1965000b4373217617144P6922150 n

ANEKS

Obejmuje wybrane, najważniejsze w dziejach serbskiej historii i kultury postacie ora/ wydarzenia (do XX w.), traktowane we współczesnej tradycji narodowej jako „miejsca klu czowc czy też podstawowe znaki w systemie tradycji pozytywnej dziś aktualizowane i poddawane reinterprctacji.

W przeglądzie zachowano chronologią oraz oryginalne brzmienie imion i nazw własnych Tytuły utworów przetłumaczonych na jązyk polski (także we fragmentach) podano w wersji polskiej.

Skróty użyte w aneksie: archimandr. - archimandryta. arcybp - arcybiskup, bizant. - bizantyjski, bp biskup, bułg. - bułgarski, dyn. dynastia, gr. grecki, katol. katolicki, kość. kościelny, ks. książą. lit. literatura, metr. metropolita, mącz. - mączennik. mon. monaster, patr. patriarcha, pd. południowy, pn. północny, prawosł. prawosławny, polit. - polityczny, relig. - religijny, serb. - serbski, społ. - społeczny, średn średniowieczny, tur. - turecki, wewn. wewnętrzny, wąg..- węgierski)

NEMANJA Stefan - św. Simeon, wielki żupan Serbii ok. 1170-1196. potem zakonnik Simcon do śmierci w 1200 r.; protoplasta rodu, który panował w Serbii do lat siedemdziesiątych XIV w.; fundator monasterów, w tym gł. fundacji (zadużbiny) - Studenicy tk XII w.), gdzie został pochowany. Przed śmiercią przekazał tron swemu synowi Stefanowi, zlozył śluby zakonne i udał się na Athos, gdzie wraz ze św. Savą założył serb. mon. llilandar (1 l^l>St Jako święty ma przydomek MirotoćM (Mirotoćac) - toczący mirrę (wonne oleje), jego kult (święto 13 II) rozpoczyna specyficzny dla serb. kultury średn. kult mniszy i władców --mnichów). Dzięki N.. który u schyłku XII w. scala nadmorskie ziemie Zety (dziś. Czarnogóra) i serb ziemie kontynentalne Raśki. kolebki serb. cywilizacji średn. (dziś. Sandźak oraz Kosovo. zwane Starą Serbią.) zaczynają się właściwe dzieje średn. państwa serb. (istniejącego od IX w.). N. był ochrzczony w obrządku zachodnim i bierzmowany w obrządku wschodnim. Trzykrotnie występował zbrojnie przeciwko Bizancjum (m.in. przy pomocy Węgrów. Wenccjan i Niemców ok. 1170 r., w 1183 i 1190 r.). Wypracował model polityki kompromisów, którą kontynuowali kolejni Nemanjiciowie. W dokumencie prawnym - Hilandarskici Povelji (1199) N. sformułował dwie rclig.-polit. idee: wybrańców Bożych oraz legi tymi zmu, zgodnie z nimi na sukcesję po charyzmatycznej dyn. Nemanjiciów powołują się kolejne dwie panujące w Serbii święte, świętorodne dyn. Lazarcviciów i Brankoviciów. N. swą politykę wewn. opierał na sojuszu z duchowieństwem, zgodnie z bizant. zasadą symfonii Państwa i Cerkwi.‘ Utwory poświęcone św. Simconowi (zwł. Żywot mnicha Domentijana) utrwaliły aktualizowany później topos świętego Prarodzica, Ojca Narodu, a także mit prapoczątku i idei otaćastva (ziemi ojców, ojcowizny).

SAVA św„ wł. Rastko Nemanjić ur. w 1175 r., zm. w 1235/1236, najmłodszy syn żupana serb. Stefana Ncmanji (św. Simeona), jedna z najważniejszych do dziś postaci w kulturze i lit.