20200 P1110715

2.4. CIECZE HYDRAULICZNE

W układach hydraulicznych maszyn górniczych jako nośniki energii stosowane są różne ciecze, których dobór określany jest warunkami pracy i wymaganiami urządzeń hydraulicznych, względami ekonomicznymi oraz przepisami bezpieczeństwa pracy. Ciecze hydrauliczne powinny zapewniać dobrą smamość, zabezpieczać elementy układów przed korozją, być neutralne w stosunku do stosowanych uszczelnień i, na co ostatnio zwraca się szczególną uwagę, nie stwarzać zagrożenia pożarowego.

Szerokie zastosowanie napędów hydraulicznych w maszynach górniczych, w których cieczami roboczymi są palne oleje mineralne, spowodowały znaczny wzrost zagrożenia pożarowego w podziemiach kopalń. Fakt powstania takiego zagrożenia oraz zaistniałe pożary, potwierdzające to niebezpieczeństwo, spowodowały podjęcie w resorcie górnictwa szerokiego, wieloletniego programu eliminowania palnych olejów mineralnych i zastępowania ich cieczami trudno palnymi.

Rodzaje cieczy hydraulicznych

Obecnie w maszynach i urządzeniach górniczych stosuje się następujące rodzaje cieczy hydraulicznych:

| ■— oleje mineralne,

— emulsje olejowo-wodne, te?— oleje syntetyczne.

Oleje mineralne. W układach hydraulicznych jako ciecze robocze najszersze zastosowanie, ze względu na swoje własności, znalazły oleje mineralne. Są one dostatecznie lepkie, wykazują bardzo dobrą smarność oraz mają naturalne własności antykorozyjne.

W hydraulicznych urządzeniach górniczych stosuje się w zasadzie dwie grupy olejów mineralnych — oleje grupy hydrol i oleje grupy tanzol. Są to oleje rafinowane, zawierające dodatki podwyższające ich smamość i dodatki zapobiegające pienieniu się. Należy jednak zwrócić uwagę, że chociaż oleje z obu tych grup są olejami mineralnymi, nie wolno ich w żadnym przypadku mieszać, a olej w obiegu uzupełniać jedynie takim gatunkiem, który przewidziany jest przez producenta dla danej maszyny.

Emulsje olejowo-wodne. Emulsje olejowo-wodne są to ciecze, składające się z wody i rozproszonych w niej drobnych kropelek oleju. Zarówno lepkość, jak i smamość tych emulsji jest bardzo niska, podobnie jak wody. Praktycznie znalazły one zastosowanie tylko w urządzeniach odznaczają-, cych się statycznym charakterem pracy, jak np. w obudowach zmechanizowanych, stojakach i przesuwnikach hydraulicznych oraz niektórych popychakach elektrohydraulicznych. W urządzeniach tych dla uzyskania 20 dobrej pracy wprowadzono wiele zabezpieczeń antykorozyjnych.

Ciecze trudno palne. Syntetyczne ciecze trudno palne, zwane również olejami syntetycznymi, są obecnie przedmiotem intensywnych badań. Ciecze trudno palne odznaczają się dobrą lepkością i stosunkowo wysoką smarnością. Zastąpienie olejów mineralnych tymi cieczami napotyka bardzo duże trudności, bowiem ciecze te, przeważnie importowane, poza bardzo wysoką ceną — prawie dwudziestokrotnie większą od ceny tradycyjnych olejów mineralnych — mają dwie zasadnicze wady:

rr- stwarzają pewne zagrożenie toksyczne (są trujące),

—■ działają rozpuszczająco na stosowane dotychczas uszczelnienia, doprowadzając do ich szybkiego zniszczenia.

Uwaga. Ponieważ w najbliższym czasie w wielu maszynach górni- . czych nadal będą stosowane jako ciecze robocze oleje mineralne, należy zwracać szczególną uwagę na stosowanie wszelkich środków bezpieczeństwa przeciwpożarowego podczas pracy maszyn z napędami hydraulicznymi.

2.5. USZCZELNIENIA

Szczelność między dwoma elementami uzyskuje się kilkoma sposobami, a mianowicie przez:

— dokładne dopasowanie do siebie obu elementów i uzyskanie dzięki temu odpowiednio małej i długiej szczeliny zapewniającej szczelność (taki sposób zastosowano w rozdzielaczach hydraulicznych), docisk do siebie odpowiednio ukształtowanych elementów, np. podłączenie rurociągu do kadłuba za pomocą końcówki kulistej,

— zastosowanie uszczelek.

Pierwszy z podanych sposobów to na ogol uszczelnienia wewnętrzne zespołów hydraulicznych, jak rozdzielaczy, pomp itp., na które użytkownik nie ma większego wpływu poza stosowaniem możliwie najczystszej cieczy hydraulicznej. Zanieczyszczenia w przypadku dostania się ich w obręb takiego pasowania mogą spowodować zatarcie się elementów lub w przypadku porysowania tych powierzchni —S utratę szczelności i konieczność wymiany całego zespołu.

Drugi sposób zostanie omówiony przy omawianiu połączeń.

Trzeci sposób uszczelniania to zastosowanie wszelkiego rodzaju uszczelek. W układach hydraulicznych omawianych kombajnów powszechne zastosowanie znalazły:

— uszczelnienia typu „O”

—^ uszczelnienia typu „U”

Uszczelnienie typu „O”

Uszczelnienie typu „O” (znane również jako O-ring) jest jednym z najprostszych i najpowszechniej obecnie stosowanych. Zasadniczym elemen-