tera. Obrazy przedstawiające trzy ostatnie liczby powinny szczególnie utkwić Ci w pamięci, abyś mógł je z łatwością przywołać. Postaraj się, aby wyobrażenie tych trzech liczb łączyło w sobie obraz, dźwięk i odczucia kinestetyczne. Odtąd te trzy liczby powinny oznaczać dla Ciebie stan pełnej relaksacji. Liczba 3 będzie synonimem pełnego rozluźnienia fizycznego, więc nie powinieneś jej wizualizować, zanim Twoje ciało nie będzie całkowicie zrelaksowane. Liczba 2 będzie odtąd oznaczać dla Ciebie relaksację umysłową, którą osiągniesz przestając myśleć o swoich zmartwieniach i kłopotach i „odłączając się” od otaczającej Cię rzeczywistości. Natomiast liczba 1 będzie równoznaczna z najgłębszym możliwym do osiągnięcia stanem relaksacji fizycznej i gotowości umysłowej. Ta prosta technika relaksacyjna stanowi wrota do Twojego wewnętrznego świata. Zanim zaczniesz wykonywać to ćwiczenie upewnij się, że nikt nie będzie Ci przez jakiś czas przeszkadzał. Pamiętaj, że wysiłek włożony w opanowanie tej metody zwróci Ci się wielokrotnie.
Zmienianie Submodalności
Rozmowa przed przyjęciem do pracy będzie stanowić przykład ilustrujący, na czym polega rozpoznawanie i zmienianie submodalności. Przypuśćmy, że bierzesz udział w takiej rozmowie starając się o otrzymanie posady w pewnej firmie. Doświadczenie to nie jest dla Ciebie przyjemne i przede wszystkim chcesz sprawić wrażenie zdecydowanej, pewnej siebie osoby, której warto zaufać. Twoje wspomnienia rozmów tego typu nie są najlepsze. Masz wrażenie, że w przeszłości nie doceniono Twojego doświadczenia i umiejętności. Jeśli takie rozmowy nie stanowią dla Ciebie żadnego problemu, powinieneś posłużyć się innym przykładem
- może zdawanie egzaminów, poznawanie nowych ludzi czy publiczne przemawianie łączy się dla Ciebie z trudnościami. Najlepiej byłoby, gdybyś mógł przypomnieć sobie autentyczną sytuację tego typu. Po pierwsze
- wizualizacja tego doświadczenia przyjdzie Ci o wiele prościej, a po drugie - najprawdopodobniej negatywne wspomnienie danej sytuacji wpływa na Twój obecny stan uczuć.
Zacznij dokładnie analizować wspomnienie rozmowy czy innego doświadczenia tego typu. Zastanów się nad wszystkimi modalnościami łączącymi się ze wspominaną sytuacją - obrazami, dźwiękami, odczuciami, jeśli to możliwe - również zapachami i smakami. Czy krzesło, na którym siedziałeś było wygodne? Jaki był dywan pod Twoimi stopami? Czy światło wypełniające pomieszczenie, w którym się znajdowałeś było ostre? Wszystkie te informacje zostały zachowane gdzieś na „twardym dysku” Twojej pamięci. Jeśli będziesz w pełni zrelaksowany, ilość szczegółów, które jesteś w stanie przywołać z pamięci wizualizując to wspomnienie może Cię zaskoczyć. Być może przypominanie sobie takiej rozmowy nie jest dla Ciebie przyjemne, lecz powinieneś zdawać sobie sprawę, że dzięki temu ćwiczeniu Twój negatywny stosunek do rozmów tego typu może ulec zmianie raz na zawsze, więc warto włożyć w jego wykonanie pewien wysiłek.
Posługując się zamieszczoną wcześniej listą submodalności zidentyfikuj ich tyle, ile to tylko możliwe. Zastanów się, jaka relacja panuje między dźwiękami z Twojego wspomnienia a dźwiękami ze świata realnego -czy są one głośniejsze czy cichsze, ostre czy niewyraźne, bliskie czy odległe? Co możesz powiedzieć na temat odgłosów dochodzących spoza pomieszczenia, w którym się znajdujesz? Jak widzisz swoją osobę? Czy przyglądasz się sobie z góry, z boku, a może obserwujesz całą sytuację jeszcze raz własnymi oczyma? Czy Twoja postać jest naturalnej wielkości, mniejsza czy większa? Co możesz powiedzieć o kolorach? Czy są one wyraźne czy przygaszone? Może cały obraz jest w kolorze sepii, jak na starych fotografiach, a może czarno-biały? Czy widzisz wszystko trójwymiarowo? To tylko przykładowe pytania, na które powinieneś poszukać odpowiedzi analizując swoje wspomnienie. Zapisuj wszystkie zidentyfikowane przez Ciebie submodalności oraz wywoływane przez nie uczucia. Jeśli nie pamiętasz jakiegoś szczegółu, możesz przypomnieć sobie inną rozmowę tego typu, która na przykład miała miejsce później niż właśnie analizowana. Mimo iż nie było to najgorsze doświadczenie tego typu, przywołanie go z pamięci pozwoli Ci przypomnieć sobie brakujący szczegół, uzupełniający zestaw modalności łączących się z rozmowami przed przyjęciem do pracy.
Kolejnym etapem tego ćwiczenia jest przypomnienie sobie doświadczenia, dzięki któremu poczułeś się dumny, szczęśliwy i pewny siebie (dla niektórych osób takim doświadczeniem może być właśnie rozmowa przed przyjęciem do pracy). Przypuśćmy, że zdobyłeś jakąś ważną dla Ciebie nagrodę, o którą od dawna się starałeś. Przypomnij sobie moment, gdy Ci ją wręczano. Najprawdopodobniej obraz obserwowany teraz Twoimi oczyma jest wyraźniejszy, kolory bardziej żywe, a dźwięki ostrzejsze. Niezależnie od tego, w jakim stopniu submodalności różnią się od siebie w tych dwóch wspomnieniach, zastąp submodalności towarzyszące wspomnieniu rozmowy z potencjalnymi pracodawcami submodal-nościami powstającymi w Twoim umyśle, gdy przypominasz sobie moment wręczania Ci upragnionej nagrody. Zastanów się, jak się czujesz po
r~ r\