214 215

3)    są widoczne w miejscach rzutu jelit cienkich na przednią ścianę brzucha;

4)    ruszające się pętle nie maia zbitej spoistości;

5)    tworzą wypuklcnia o różnym kierunku.

OBMACYWANIE BRZUCHA

macywaniu, nawet w przypadkach dużych zmian w narządzie, a choroby toczące

Niektóre narządy brzuszne, np. nadnercza, sa zupełnie niedostępne ob-

się w narządzie wyczuwalnym nie zawsze objawiają się w ten sposób, że można je wykryć obmacywaniem. Przeszkodą w stwierdzeniu zmian chorobowych w narządach brzusznych może być znaczne otłuszczenie powłok brzusznych i sieci albo duże napijcie powłok brzusznych, wywołane wzdęciem brzucha, nagromadzeniem się w jamie otrzewnej nlvnu. czy też bólami w brzuchu, Toteż badając brzuch obmacywaniem staramy sie rozluźnić powłoki brzuszne oraz unikamy    ufiskii, edvż zwiększa on ich napięcie.

Brzuch obmacuje się najwygodniej siedząc po prawej stronie chorego. Badanie przeprowadza się podczas zwykłego i głębokiego oddychania przede wszystkim w swobodnym położeniu cnorego na wznak z rekami^wzdluż ciała lub skrzyżowanymi na piersiach, z podłożona pod głowa poduszka, przTnie wypełnionym pęcherzu moczowym.

Następnie bada się go wułożeniu na lewym boku z odchyleniem w prawo, na prawym boku z odchyleniem w lewo i wreszcie gdy chory stoi nieco pochylony ku przodowi.

Wprawdzie, gdy dolne kończyny sa nieco zeiete w stawach biodrowvc)i i kolanowych, powłoki brzuszne sa mniej napięte, co ułatwia obmacywanie. Niemniej należy ćwiczyć się w obmacywaniu brzucha bez zgięcia kończyn, nie zawsze„bawieni to Zgięcie jest możliwe czy to wskutek nieprzytomnego stanu chorego, czy też bólów które mogą powstawać podczas zginania kończyn Toteż badanie ze zgiętymi kończynami polecam tylko wtedy, gdy naniecic hmicha jest fflfl'""¹*

J. W. Grott dla rozluźnienia tłoczni brzusznej przy badaniu wątroby, trzustki i nerek poleca ułożenie chorego na wznak ze zgiętymi kolanami, z przykurczonymi dolnymi kończynami w stawach biodrowych i. z wygięta częścią lędźwiową kręgosłupa przez podłożenie pod kręgosłup obu zwartych pieści

badanego.

uaua isi4.uvu uił AUiiwaiiu paituw,    uną    Iflflgftlr

ucisk nieraz wywołuje ból oraz odruchowy kurcz mięśni brzusznych, a to utrudnia badanie. Bada sie brzuch zasadniczo n^zczo lubjio lekkim posiłku.

w niektórych Jednak przypadkach także po bflLJpHjedzeniu, gdyż wtenczas

łatwiej się stwierdza np. stawianie się żołądka lub jelit. W przypadkach ze skłonnością do zaparcia badanie nieraz trzeba poprzedzić należytym oczyszczeniem przewodu pokarmowego. Zwraca sie uwagę. abv tor oddychania byl brzuszny. Często trzeba nauczyć chorego takiego oddychania. W tym celu lcładziemylewą jego dłoń na lewe podbrzusze i polecamy oddychać tak, aby dłoń podczas wdechu podnosiła się.

Obmacywanie brzucha rozpoczynamy od obmacywania o r i e n 1 a c y j -ge go. które ma za zadanie stwierdzić, czy nie ma wzmożonego naniecia nowin e Kplesności rozlanej Inh ograniczonej, rozszerzenia piprśrieiii-pi:zepiiklinf)\yyeh fozslenu mięśni prostych brzucha, przepuklin, obrzęku powłok, zwiotczania ściany brzusznej, guzów w ścianie brzusznej, płynu oraz gazów w jamie Otrzewnej, zaburzeń czucia skórnego

U osób otyłych i w przypadku zwiększonego napięcia mięśniowego stosuje się badanie dwuręczne: podczas gdy jedna ręka spoczywa płasko na ścianie brzucha, druga uciska jej pałce, tak aby zagłębiały się one w głąb powłok brzusznych.

Stopień napięcia powłok brzusznych może być różny już w warunkach prawidłowych nawet u tej samej osoby. Zależy on od stopnia rozwoju mięśni brzusznych oraz pokładu tłuszczowego w ścianie brzucha, od ilości gazów w żołądku i w jelitach itp. Toteż za stan nieprawidłowy można uznać tylko napięcie znacznie zmienione.

Zwiększenie napięcia całego brzucha spostrzega się w przypa-dkacti Bardzo dużego nagromadzenia sie płynu lub gazów w jamie otrzewnej y albo pzow w przewodzie pokarmowym a także w przypadkach silnych £ rozlanych bólów,w brzuchu, np. w ostrym zapaleniu m.rzewnej. w kolce r™ óloWlCZff    '

Odruchowy kurcz pewnej tylko części mięśni brzusznych prowadzi do ograniczonego zwiększenia napięcia powłok brzusznych. Stan taki spoty-.    -—

ka się w prawym dole biodrowym brzucha w ostrym zapaleniu wyrostkaj robaczkowego, w prawym podżebrzu w knlra żółciowej    w przypą-l tdięluielfi

dkacli przedziurawienia wrzodu żołądka, w miejscu rzutu trzustki w ostrym¹ **«(*£ I zapaleniu i w martwicy tego narządu. Ograniczone zwiększenie napięcia powłok brżusznych stwierdza się nadto w przypadkach znacznego powiększenia jakiego-kolwiek narządu brzusznego, a także w miejscu przylegania guzów nowotworowych do ściany brzusznej. ■ Zwiększeniu napięcia powłok brzusznych bardzo często towarzyszy miejscowa bolesność uciskowa.

Znaczne zmniejszenie napięcia powłok brzusznych stwierdza się w chorobach wyniszczających oraz po długotrwałym rozciągnięciu brzucha, np. w przypadku częstych ciąż, dużej puchliny brzusznej.

W przypadkach bolesnosci uciskowej brzucha bada się, czy w chwili nagłego, szybkiego oderwania ręki obmacującej brzuch ból nie jest silniejszy niż podczas uciskania. Jest to objaw Szczetkina-jg^ Zwiększenie bólu^MMgfftSĄ. świadczy o stanie zapalnym otrzewnej. Zależnie oa tego! czy zapalenie jest rozlane, czy też ograniczone, dodatni objaw Blumberga stwierdza sie na całej ścianie przedniej brzucha lub tylko na pewnej przestrzeni.

Ohecnośę płyn" w jamie brzusznej! wykrywa sie metoda chełbotania (fluctuatio; ryc. 100). Badanie wykonuje się w sposób następujący: lewa dłoń umieszcza sie w dolnej części Prawej połowy frrzuehą i palcami prawej dłoni uderza się w lewą dolną część brzucha w kierunku łewej ręki badającego. c*<uu<cu>A>tÓ Powstająca fala płynu uderza w ścianę prawej połowy brzucha i udziela sie lewej ~

-rece badającego. Chełbotania nie ma. mimo obecności płynu w jamie otrzewnej, jeżeli powłoki brzuszne są bardzo obrzękłe, otłuszczone, nadmiernie napięte lub zupełnie zwiotczałe, a także gdy płynu jest mało, tak że pozostaje on w jamie miednicy.

215