23689 IMG69

„Cześć?*’, a pan H mija go bez odpowiedzi. Pan G reaguje następująco: „Co mu się stało?”, co oznacza: „Dałem mu głask, a on mi go nie oddał**. Jeśli pan H zacznie postępować tak ze wszystkimi swoimi znajomymi, stanie się tematem plotek w swoim środowisku,

W przypadkach granicznych, trudno nieraz odróżnić procedurę od rytuału. Laicy często mylą procedury fachowe z rytuałami, gdy tymczasem każda taka transakcja ma solidne oparcie w doświadczeniu, czego jednak człowiek bez odpowiedniego przygotowania nie potrafi dostrzec. I odwrotnie, profesjonaliści mają skłonność do racjonalizowania elementów rytualnych, które trwałe przylgnęły do ich procedur i do lekceważenia sceptycznych laików nie rozumiejących przecież o co chodzi, Broniąc swych pozycji wyśmiewają nieraz nowe, choć rozsądne procedury, nazywając je włamie rytuałami. Taki los spotkał Semmeł-weisa i innych nowatorów.

Zasadniczą cechą wspólną procedur i rytuałów jest ich stereo-typów ość. Z chwilą rozpoczęcia pierwszej transakcji ciąg dalszy toczy się już ustalonym trybem do i góry określonego końca, chyba że zajdą jakieś okoliczności szczególne. Różnica między nimi leży w ich pierwotnym pochodzeniu: procedury są programowane przez Dorosłego, a rytuały modelowane Rodzicielsko.

Osoby, które nie czują się biegłe w rytuałach, czasami unikają ich poprzez procedury zastępcze. To one, na przykład* chętnie pomagają pani domu w przygotowaniu kanapek czy roznoszeniu herbaty na przyjęciach.

Rozdział 4

Rozrywki

Rozrywki występują w społeczno-czasowych matrycach o różnym stopniu złożoności. Jednakże Jeżeli użyjemy transakcji jako jednostki stosunku społecznego, możemy wydzielić w pewnych sytuacjach cos, co na/wiemy rozrywką prostą. Można ją zdefiniować jako ciąg półrytual-nych. prostych transakcji komplementarnych koncentrujących się wokół materiału określonej kategorii. Jej podstawowym celon jest struk-turalizacja pewnego przedziału czasu. Początek i koniec tego okresu wyznaczają zazwyczaj procedury łub rytuały. Transakcje są programowane adaptacyjnie, tak że każdy uczestnik zyskuje maksimum korzyści w ciągu tego czasu. Im lepsza adaptacja, tym większy zysk.

Rozrywki uprawia się najczęściej na przyjęciach („spotkaniach towarzyskich¹) ałbo czekając na rozpoczęcie formalnego zebrania grupy; taki okres oczekiwania ma taką samą strukturę i dynamikę jak „przyjęcia". Rozrywki mogą przybierać formę „pogadus/ek". ak 1 poważniejszych dyskusji. Duże przyjęcie funkcjonuje często jako rodzaj galerii rozrywek, W rogu pokoju parę osób gra w PT A¹⁹, inny kąt stanowi forum „Psychiatrii", trzeci jest sceną „Byłeś kiedyś'* albo „Co się stało", w czwartym odbywa się „Giełda samochodowa"* Bufet jest zarezerwowany dla kobiet chcących grać w „Kuchnię¹ albo „Garderobę*’. Takie rozmowy w niemal identycznym brzmieniu toczą się na tuzinie podobnych przyjęć odbywających się w tym samym czasie w okolicy. Równocześnie inna warstwa społeczna na tuzinie swoich spotkań oddaje się odmiennemu zestawowi rozrywek.

1

Pt A '-Parem Tcacfcer Anotiałton, data kotepałat w ofcofe. rod/at komnmi yodhoeWUago ląmMMątoąa interny radarów! wicądeii (jrnf, rAi*»