16532 P1010197 (4)

trześni, jako gatunku światłożądnego i szybko rosnącego, można uzyskać przystępując do uprzątania osłony po 2—5 latach od obsiewu (Burschel, Huss 1987).

W przypadku braku samosiewu, który zwykle ginie, gdyż okres odnowienia gatunków głównych (dąb, buk, jodła) jest zbyt długi dla trześni, należy ją wprowadzać sztucznie wśród odnowień innych drzew, przygotowując glebę w talerze i sadząc w jamkę. Zaleca się wprowadzać sadzonki 1-3-letnie (1/0, 1/1, 1/2) w więibie 1,2 x 1,2 m do 2 x 2 m (Burschel, Huss 1987). Więźbę luźniejszą należy stosować przy wprowadzaniu trześni na brzegach drzewostanu, przy drogach i liniach podziału powierzchniowego. Więźbę gęstszą stosuje się, gdy celem jest pozyskanie w przyszłości wartościowego drewna. W przypadku luźniejszej więź-by lub rzadko występujących samosiewek konieczne jest wysadzenie domieszki pielęgnacyjnej, gdyż luźno rosnąca trześnia wykształca krótki pień i nisko osadzoną, grubogałęzistą koronę.

Trześnia żyje stosunkowo krótko, dlatego też w drzewostanie pełni rolę domieszki czasowej. W związku z tym wprowadzamy ją w grupach o średnicy nie przekraczającej 1/2 wysokości dojrzałego drzewostanu.

XXVIII. JABŁOŃ DZIKA — Malus sylvestns Mili.

1. Występowanie

Jabłoń dzika (płonka) występuje w znacznej części Europy zachodniej i środkowej. Na północy granica jej zasięgu przebiega przez środkową Norwegię I północną Szkocję, a na południu wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego. W europejskiej części Rosji płonka występuje na znacznym obszarze Niżu Wschodnioeuropejskiego, dochodząc do Krymu.

Jabłoń dzika jest domieszką w wielogatunkowych lasach, zazwyczaj w drugim piętrze. Na wschodzie Europy wchodzi w skład zarośli w strefie lasostepu, a nawet stepu. Jest gatunkiem nizinnym, ale w południowej Europie występuje także w górach. W Alpach sięga do 1580 m npm, a w górach Bułgarii do 1500 m npm (Boratyńska 1990).

W Polsce występuje w rozproszeniu na obszarze całego kraju, zawsze jednak sporadycznie. Rośnie na niżu oraz Pogórzu Karpackim i Przedgórzu Sudeckim. W rejonach górskich spotykana jest rzadko, nie przekracza zasadniczo 900 m npm. Najwyższe stanowiska osiąga w Bieszczadach (Połonina Wetlińska — 1200 m npm) i w Gorcach (910 m npm) (Boratyńska 1990). Określenie naturalnego występowania płonki jest niekiedy bardzo trudne lub niemożliwe z uwagi na istnienie całego szeregu form pośrednich między tą jabłonią a odmianami hodowlanymi.

2. Wymagania siedliskowe

Płonka wymaga umiarkowanie ciepłych warunków klimatycznych. Jest ona gatunkiem światłożądnym i znosi ocienienie tylko okresowo. Wymaga gleb świeżych, zasobnych w składniki pokarmowe i najczęściej rośnie na bogatych w związki zasadowe glebach brunatnych (Mayer 1977, Zarzycki 1984).

Mimo że jabłoń dzika stanowi cenną domieszkę biocenotyczną, należy do drzew tylko sporadycznie spotykanych w naszych lasach. Najodpowiedniejsze warunki znajduje na żyznych siedliskach lasu świeżego i lasu wilgotnego. Rzadko rośnie na siedliskach mezo- i acidofilnych lasów mieszanych i borów mieszanych. W górach spotykana jest w lesie łęgowym górskim (olszynka karpacka w Bieszczadach i na Babiej Górze). Natomiast cieniste siedliska lasowe z udziałem buka i jodły są głównym czynnikiem ograniczającym jej występowanie. Jabłoń dzika występuje najczęściej w warstwie odnowienia lub podszytu. Osiąga niższe piętra drzewostanu głównie w warunkach żyznych, mezo- lub higrofil-nych gleb, przy sprzyjających warunkach świetlnych, czyli przy rozluźnionym zwarciu pułapu koron (Balcerkiewicz 1990).

„Zasady hodowli lasu” (1988) zalecają jabłoń na siedlisko boru mieszanego świeżego jako domieszkę pomocniczą. Płonka częściej towarzyszy świetlistym drzewostanom dębowym niż silnie ocieniającym buczynom.

Jabłoń (odmiany uprawowe) należy do drzew wrażliwych na SO2 (tab. 6) i mniej wrażliwych na HF, ozon oraz PAN (tab. 7 i 8).