23635 skanuj0018 (144)

używa się pojęcia strony. Stronami zobowiązania mogą być OF, OP, niepełne OP. Wierzytelność jest prawem podmiotowym względnym^ jej elementem jest roszczenie, czyli prawo wierzyciela domagania się od dłużnika określonego zachowania się. Wierzycielowi w rapngęh wierzytelności może nrzysłi iniwać-wieie—_—, roszczeń. Wierzytelność może być wzbogacona o |uprawnienia kształtująceWierzyciela. Długowi towarzyszy odpowiedzialność za jego spełnienie. Odpowiedzialność polega na obowiązku ponoszenia negatywnych skutków własnego lub cudzego zachowania się. Odpowiedzialność: osobista (całym swoim majątkiem), ograniczona osobista, rzeczowa (odpowiedzialność ponosi każdoczesny właściciel rzeczy).

Zobowiązania:

-    zupełne i niezupełne (naturalne, bez odpowiedzialności za spełnienie, np. z gry)

-    jednostronne, dwustronne j wzajemne

-    solidarne (solidarność bierna - dłużników, czynna -wierzycieli) i niesoiidarne

-    podzielne (>1 wierzyciel lub dłużnik) i niepodzielne

-    rezultatu (liczy się rezultat, a nie działanie) i starannego działania

-    o świadczeniu jednorazowym, okresowym i ciągłym

-    pieniężne i niepieniężne

Umowa zobowiązaniowa - zobowiązanie jednej lub obu stron do spełnienia świadczenia.

Umowa zobowiązująca: jednostronnie, dwustronnie, wzajemnie.

Umowy: zobowiąz^ijąco-rozporządzające i rozporządzające, konsensualne i realne, odpłatne i nieodpłatne, kauzalne i abstrakcyjne, nazwane, nienazwane i mieszane.

1 Umowy adhezyjne * wzorce umów, regulaminy, ogolne warunki umów.

Zasada swobody umów - swoboda w wyrażeniu woli zawarcia umowy, sposobu zawarcia, wyboru kontrahenta, treści, dodatkowych zastrzeżeń, w granicach prawa.

Umowa o świadczenie niemożliwe już w chwili zawarcia umowy jest nieważna.

{Wyzysk - wykorzystanie przymusowego położenia, niedołęstwa, niedoświadczenia drugiej strony. Pokrzywdzony może żądać przywrócenia równowagi między świadczeniami, jeżeH niemożliwe -unieważnienia ((ważne 2 lata.).

Z umowy mogą wynikać prawą dla osoby trzeciej łub że osoba trzecia zachowa się w określony sposób.

JCzyn niedozwolony fdeliktli - czyn sprzeczny z prawem powodujący powstanie (zagrożenie powstania) szkody. Jest źródłem zobowiązania, poszkodowany 'jesrwierzycielem, osoba odpowiedzialna zeTszKodę -^ dłużnikiem.

Czyny niedozwolone w prawie cywilnym nie są utożsamiane z przestępstwami w rozumieniu prawa karnego. Przepisy o czynach niedozwolonych pełnią funkcję kompensacyjną i prewęncyjno-wychowawczą. Przesłankami odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych są: szkoda (na mieniu = rzeczywista strata+utracone korzyścią na osobie = majątkowa+niemajątkowa, moralna - przysługuje zadośćuczynienie), zdarzenie, związek przyczynowy między zdarzeniem a.szkodą.

Zasady odpowiedzialności:1 zasada winy (umyślność, niedbalstwo,lekkomyślność, wina organizacyjna u OP, domniemanie winy), zasada ryzyka (przesłanki egzoneracyjne - siła wyższa, wina poszkodowanego lub osoby trzeciej), zasada słuszności (nie ma winy, ryzyka)

Odpowiedzialność za: własne czyny (zasada winy, nie obowiązuje niedorozwiniętych umysłowo, chorych psychicznie, do lat 13, winę wyłączają: obrona konieczna, stan wyższej konieczności, dozwolona samopomoc), cudze czyny (za niepoczytalnych --gasada winy-w-nodzorzc domniemana,^o^igrzdjąiyLh— czynności - zasada winy w wyborze domniemana, za podwładnego - na zasadzie ryzyka), Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariusza państwowego (przy wykonywaniu władztwa publicznego, bezprawność działania organu władzy), zwierzęta (zasada winy w nadzorze), szkodę spowodowaną przez wyrzucenie, wylanie, spadnięcie czegoś z pomieszczenia (na zasadzie _ ryzyka - zajmujący pomieszczenie), szkodę “ wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części (zasada ryzyka - samoistny posiadacz), szkody wyrządzone w związku z przedsiębiorstwem lub zakładem wprawianym w ruch za pomocą sił przyrody (zasada ryzyka), szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (zasada ryzyka - producent, sprzedawca). iBezpodstawne wzbogacenie - wzbogacenie bez podstawy prawnej kosztem majątku innej osoby. Przedmiot roszczenia: zwrot korzyści w naturze/zwrot wartości korzyści (wygasa, gdy uzyskujący nie jest już wzbogacony - korzyść zużył lub utracił).

Świadczenie nienależne (bez podstawy prawnej) -otrzymujący ma obowiązek jego zwrotu, zachodzi gdy: podstawa zobowiązaniowa dla świadczenia nie istnieje, odpadła podstawa prawna świadczenia, czynność prawna okazała się nieważna. Wyłącza się obowiązek zwrotu świadczenia gdy: świadczący wiedział, że nie j jest zobowiązany, świadczenie czyni zadość zasadom współżycia społecznego, świadczenie spełniło przedawnione roszczenie, świadczenie spełniło wierzytelność jeszcze nie wymagalną. Świadczeniom niegodziwym (zapłata za przestępstwo) nie przysługuje ochrona.

Inne źródła powstania zobowiązania: prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia, indywidualne aicty administracyjne, konstytutywne orzeczenia sądów.

Wykonanie zobowiązania polega na spełnieniu świadczenia przez dłużnika, aby cel został osiągnięty i ustała więź między wierzycielem a dłużnikiem. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie, wierzyciel powinien współdziałać. Dłużnik zobowiązany jeęt do należytej staranności. Zmiana stosunków między powstaniem a wykonaniem zobowiązania nie ma wpływił na wykonanie zobowiązania (pacta sunt servanda), możliwa jest zmiana sposobu wykonania. Sąd może: oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia, orzec o rozwiązaniu umowy.

Dłużnik powinien spełnić świadaenie w całości.

Wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia w częściowego, gdy naruszyłoby to jego interes. Jakość świadczenia powinna być należyta. Przy braku oznaczenia jakości - powinna być średniej (dobrej)., jakości. Świadczenie powinno być spełnione zgodnie z treściązobo wiązania. Świadczenie w miejsce wykonania - za zgodą wierzyciela. Zarachowanie zapłaty - wskazanie przez dłużnika spełnianych świadczeń (jeżeli nie da się spełnić wszystkich).

Wierzyciel może zaliczyć należności uboczne (odsetki, koszty). W pierwszej kolejności spełniane są najdawniej wymagalne długi. Tylko w ustawowych przypadkach wierzyciel może żądać osobistego spełnienia świadczenia. Osoba trzecia działająca w imieniu dłużnika może spełnić świadczenie. Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia pieniężnego.

17/20