że ze wzrostem stężenia COi w powietrzu chlewni wzrasta ilość drobnoustrojów, a stopień ogólnego zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza jest większy w chlewni ściołowej niż w bezściołowej. Ogólne zanieczyszczenie bakteryjne powietrza jest proporcjonalne do jego zapylenia, a w miarę zwiększającej się obsady zwierząt w budynku zwiększa się ilość drobnoustrojów w powietrzu.

W praktyce stwierdza się bardzo różne ilości drobnoustrojów w powietrzu w budynkach inwentarskich. Na przykład w powietrzu chlewni przeważają bakterie Gram-dodatnie, wśród których dominują ziarenkowce. Odsetek Gram-ujemnych pałeczek jelitowych w całości mikroflory był niewielki, tym niemniej Gram-ujemnej florze występującej w powietrzu chlewni przypisuje się ważne znaczenie chorobotwórcze, do czego przyczynia się ich zdolność w tworzeniu endotoksyn. które po inhalacji przez zwierzę lub człowieka mogą być przyczyną objawów patologicznych ze strony układu oddechowego.

Ogólna liczba bakterii i grzybów w powietrzu kurników może wynosić 2,35-26,7 mln/nr’ w zależności od systemu utrzymania (ściółka, baterie), a w cielętnikach 0,23-0,32 mln/m³. Wśród najczęściej występujących drobnoustrojów w pomieszczeniach dla drobiu stwierdzono: bakterie z rodzaju Staphyloccocus aureus i Staph. epidermidis (gronkowiec biały i złocisty), Streptoccocus (paciorkowce), Bacillus sp. (laseczki tlenowe), Microccocus sp. oraz E. coli, zaś z grzybów izolowano Aspergillus i Candida (Latała i wsp., 1986; Rudy, 1988).

Fot. 2.6. Podłoże z krwią - gładkie kolonie Corynebacterium diptheriae (gravis), CDC/William A. Clark (Internet)