23691 Obraz1 (21)

Produkcję olejów ^!bazowych (podstawowych) w Polaoc prowadzi alf w trzech • dutyoh instalacjach; w tyra prooeale wykorzystuje alf klaayezna instalacje do rafineojl furfurolem,' do odparaflnowania•rozpuszczalnikowego i dowykanotajęaej rafinacji wodorem lub ziemię odbarwiajęcę.

W dziedzinie produkcji dodatków uazlachatniajęcych Polaka oaięgnęla znacznę samowystarczalność w zakreaie wytwarzaniei dodatków lepkościowych, inhibitorów utlenienia 1 korozji typu dialkiloditiofoaforanów cynku, dodatków przeoiwzutyoiowych wytwarzanych z siarkowanych olejów roślinnych oraz detergentów metalicznych o rolnym poziomie rezerwy alkalicznej* '

Oleje smarowe

Oleje smarowe otrzymuje alf z olejowych frakoji rop naftowyoh typu parafinowego lub mieszanego. Jakośó olejów zalety od rodzaju przerabianej ropy, stosowanej technologii przerobu oraz od efektywnośoi dodatków uszlachetniajęcych wprowadzanych do oleju w oatatniej fazie produkcji. Oleje bazowe otrzymuje alg w wyniku destylaojl mazutu pod zzmlejszonye ciśnieniem uzyskujęo szereg frakcji, rótnlęeych się granicami temperatur wrzenia i zakresami lepkości, które poddaje się następnie zabiegom rafl-neoyjnym. Palinaoja ma na celu zapewnienie odpowiedniego składu grupowego węglowodorów w olejach, jak tet odpowiednich wlaśoiwośoi Teologicznych, np. temperatury krzepnięcia. Oleje mineralne rafinowana o określonych właściwościach, f izykochemicznych mogę a tanowie produkty finalna. Najotęśoloj jednak wprowadza aię do nich dodatki uszlachatniajęce, których zadaniom joat polepszania właściwości użytkowych olajów i dostosowania ich do potrzeb odbiorców.

Dodatki zwiększająca wskaźnik lepkości eę to zwięzki chemiczna zmniejszajęea apadok lepkości olejów smarowych następujęoy ze wzrostem temperatury. Zazwyczaj eę to otrzymywana syntetycznie zwięzki wielko-cz/jstoczkowa o- małym stopniu polimeryzacji, m.in. polilsobuten, po 11 butan, polimetakrylany i polialkliostyrany. W mniejszym zakroiło stosuje się apollmaryzowane oleje roślinne. Wymienione substancjo wprowadza alf do olejów w ilości 0,5-51.

Substancje zwiększająca smarownoić dodaje się do oiejOw w celu obniżenia ścieralności powierzchni metali i zabezpieczenia ich przed nadtopieniem w warunkach tarcia granicznego. Zapobiegaję bozpośredniemu etykowi elementów messyn w okresie niedostatecznego smarowania i umożliwia ję powstawanie w tych warunkach tarcie półsuchego. Do grupy tej należę wolno kwaoy tłuszczowo, tłuszczo roślinne i zwierzęco, mydła ołowiowe kwasów tłuszczowych, estry kwasu fosforowego, chloro- i siarko-* pochodne olejów ores tłuszczów.

Inhibitory utleniania czyli dodatki zwiękssajęc# trwałość chsmicznę zabezpieczajęcę olej przed starzeniem aię, tj. zmianami fizykoohoniczny-ml sachodzęoymi w olejach mineralnych w czesi* eksploatacji | magazynowania, wywołanymi tfklalanlam powietrza, spalin, pary wodnej, wysokiej temperatury ozy obec.ośelę motali, ftartenie olejów swiętane jaat 9 reakcjami utleniania, pollmerytecjl, depolimeryzacjl i kondensacji, Proces ton objawia aię powstawaniem substancji kwaśnych, a potniej tywicowaeyeh, które stopniowo wydzieleję się z oleju tworięo zawiesiny żenleczyszozejęce olej Ł urzędzenle robocze, jednocześnie wzmagajęc korozję. Podstawowa Inhibitory utleniania stanowię pochodna fenoli, naftoli, aminy aromatyozne, zwięzki organomotaliozne, organiczno zwięzki siarki. Substancf* ta, dodana nawet w minimalnych ilościach, hamuję reakcja rozkładu, przy czym działania ich jaat tym skuteczniejeża, im stosowany olej jaat lepiej rafinowany.

Depreaatory aq to czynniki, które - dodano do olojow - obniżaję ieh temperaturę krzepnięcia. Substancja takie ag niezbędna szczególnie w produkcji olejów smarowych przeznaczonych do pracy w zmiennych warunkach ‘klimatycznych, np. olaja samochodowa, hydrauliczna czy do urzędzan ‘chłodniczych. Dodatek depresatora przeciwdziała krystalizacji parafiny, który to proces stanowi glównę przyczynę utraty płynności oleju. Klasycznym daprasatorem jaat parafio w, który otrzymuje eię przez koe-densację chlorowanej parafiny z naftalenem wobec katalizatora Prledle-'Kraftaa. Paraflow dodaje eię do oleju w ilości 0,ł-2». Tym apoeobm moZna obniżyć temperaturę krzepnięcie oleju nawet o 21 C.

Inhibitory korozji ograniczajg kwasowość Ł korozyjaę agresywność olejów w stosunku do powierzchni metali. Ma korodujęce dzlełaele olejów wpływa zawartość kwasów naftenowych oraz zwlęzków siarki. Skutecznymi inhibitorami korozji eę: fosforan tribetylowy i trlfoaylowy oraz solo wapniowe elkilosu i fokwaeów.

* Dodatki przeclwplenne eę to zwięzki organiczne wprowadzona? do olejów w celu zabezpieczenia ich przed pienieniem. MajczgScŁej stosuje eig po-

'limetylbśiloksany w ilości 0,0001-0,1%.

środki myjąco-rozpraazejąca (detergenty) eę to oubetaacje, które powoduję, Ze zwięzki powstajgee wskutek atarsenie olejów pozostaję w eich 'zawieszone w 'postaci koloidalna}, a więc umotllwlaję utrzymania w czystości urzędzenis, np. róinych wewnętrznych elementów silnika. 'Najczęściej stosuję się mydle wapniowe i magnesowe wyłazy*.| kwasów 'tłuszczowych' oraz alkilowe siarczany wapnia.

Stosowanie dodatków uszlachetniajęcych do oiejOw smarowych prowadzona jaat w przemyśle rafineryjnym na wleikę skalę. Choć pos zez ogólnych substancji wprowadza aię do olejów stosunkowo alewiole (od ułamka probanta do 5%), to jodnek w rafineriach sutywa eig je w wielkich 'ilościach. Wytwarza alg tet dodatki wielofunkcyjne, które Igczę dzielenie uszlachatniajęce kliku składników. Przez zastosowanie odpowiedniego oleju basowego i właściwy dobór wielofunkcyjnego dodatku mętna wyprodukowaó oleją uniwersalne, o szerokim zastosowaniu, nadająca eig do

2«l