19850 skanuj0084

160 O Modata układu stosunków mtędaynarodowycti .

w twoją „hipcrmocnrstwowość"). Doszło do znanego z historii „imperialni, rozdęcia" (imperial oversire/ch), czyli do „przeciążenia” tego gospodarczej i militarnego kolosa.

Na podstawie trzech wymienionych lypOw strategii bezpieczeństwa możne wyróżnić sześć kombinacji, jakie mogą one utworzyć w wymiarze lokalnym,] regionalnym czy światowym. Strategie bezpieczeństwa państw zderzają sif i sobą na arenie międzynarodowej, w znacznej mierze są współzależne, ale cechuj ją się również określoną autonomią.

Poniżej charakteryzuję sześć typów bipolarnych stosunków międzyni wych. które powstają przy zderzeniu się trzech rodzajów strategii stosowany przez poszczególne podmioty stosunków międzynarodowych, tzn. przez noslki polityczne.

A-A - w tym typie siosunkow między narodowych me ma jawnej wrogt wie występuje dużo nieufności, osobnych porozumień, układów - średnic hic eskalacji.

A-H typ raczej pokojowy, duzu negocjacji, którym towarzyszy sporo nieuftf imści niskie szczeble eskalacji.

A-C rozwój hegemonii jakiejś jednostki politycznej hamuje ś\viadoff)fl postawa zagrożonych jednostek politycznych, występują elementy wrogedotf - średnie szczeble eskalacji.

B-B typ stosunków międzynarodowych o vvyjąikowo niskim stopniu pola* I lyzacji, występuje dużo konsultacji, inicjatyw pokojowych, rozwija się wt praca międzynarodowa w wielu dziedzinach, w tym przede wszystkim gospodarcza niskie szczeble eskalacji.

B-C - ten typ stosunków- międzynarodowych wiąże się z narodzinami hegemona. stopniowym podporządkowywaniem państw (głównie bez wojny) • niskie szczeble eskalacji.

C-C - najogólniej biotąc. ten typ stosunków uuędzy-iiaiuduwych można nH zwać zimną wojną, charakteryzują gu tendencje do maksymalizacji potencjału wojskowego i dużej gotowości sił zbrojnych.

tablica 6.2. Syntetyczna ocena lypow stoeunkow międzynarooowycti

M*-	Typ tlwuakOw	Ogólna charakterysty ka
		1 Szczeble eskalacji	Stabilność	Polaryzacja
l	f A-A	J średnic	wysoka	średnia
	A-B	! niskie	srcdiia	średnia
1	1 A-C	; średni*	średnia	duża
4	B-B	niskie	niska	anta
}»	B-C	niskie	wysoka	duża
$	lii-	wysokie	wysoka	duża

ZluMu. M. Sulek.    mil IpoSUumtru, lU. cyt.«. 176

Po zakończeniu zimnej wojny • im/|w«I/io popizodiuego typu stosunków międzynarodowych, który w wymlairt świWWhym spełnili kryteria typu C f.

kt/lalluje się nowy typ stosunków. Wiele wskazuje na lo. Ze będzie lo system wiclobicgunowy bez wyraźnie określonego hegemona. Najprawdopodobniej będzie to typ A-A lub A-B. Pierwszy wiąże się ze średnimi szczeblami eskalacji, drugi - z niskimi. Syntetyczną ocenę wymienionych typów stosunków międzynarodowych zawiera tablica 6.2.

Karol Deutsch i J. David Singer Mwicrdzili kiedyś, ze ,.wiaz z pizccliodzc mcm systemu od dwubiegunowości ku wielobiegunowości. można oczekiwać, że częstotliwość i intensywność wojen będzie się zmniejszać"*'. Moim zdaniem teza ta jest nieprawdziwa. Była ona zresztą badana później i nie została potw iei-d/ona’. Krytykował ją też Kenneth Waliz.

„Mówiąc ogólnie, świat zimnowojenny okazał się światem wysoce unmuio-wanym i uregulowanym Dominowały w nim dwa główne ośrodki decyzyjne z których każdy staf na czele jednego lub więcej sojuszów. Każdy system zdominowany przez dwa ośrodki decyzyjne, w przeciwieństwie do wielu takich ośrodków, charakteryzuje się trwałością i większą podatnością na kierowanie System taki jest mniej zależny od dyplomucji. po części dlatego, żc ma się w nim ilu czynienia z mniejszą liczbą decydentów"⁴.

Przykład wykorzystania analizy morfologicznej do badania układów »il pie /.en tuje tablica 6.3. Uwzględniono w niej tylko podstawowe parametry, a mimo tu powstaje znaczna liczba kombinacji.

tablica 6.3. Złożone typy układów sił

I.p.	Parameiry"*---.	,		III	* j
1	Symetria	svmeuvcziw	niesymetryczny		2 j
2	Polaryzacja	l-biCŁ’oiKr*\	2-l«SEimy	* ielob:ev’uno* y	3 1
3	Stabilność	subtlnv	niestabilny		1 X
4	S/c/clilc eskalacji	niskie	wysokie		*1 |

/io4V>.    *łw*.

Liczba kombuiacji wynosi i > - ii- *24.

A zatem na podstawie tablicy 6.3 możemy w »puaob aymctytziiy upisoc '■4 typy układów sił, a tym samym 24 typy stosunków międzynarodowych, na przykład:

I) układ >yu»cU>czu>. dwubiegunowy, stabilny o wysokich szczeblacii

eskalacji;

' K- W. DCttUCh 1 J l>    -uJ inIUlMHWtM twIWMJ Wtfclil Hmillo

• «•«. XVI. i. 390. Cyt. za: t. Czhmmt. L. W. Zyblikńr*icz. Zoryy *)pA:nmo »knunk&* linundmjift. Wyda* mowo Naukowe PWN, Warczawa-Kraków 2000. s. 100.

¹ Zob. J. O. Sin^ci. M- Smali. Aliianceaggngalioriorniiheunxluf «u>.|>. Smgci ucO i. V«»MiUHr Initinoitomd Połńks, New York 1968, i 246-286 (cyt. za: E. Czwnwr. L. W. Zyb-llkicwicz. Żory» mpóiczfynu h sunmk&tr mNędzynanjdtmycfi, d/ cyt.. S. 1011.

* R. N. lim. żuntoMr⁰⁰)/ Stany Zjednoczone po z«m/ wojnie. «ia boruwwcky, Warszawa 2004, i. 27 2X (cyt zm red | Autor odnosi ttę M do. K. N. Waha. Theory of huermaUonal Monom. AiłdiMMi-WrsW* Ncuduiga. MA. 1979, s. 161-161.