16977 IMG$74 (4)

K. Lecha (1964). Są to następujące zasady: zasada humanizacji, kooperacji i harmonii, karności oraz ładu i porządku, ekonomii i racjonalizacji.

Zasada humanizacji domaga się stworzenia takich warunków pracy i życia uczniów, aby wykonywane przez nich zadania podlegały możliwie szybko procesowi uwewnętrznienia (internalizacji), czyli aby konkretna praca uczniów „mobilizowała aktywność zwłaszcza intelektualną, wywoływała poczucie sensu i społecznej doniosłości wykonywanych działań, stwarzała perspektywy sukcesu, a jednocześnie odpowiedzialności za wyniki” (Lech K., 1968, s. 11). Zasada ta postuluje szczególnie uszanowanie podmiotowości uczniów, ich samodzielności i twórczej aktywności.

Zasada kooperacji i harmonii, zwraca uwagę przede wszystkim na potrzebę mobilizowania uczniów w procesie nauczania i wychowania do zespołowego wykonywania zadań, odpowiedniego doboru uczniów i podziału pracy w zespole, odpowiedzialności za całość pracy, a nade wszystko zgodnego współżycia i współdziałania. Podkreśla, należyte wykorzystanie wpływów wzajemnych oddziaływań uczniów, także poprzez organizację zbiorowej pracy i żyda uczniów.

Zasada karności oraz ładu i porządku domaga się rzetelności i dokładności, ciągłośd i równości w pracy, dotrzymywania zobowiązań i terminów, a także posługiwania się przy wykonywaniu przez uczniów złożonych zadań specjalnym cyklem organizacyjnym, obejmującym m. in.: uświadomienie sobie celu podejmowanej pracy; analizę zadania oraz warunków i sposobów wykonania; sporządzenie planu i harmonogramu pracy; przygotowanie miejsca pracy — narzędzi i materiałów; wykonanie pracy i kontrolę wykonania oraz porównanie wykonania z planem, ocenę i wnioski.

Zasada ekonomii postuluje konieczność celowego, wydajnego i oszczędnego działania ize strony nauczyciela i uczniów. Celowe bowiązań i terminów, a także posługiwania się przy wykonywa-działanie zakłada przede wszystkim uwzględnienie w procesie organizowania pracy i życia uczniów potrzeb społecznych i indywidualnych możliwości uczniów. Działanie wydajne i oszczędne sugeruje maksymalne osiągnięcie wyników w pracy dydaktyczno-wychowawczej przy utyciu niezbędnych tylko środków, czasu, sił i możliwości, itp.

Zasada racjonalizacji sugeruje potrzebę sprawdzenia ustalonej organizacji pracy i życia uczniów oraz doskonalenia jej w wyniku doświadczeń i nabywania wiedzy w tym zakresie.

W zapobieganiu trudnościom wychowawczym i idh przezwyciężaniu szczególne znaczenie mają trzy pierwsze z zarysowanych tu zasad. Wielce przydatne wydają się one zwłaszcza podczas rozwiązywania bieżących problemów (trudności) w klasie i wykonywania konkretnych zadań szkolnych przez uczniów.

Postulat dobrej organizacji pracy i życia uczniów — jako jeden z warunków skutecznego zażegnania w porę pojawiających się oznak nieprzystosowania społecznego i zarazem jego poskromienia — nie rozwiązuje rzecz jasna wszystkich problemów, z jakimi borykają się nauczyciele w praktyce pedagogicznej. Zachodzi przede wszystkim pilna potrzeba konkretyzacji zarówno postulowanego'kierowania aktywizującego czy twórczego, jak również pożądanego wychowawczo stylu kierowania i podstawowych zasad organizacji działań uczniowskich, tzn. dostosowania ogólnej wiedzy o racjonalnym organizowaniu pracy i życia uczniów do realnych możliwości i konkretnych sytuacji wychowawczych. Konkretyzacji tej dokonać mogą najtrafniej chyba sami nauczyciele. Istotne jest tu zwłaszcza to, aby podejmowane przez uczniów zadania były dokładnie sformułowane i miały jasno postawiony cel, odpowiadały ich uzdolnieniom i-możliwoś-.ciom, zaspokajały pilne potrzeby indywidualne i społeczne, wyzwalały samodzielność i twórczą aktywność, wzmacniały poczucie wartości i przekonanie o społecznej doniosłości wykonywanych zadań. Nauczyciele też najlepiej mogą osądzić, gdzie przebiega aktualnie granica między umożliwianiem uczniom szerszego marginesu swobody, a koniecznością wywierania na nich również pewnego przymusu zewnętrznego, szczególnie — jak wspomniałem — w niepokojących sytuacjach wychowawczych.