Obraz9 (11)

Produkty to wykorzystuj* o&f jako rozpuszczalniki w przemyśle farb i laki* rów, jako emulgatory olejów roiłinnych 1 mineralnych oraz do otrzymywania farb drukarskich i tuszu do długopisów. Najwolniejszy w tej grupie •'•r etylowo-glikolowy C,H,OC₃H_VOH (cellosolwe) o temp. wr*. 135°C stosowany jest do produkcji lakierów nitrocelulozowych, gdyt tworzy powłoki dobrze wysychające, niolepkie i dobrze przylegające. Używany jest rowniet do wygładzania tkanin oraz do rozpuszczania niektórych barwników i środków leczniczych.

M wyniku reakcji tlenku etylenu z 20*30-procontowym roztworea wody amoniakalnej, w tenp. 60-150°C, pod clinienlea 3-15 MPa tworzy sig mle-szanina trzech etanoloasiini

H_aNCH_aCH_aOH aonoatanoloaalna NBA temp. wrz. 171°C HN (CHjCHjOM)_a dietenoloaalna DBA temp. wrz. 270°C N(CH_aCH_aOH)_a trletenoloaaina TEA teap. wrz. 206°C/1,99 kPa Btanoloaalny wykorzystuje sig do oczyszczania gazów przemyslowych z H_aS» MCI i CO_a. Sole etanoloaain z wyZezyai kwaaaal tłuszczowymi stanowią środki powierzchniowo czynne o nastgpującej budowie*

RCONHCH_aCH_aOM, RCOOCH_aCM_aMH_a, RCOOCM_aCH_aNI<COR

S aonoetanoloaainy wytwarza sig ponadto etylenlalng, a z dietanolo-aainy aorfollng.

4.12. ALKOHOL METYLOWY

4.12.1. Właściwości fizyczne i metody otrzymywania

Alkohol metylowy CH_aOH (metanol, karbinolj jest bezbarwną, ruchliwą cieczą o piekącym smaku i teap. wrz. 64,B°C. Jest silnie trujący. Wypicie kilkunastu granów powoduje zaburzenia żołądkowe, zaburzenia wzroku, paraliż lub nawet śmierć. Równie szkodliwe jest wdychanie par tego związku. Powodem tragicznych zatruć metanolem bywa duże podobieństwo jago zapachu do zapachu alkoholu stylowsgo. Pary metanolu tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe w zakresie atgteft 5,5-36,51 obj. :

Metanol otrzymywano początkowo wyłączni* w procesie termicznego rozkładu drewna, gdzie w mieszaninie z kwasem octowym i acetonem stanowił składnik frakcji, pigklej. W procesie tym metanol, powstaje jako produkt uboczny i w stosunkowo niedużych ilościach - z 1 nr drewna uzyskuje sig, w zależności od gatunku, 2-6 kg metanolu, przy czym zawarte są w nim liczne zanieczyszczenia organiczne. _f

Od 1923 r. metanol otrzymuje sig syntetycznie wykorzystując jako surowiec gaz syntezowy. Cez syntezowy przeznaczony do‘ produkcji metanolu moZ* pochodzić z różnych Źródeł. Obecnie wigkszość światowej produkcji metanolu opiera sig na gazie syntezowym wytwarzanym z gazu ziemnego.

Podstawą syntezy metanolu są egzotermiczne i odwracalne reakcje H migdzy' składnikami gazu syntezowego - tlenkiem wyg la oraz ditlenkiem wggla i wodorami

CO    •    2 M_a    |    ■ ■■ s    CH_aOM    ŚN—92    kJ/moi

ro_a    •    3 H,    ■    ■ i    CHaOH    • M ŚH—50    kJ/aoi

Pożądanemu kierunkowi reakcji sprzyja niska temperatura i zwigkszone ciśnienie (reakcja przebiega ze zmniejszeniem objgtości). Ponieważ jednak w niskich temperaturach reakcje zachodzą bardzo wolno i stoeow«ne katalizatory są wtedy.mało aktywne, reakcje przeprowadza sig w temperaturze przekraczającej 200°C. W mieszaninie surowców podawanych do procesu wodór stosuje sig w niewielkim nadmiarze w stosunku do ilości ste-chiometrycznej.

Proces wytwarzania metanolu z gazu syntezowego na przestrzeni lat ulegał stałemu doskonaleniu. W historii rozwoju syntez metanolu wyróżnia sig dwie podstawowa metody - 'wysokociśnieniową* (realizowaną pod ciśnieniem 25-35 MPa| i "niskociśnieniową" (realizowaną pod ciśnieniem 5-10 MPa). 0 parametrach syntezy metanolu z gazu syntezowego decyduj* przede wezystkim rodzaj, a zarazem aktywność stosowanego katalizatora. Reakcją przeprowadza sig w możliwie niewysokiej temperaturze, w której katalizator wykazuj* jut zadowalającą aktywność, ciśnienie zas dobiera sig tak, aby równowaga reakcji w danej temperaturze była doetatecznie przesunigta w prawo.

Synteza metanolu metodą wysokociśnieniową

i Jest to pierwsza syntetyczna metoda produkcji metanolu, w chwili obecnej praktycznie zaniechano jej stosowania za wzglądu na stosunkowo duże nakłady inwestycyjne, wysokie koszty produkcji metanolu i konieczność budowy aparatury przystosowanej do pracy pod batdiu wysokim ciśnieniem. Metoda ta polega na stosowaniu katalizatora cynkowo-chromowego ZnO-Cr_aO_a« który umieszczony jest w reaktorze - grubościennym aparacie cylindrycznym. Proces przebiega w temp. 320-J60°C, pod ciśnieniem ok. 35 MPa, co wymaga wielostopniowego eprgzania gazu przed podaniem go do raaktora. W Polsce od 1962 r. metodą tą produkowano metanol w ZCh w Oświęcimiu w instalacji o zdolności ok. 60 tys. t/r.

Syntezą metanolu matodą nlskociśnianiową

Niskociśnieniową metodą syntezy metanolu wprowadzono do przemysłu w 1966 r. W 1972 r. oddano do eksploatacji pierwszą wielką wytwórnią o zdolności ponad 300 tys. t/r. (zakłady w Billinghaa, Anglia, firma ICI). W metodzie tej stosuje sig katalizator miedziowy (CwO-2nO-Cr_aO_a m