20015 Image83 (2)

_A

Elektronika dla nieelektronlków/?l^Z?

Oscyloskop

- najlepszy pomocnik elektronika

Do czego mi się przyda?

Nazwanie oscyloskopu „najlepszym pomocnikiem elektronika” wcale nie jest przesadą. Oscyloskop jest nieporównanie bardziej uniwersalny od multimetru. ponieważ może mierzyć nic tylko wartość napięć i prądów, zarówno stałych, jak i zmiennych, ale co najważniejsze, pokazuje kształt badanych przebiegów, jak też czas ich trwania i częstotliwość. Z dodatkowymi przystawkami oscyloskop może znaleźć wiele dodatkowych zastosowań, także do testowania podzespołów i wyznaczania ich charakterystyk. Oscyloskop jest nieocenionym narzędziem do wszelkich pomiarów nie tylko podczas eksperymentów, ale też przy wyszukiwaniu błędów i przy naprawach uszkodzonego sprzętu. Nie ulega wątpliwości, żc jest to najbardziej uniwersalny przyrząd pomiarowy i każdy elektronik powinien być właścicielem takiego cennego pomocnika. Oferta rynkowa jest szeroka, począwszy od używanych prostych oscyloskopów' jednokanałowych, aż po kosztowne cyfrowe oscyloskopy wielokanałowe. Także w ofercie AVT można znaleźć kilka takich przyrządów, zarówno w postaci klasycznych przyrządów w lampą oscyloskopową, jak też wersji z ekranem LCD, a także przystawek do komputera. Niniejszy artykuł opisuje możliwości i sposób wykorzystania klasycznego oscyloskopu analogowego CO5620, kosztującego w AVT poniżej lOOOzł. Niemniej podane informacje będą przydatne także do obsługi innych oscyloskopów.

Oscyloskop - co to jest?

W największym skrócie oscyloskop to przyrząd, który na ekranie obrazuje zmiany napięcia w czasie. Warto podać proste una oczmenie jego działania: otóż dwie diody LED z rezystorem dołączone do zasilacza napięcia zmiennego (transformatora) według rysunku 1 będą świecić.

Nasze oko ma dużą bezwładność i dlatego światło to wydaje się ciągłe, ale w rzeczywis tości diody mc świecą ciągle, tylko błyskają 50 razy na sekundę w takt napięcia sieci energetyczne!. Aby się o tym przekonać, wystarczy w ciemnym pomieszczeniu energicznym ruchem przesunąć (poruszyć) tak świecące diody. Podczas przesuwania oko zarejestruje rządek pasków - modulowaną świetlistą smugę, jak pokazuje zrobiona w ciemnym pomieszczeniu fotografia 2. Najzwyczajniejsze przesuwanie pozwala odkryć tajemnicę przerywanego świecenia tak pracującej diody LED. Oscyloskop tez realizuje swego rodzaju przesuwanie (ruch w czasie) i pozwala dokładnie określić zmiany napięcia w czasie. W oscyloskopie też porusza się „światełko". Tym „światełkiem” jest plamka na ekranie, która podczas pracy porusza się ruchem jednostajnym z lewej do prawej strony ekranu

CZQŚĆ 1

(a potem błyskawicznie wraca na lewą stronę). Można to dobrze zaobserwować po skręceniu pokrętła TIME/DIY do oporu w lewo. Zwykle ta maleńka plamka mknie po ekranie tak szybko, żc oko widzi to jako ciągłą linię.

W prostym eksperymencie z diodą LED o biegunowości i wartości napięcia czy prądu świadczy kolor świecenia oraz jasność diod, natomiast w oscyloskopie ta zielono świecąca plamka, wędrująca do prawej strony ekranu, zazwyczaj nie zmienia swej jasności (choć jest to możliwe), tylko jest dodatkowo odchylana w górę lub w dół, zależnie od chwilowej wartości mierzonego napięcia. Ekran każdego „prawdziwego” oscyloskopu jest podzielony na dziesięć poziomych i osiem pionowych „działek”, co znakomicie ułatwia pomiary napięć i czasu.

Generalnie przesuwanie plamki w osi poziomej (horyzontalnej, ang. honzontal H) ma związek z czasem, a przesuwanie w osi pionowej (wertykalnej, ang \ertical V) ma związek z napięciem i jego zmianami. Fotografia 3 pokazuje ekrar. oscyloskopu przy pomiarze napięcia na rezystorze R1 w układzie 2 rysunku 1. Napięcie na tym rezystorze jest wprost proporcjonalne do płynącego prądu. Mając zmiany napięcia i znając wartość rezystora RI, można łatwo obliczyć wartość prądu ze wzoru I = U/R.

Fotografie 2 i 3 celowo umieszczone są jedna pod drugą, co jeszcze lepiej unaocznia działanie oscyloskopu iako przyrządu, który pokazuje zmiany napięcia w czasie.

30 Sierpień 2005 Elektronika cla Wszystkich