15941 PwTiR125

248 Rozdział 9

Z kolei czarter na specjalne okazje („charter for special events" - SEC) ma na celu zapewnienie uczestnikom udziału w takich specjalnych wydarzeniach, jak impreza sportowa, festiwal, wystawa, koncert, targi itp., charakteryzujących się specjalnym charakterem, pewnego rodzaju niepowtarzalnością oraz krótkotrwa-łością. Natomiast pod różnymi względami odrębny jest tzw. czarter o wspólnym celu („common purpose charter” - CPC), który nie jest nastawiony na przynoszenie zysku organizatorowi, gdyż zmierza do realizacji pewnych szczególnych celów, jak wyjazd do kraju rodzinnego lub pielgrzymka do miejsc kultu wyznawców określonej religii. Na podstawie tego rodzaju czarteru organizacje polonijne od końca lat siedemdziesiątych organizowały przyloty amerykańskiej Polonii do kraju. Taki czarter ma pewne cechy wspólne z dawniej często występującym czarterem dla grup stowarzyszonych („charter for affmity group”), mającym niehandlowy charakter i wykorzystywanym zwłaszcza dla przewozu grup studenckich w celu odbycia podróży poznawczych lub rekreacyjnych. Generalnie w nauce prawa wskazuje się, że czartery pasażerskie można podzielić na ogólnie dostępne oraz z ograniczoną dostępnością. Są to czartery typu przewozowego, a ich szczególną odmianą jest umowa o lotniczy przewóz tak-sówkowy, stosowana zwykle do przewozów wykonywanych małymi samolotami na zamówienie zgłaszane z niewielkim wyprzedzeniem. Należy je odróżnić od czarterów typu najmu.

We wszystkich rodzajach lotniczych czarterów pasażerskich mamy do czynienia z zawarciem umowy między przewoźnikiem lotniczym a czarterującym, którym najczęściej jest organizator turystyki. W tego typu umowie przewoźnik lotniczy, będący oddającym w czarter, zobowiązuje się do uzyskania niezbędnych zezwoleń wymaganych w lotach czarterowych, udostępnienia czarterującemu z reguły całej przestrzeni użytkowej samolotu, a niekiedy tylko jej części, jak również do wydania uczestnikom czarteru - za pośrednictwem czarterującego - standardow ych dokumentów przewozowych ze wzmianką „czarter” oraz do podstawienia samolotu w uzgodnionym porcie lotniczym. Z kolei czarterujący zobowiązuje się do dostarczenia oddającemu w czarter wymaganych dokumentów' i informacji koniecznych do wypełnienia dokumentów przewozowych, zapewnienia gotowości wszystkich pasażerów do odprawy w porcie lotniczym w uzgodnionym czasie oraz do uiszczenia opłaty czarterowej. Umowa czarteru lotniczego ponadto z reguły zawiera ustalenia dotyczące kar umownych („demurage ratę”), należnych w przypadkach zmian rozkładu lotu spowodowanych przez czarterującego, oraz określające opłaty za dodatkowe usługi oddającego w czarter.

Należy podkreślić, że stroną umowy czarteru lotniczego nie są pasażerowie będący uczestnikami danego czarteru. Uczestników nie wiąże żaden stosunek umowny z oddającym samolot w czarter. Są oni związani węzłem prawnym tylko z czarterującym. Gdy jest nim organizator turystyki, to jego stosunki umowne z uczestnikami czarteru określa zawarta umowa o imprezę turystyczną, obejmująca czarterowy przewóz lotniczy. Jednakże taki organizator turystyki nie może być uznany za przewoźnika umownego w rozumieniu konwencji z Gu-adalajara z 1961 r., uzupełniającej Konwencję Warszawską w zakresie regulacji dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego wykonywanego przez osobę inną niż przewoźnik umowny. Konwencja ta bowiem dotyczy sytuacji, gdy przewoźnik lotniczy zawierający umowę przewozu (tzw. przewoźnik umowny) korzysta przy wykonaniu przewozu z samolotów, personelu oraz usług innych przewoźników lotniczych, będących przewoźnikami faktycznymi na części lub nawet całej trasie przewozu. Tylko gdyby organizator turystyki sprzedawał bilety lotnicze oraz zawierał umowę przewozu lotniczego we własnym imieniu, miałby on status prawny przewoźnika umownego. Taka wyjątkowa sytuacja nie występuje w wypadku pasażerskiego czarteru lotniczego.

Pewne podobieństwa, ale i znaczne różnice, w porównaniu z czarterem lotniczym posiada czarter na czas zawierany w żegludze morskiej. Jest to umowa unormowana w kodeksie morskim z 2001 r. Mamy zatem do czynienia z umową nazwaną. Przez tę umowę armator zobowiązuje się za wynagrodzeniem oddać czarterującemu do dysponowania statek obsadzony załogą na oznaczony czas albo na okres jednej lub kilku następujących po sobie podróży w celu określonym umową. Celem tym może być w szczególności przewóz pasażerów morzem. Kodeks morski nie wymaga zachowania formy pisemnej dla zawarcia omawianej umowy. Każda strona może żądać potwierdzenia na piśmie umowy czarteru na czas. W praktyce stosuje się wzorcowa formularze tej umowy.

Czarter na czas zobowiązuje armatora do oddania do dysponowania czarterującemu w umówionym terminie statku w stanie zdatnym do żeglugi, należycie wyposażonego, obsadzonego odpowiednią załogą oraz przystosowanego do celów przewidzianych umową. W zakresie eksploatacji statku kapitan jest z mocy prawa przedstawicielem czarterującego i powinien stosować się do jego poleceń. Jednakże to prawo dysponowania statkiem przez czarterującego nie oznacza, że staje się on posiadaczem wyczarterowanego statku. Armator zachowuje w tym zakresie swoje uprawnienia władcze. Kapitan wraz z załogą pozostają podwładnymi armatora i mają obowiązek stosowania się do jego wskazówek. W sprawach nautycznych kapitan statku nie podlega czarterującemu. W razie więc wyrządzenia szkody przez ruch statku morskiego odpowiedzialność ponosi armator czyli ten, kto we własnym imieniu uprawia żeglugę statkiem morskim własnym lub cudzym.

Należy podkreślić, że od umowy czarteru na czas w żegludze morskiej należy odróżnić umow^rę o wycieczkę morską. Tego typu umowę organizator turystyki zawiera z poszczególnymi uczestnikami wycieczki morskiej i mogą wtedy wystąpić dwie odmienne sytuacje. Pierwsza ma miejsce wtedy, gdy klient organizatora turystyki dodatkowa staje się stroną umowy przewozu zawartej odrębnie