18127 skanuj0186 (5)

Koszty logistyki

Rodzajowy układ kosztów

W układzie rodzajowym kosztów grupowane są pierwotne, jednorodne składniki kosztów własnych, które w ramach realizowanego procesu gospodarczego nie mogą być dzielone dalej na elementy składowe. Układ stwarza możliwość dla controllingu logistyki badania wewnętrznej struktury kosztów i określenie udziału poszczególnych pozycji kosztów w ogólnej ich wielkości. Ułatwia planowanie poszczególnych rodzajów kosztów oraz pozwala na ocenę znaczenia poszczególnych czynników produkcji dla poziomu i dynamiki kosztów własnych. Układ rodzajowy kosztów informuje, na co zostały wydane pieniądze (poza amortyzacją, która będąc kosztem nie powoduje wydatku). W układzie rodzajowym wyróżnia się koszty materialne i niematerialne. Koszty materialne obejmują:

—    amortyzację środków trwałych (np. budynki magazynowe, środki transportowe, urządzenia do automatycznej identyfikacji produktów);

—    zużycie surowców, materiałów, paliwa, opakowań, części zamiennych i materiałów nietrwałych;

—    zużycie energii dostarczanej z zewnątrz (energia elektryczna, gaz, gazy techniczne, - np. sprężone powietrze, para wodna i inne na potrzeby technologiczne);

—    usługi materialne obce (transportowe, remontowe, podwykonawstwa);

—    inne koszty materialne (ekspertyzy, opłaty teleinformatyczne).

Do kosztów niematerialnych w przedsiębiorstwie zaliczamy:

—    wynagrodzenia wraz z narzutami na wynagrodzenia,

—    koszty podróży służbowych,

—    usługi niematerialne (np. kształcenie pracowników).

Analiza obrazu struktury kosztów logistyki może wskazywać, że realizacja dostaw do klienta jest pracochłonna (duży udział kosztów płac pracowników), a w małym stopniu zautomatyzowana (mały udział amortyzacji) lub, że jest zbyt materiałochłonna (duży udział kosztów paliwa i materiałów opakowaniowych).

Ewidencja kosztów wg klasyfikacji rodzajowej jest praktycznie wykonywana w przedsiębiorstwach w oparciu o organizację Zakładowego Planu Kont (ZPK), który stanowi część ustawowo wymaganej dokumentacji każdego przedsiębiorstwa.

Kalkulacyjny układ kosztów

Układ kalkulacyjny kosztów logistyki wiąże koszty z nośnikiem kosztów (wyrobem, usługą, zleceniem).

Nośnik kosztów to produkt pracy (np. wyrób, usługa, zlecenie), na który są rozliczane poniesione koszty pracy. Odpowiada na pytanie - na co koszty zostały poniesione. Jest podstawą przedmiotowego rachunku kosztów, w którym są ustalane wielkości kosztów przypadające na jednostkę produktu.

W wyniku sprzedaży produktów przedsiębiorstwa powstaje przychód, a kalkulacja kosztów na produkt daje podstawę określenia jednostkowego zysku netto (Zn) i rentowności produktu (zyskowności Zn > 0 lub deficytowość Zn < 0).

Ze względu na potrzeby przypisania kosztów do produktów, wyróżniane są w ramach układu kalkulacyjnego koszty bezpośrednie i pośrednie.

193