16845 SNC03799

12.4. Astrefowe cechy rozmieszczenia klimatów

Astrefowe zróżnicowanie klimatu na Ziemi to specyficzne „zakłócenia” równoleżnikowych stref klimatycznych. Do najważniejszych jego cech zalicza się asymetrię między wschodnimi i zachodnimi peryferiami kontynentów i oceanów, odpowiadającą różnicom wschodnich i zachodnich części wielkich układów barycznych.

Na rysunku 12.13 możemy prześledzić obraz cyrkulacyjnych, termicznych i opadowych warunków, panujących na „średnim kontynencie”.

Ze względu na wysokość rocznych sum opadów, na wyidealizowanym kontynencie \ zaznaczono obszary suche, półsuche, umiarkowanie wilgotne, wilgotne i bardzo wilgotne, których granice wyznaczają izohiety 250, 500,1000 i 2000 mm. Jak widać, najbar-| dziej wilgotne obszary rozciągają się wzdłuż równika i rozprzestrzeniają się ku wyższym fcerokościom geograficznym, aż poza zwrotniki na wschodnich wybrzeżach kontynentu. W tropikalnej strefie spotykamy też opady bardzo małe, występujące w zachodniej centralnej części kontynentu. Zróżnicowaniu opadów odpowiadają względnie wysokie Rriędnie niskie temperatury - anomalie termiczne. Nie trudno zauważyć związek tych anomalii z kierunkami dominującej cyrkulacji. Odmienny układ przestrzenny panuje w umiarkowanych szerokościach geograficznych. Zachodnie wybrzeża otrzymują gjfn opadów, wschodnie - stosunkowo mało. Jest to strefa zachodniej cyrkulacji powie-_trza Porównując zachodnie i wschodnie wybrzeża oraz przyległe do nich części lądu, za-uważamy, że w zasadzie tylko na równiku i na polarnych krańcach kontynentu strefowy ■pdnie podlega większym zaburzeniom. W pierwszym przypadku mamy klimat Ejcy i wilgotny, w drugim - zimny i suchy. Wnętrze kontynentu jest najbardziej suche i wysokich szerokościach geograficznych, w strefie podzwrotnikowej i koło zwrotniom. Cechą wewnętrznych części kontynentu są także znaczne i sezonowo zróżnicowa-K anomalie termiczne nad północno-wschodnią częścią średniego kontynentu, akcen-

>2000 mm >1000 mm H >500 mm H >250 mm MM <250 mm | kierunki -**• cyrkulacji

gL

L/2-13. Układ rozmieszczenia opadów i anomalii temperatury (+/-) na „modelowym kon-