19683 P1090979

Sebastian D. Kotuła

Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej, Lublin

Wartościowanie książki w programie telewizyjnym „Książki z górnej półki”

Bo piękno na to jest by zachwycało.

Cyprian Kamil Norwid

Streszczenie: Przedmiotem analizy były telewizyjne rozmowy o książkach, zaczerpnięte z programu: „Książki z górnej półki”. Celem artykułu było wskazanie wartościujących określeń książki. Ze względu na bogactwo językowych środków wyrażania wartości, ze stu dziewięciu przetranskrybowanych rozmów, wybrano te jednostki leksykalne, które posłużyły wyrażeniu wartości estetycznych, przywołujących na myśl piękno. Na piękno wskazywano w przedmiocie materialnym, jakim jest książka, w kompozycji tekstu danej księgi i w treści danego dzieła (idiolekt) oraz w odbiorze danego dzieła. Sama zaś emotywizacja ujawniała się werbalnie (słowa), suprasegmentalnie (intonacja) i niewerbalnie (gesty).

Przedmiotem niniejszej analizy są wprowadzane określenia wartościujące lek-semu książka, przetranskrybowane z tekstów rozmów, pochodzących z programów wyemitowanych na antenie TVP3 i TV Polonia w okresie od lipca 2004 do września 2005.

Wartościowanie jest zjawiskiem postrzeganym na poziomie wypowiedzi (Wieczorek, 1999: 16) i odnosi się do wydawania oceny faktom, rzeczom itp. Językoznawcy udowodnili, że „w obrębie wypowiedzi ocena może być wyrażana różnymi środkami. Funkcję tę mogą pełnić słowa wartościujące, elementy morfologiczne, rozbudowane grupy składniowe” (Krzyżanowski, 1992: 279). Sam Słownik terminów literackich objaśnia termin wartościowanie jako „sąd stwierdzający występowanie w dziele (m.in. literackim) określonych wartości, dzięki którym jest ono pod jakimś względem dla odbiorcy bardziej cenne od innych dzieł tej samej kategorii, a zarazem w mniejszym lub większym stopniu odpowiada uznawanym przez niego ideałom i standardom”. Nie dziwi zatem fakt, iż w programowych rozmowach książka jest obiektem poddawa-

seria Język a komun**

~_H yy. w/efcu: analizy, oceny, perspektywy, pod red. Grzegorza Szpili.

tlt    ™'^um'²⁰⁰⁷