17072 P1360855

Nikołaj Gogol Rewizor, 1908.

„Fakty” w każdej ze scen obejmują „wydarzenie”, które, zanim scena się zakończy, musi zajść między bohaterami. Każdemu wydarzeniu towarzyszy „działanie”, które pociąga za sobą lub posuwa naprzód całą scenę i „przeciwdziałanie”, które powstrzymuje jej siłę rozpędu. Kiedy działanie spotyka się z przeciwdziałaniem, dochodzi do „konfliktu”. Tym samym aktorzy są zmuszeni do rozpoznania sytuacji i zadań wzajemnie sprzecznych. Weźmy na przykład z pierwszego aktu Makbeta scenę między małżonkami, do której dochodzi, kiedy Makbet zaczyna się wahać, czy ma zabić króla, żeby zdobyć tron. Kluczowym wydarzeniem tej sceny jest przekonanie Makbeta do czynu. Jego działanie (mówić „nie”)

I napotyka na przeciwdziałanie Lady Makbet (przekonać go, żeby powiedział Jak”). Chociaż to Makbet I zainicjował scenę, to jednak upór I Lady Makbet kieruje nią i doprowa-I    dza do „wydarzenia”. Lady Makbet

■    ttOMije szereg rozmaitych strategii

■    dynamicznych, mówiąc mężowi, że

1.    jest niestały w miłości, nazywając go

tchórzem i w końcu atakując jego męskość. W jej obrazowych wyrażeniach słychać sarkazm, obelgi i prowokację. W ostatnim podejściu zdecydowanie osłabia jego stanowisko, więc zamiast dalej się opierać, Makbet pyta tylko: „Gdybyśmy chybili?” Ten moment stanowi punkt zwrotny, od którego działanie Makbeta zaczyna być modyfikowane przez działanie jego żony.

W zamyśle Stanisławskiego analiza aktywna nie ma nic wspólnego z czysto intelektualnym ćwiczeniem. Zależy mu na tym, by aktorzy odkryli budowę sztuki nie przez dyskusje, ale w praktyce. Analiza określona jest mianem aktywnej, aktorzy bowiem sprawdzają swój sposób rozumienia relacji między postaciami w improwizowanych scenach. Etiudy te służą jako kolejne szkice do przyszłego przedstawienia, a każdy taki szkic ucieleśnia i aktualizuje tekst sztuki lepiej niż poprzedni. Najlepszym sposobem analizy sztuki - uważał Stanisławski - jest podjąć działanie w okolicznościach założonych (Artykuły, fragmenty, rozmowy).